«Δεν έχω στόχο. Έχω χάρτες, συναισθήματα και αναμνήσεις. Έχω δρόμους να διασχίσω, ανθρώπους και ήρωες που μπορούν να θεωρηθούν ως στόχοι. Και τη γλώσσα, που για μένα είναι ο απώτερος στόχος της λογοτεχνίας». Ο Αρμένιος συγγραφέας Αράμ Πατσιάν μιλά για το βραβευμένο –με Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2021– μυθιστόρημά του Π/Φ, που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Βακχικόν, σε μετάφραση της Γιούλης Σταματίου.
Το μυθιστόρημά σας Π/Φ κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά. Πώς νιώθετε που μπορείτε πλέον να επικοινωνήσετε το έργο σας στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό;
Είναι μεγάλη μου τιμή που μεταφράζομαι στα ελληνικά. Πρώτα απ’ όλα, γιατί τα δύο έθνη μας έχουν ιστορική παράδοση. Οι Αρμένιοι ήταν πάντα μεγάλοι λάτρεις των Ελλήνων, απ’ όταν θυμάμαι τον εαυτό μου. Μπορώ να πω ότι ένας από τους πιο αγαπημένους μου ήρωες είναι ο Ιάσονας, από τους Αργοναύτες, που αναζητούσε το Χρυσόμαλλο Δέρας.
Ποιος θα λέγατε ότι είναι ο πυρήνας της ιστορίας σας; Η πεμπτουσία του Π/Φ;
Πρόκειται για μια προσπάθεια αφήγησης μιας προσωπικής ιστορίας μέσα από έναν χρόνο και έναν τόπο. Συνήθως μεταμορφώνεται σε μια άλλη, μια πολύ διαφορετική ιστορία, και στην περίπτωση του Π/Φ γίνεται η ιστορία του Γερεβάν, της πρωτεύουσας της Αρμενίας. Και κάπως έτσι κατάλαβα τι είναι προσωπική ιστορία. Όχι μόνο η ιστορία του πρωταγωνιστή, αλλά η βιογραφία της πόλης. Θα ήθελα να αναφέρω κάτι σημαντικό. Και πρόκειται για τη γλώσσα. Συνήθως, είναι αδύνατο να πω μια τέτοια ιστορία με τη μορφή και τη γλώσσα που είχα επιλέξει γι’ αυτό το βιβλίο. Αλλά ξεπέρασα αυτή την ιδέα και η μορφή και η γλώσσα έσπασαν τα όρια και έκαναν την «απιθανότητα» εργαλείο αφήγησης. Στην ιστορία της μυθιστορηματικής γραφής, αυτού του είδους η λογοτεχνία ονομάζεται πειραματική, επειδή θεωρείται ασυνήθιστη. Αλλά το να ονομάσουμε αυτό το μυθιστόρημα πειραματικό είναι κάτι πολύ ακαδημαϊκό και συντηρητικό. Όσοι αναγνώστες δεν συναντούν και δεν διαβάζουν συχνά πολλά βιβλία παρόμοιας μορφής και είναι συνηθισμένοι σε μια πιο κλασική ή κυρίαρχη λογοτεχνία, το θεωρούν πειραματικό. Γι’ αυτό μερικοί αναγνώστες έχουν φόβο και μερικές φορές μπορεί να νομίζουν ότι ο συγγραφέας κάνει επίδειξη, ότι πρόκειται για μια «στάση του συγγραφέα». Κάτι που δεν ισχύει. Δεν εκφράζω ένα παράπονο, αλλά μια ανησυχία. Το Π/Φ ήταν επιτυχημένο και δεν περίμενα τόσο θετική ανταπόκριση, ειδικά από τους νεαρούς αναγνώστες, λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω.
Πότε και πώς γράφτηκε αυτό το βιβλίο και τι θέλατε να επικοινωνήσετε στους αναγνώστες ενώ το γράφατε;
Άρχισα να το γράφω το 2013. Το σχήμα υπαγορεύτηκε από τον τρόπο ζωής και τη ρουτίνα μου εκείνα τα δύο χρόνια. Η αποσπασματική αφήγηση αντανακλούσε την κατακερματισμένη ζωή μου και δεν ήθελα να τη «ράψω» σε ένα μεγάλο κείμενο. Όταν το ονόμασα μυθιστόρημα, σκέφτηκα ότι το βιβλίο μοιάζει με το παλιό κουτί από μπισκότα της μαμάς μου, στο οποίο συνήθιζε να κρατάει κουμπιά, κλωστές και άλλα είδη ραπτικής. Αυτό έκανα. Χρησιμοποίησα τον ιστορικά κληρονομημένο όρο μυθιστόρημα, αλλά το περιεχόμενο είναι κάτι εντελώς διαφορετικό, όπως και η δική μου ζωή. Όσο για τον σκοπό να επικοινωνήσω κάτι στους αναγνώστες, δεν έχω ποτέ. Η μορφή και η γλώσσα είναι από μόνες τους ένα μήνυμα.
Θα ήθελα η λογοτεχνία μου να είναι το διαβατήριό μου.
Το βιβλίο σας έχει αποσπάσει το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2021, ενώ έχετε λάβει επίσης πολλά άλλα βραβεία και διακρίσεις. Τι σημαίνει αυτό για εσάς;
Ένας από τους αγαπημένους μου συγγραφείς, ο Κλοντ Σιμόν, είπε κάποτε ότι τα βραβεία που δίνονται σε συγγραφείς είναι σαν παιχνίδια για παιδιά, όπου κάποιος κερδίζει, κάποιος άλλος χάνει, κάποιος ευθυμεί, κάποιος άλλος στεναχωριέται. Θέλω να πω μια ιστορία που δεν έχω ξαναπεί. Αφού έλαβα το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λίγες μέρες αργότερα πήγα στο νεκροταφείο του πατέρα μου, του παππού και της γιαγιάς μου. Ήθελα να τους πω: «Δείτε τι έκανα, δείτε τι έχω». Ήθελα να τους αποδείξω ότι αξίζω κάτι. Οι συγγραφείς χρειάζονται πάντα κάποιο έγγραφο, κάτι σαν διαβατήριο, για να αποδείξουν ότι είναι συγγραφείς και επιτυχημένοι. Είναι πραγματικά αστείο, αλλά φαίνεται ότι δεν υπάρχει άλλη απόδειξη για το επάγγελμά σου, παρά μόνο αυτά τα βραβεία. Και όλα αυτά είναι μέρος αυτού του παιχνιδιού, όπως λέει ο Κλοντ Σιμόν. Αλλά για να είμαστε σοβαροί, αυτά τα βραβεία δίνουν σε έναν συγγραφέα τη δυνατότητα να μιλήσει, να πει για τη χώρα του, για πράγματα που δεν γνωρίζει το ευρωπαϊκό κοινό, όπως: η γενοκτονία, οι ιστορικές αδικίες, οι εθνοκαθάρσεις, η καταστολή ή ο πολιτισμός και η ιστορία, και φυσικά η πολιτική ουδετερότητα και η επιφυλακτικότητα της Ευρώπης απέναντί μας.
Πότε ξεκινήσατε να γράφετε και τι θα λέγατε ότι σας καθόρισε ως συγγραφέα;
Ξεκίνησα να γράφω μετά την ενηλικίωσή μου και πρωτοδημοσίευσα το 2006. Το ότι είμαι αναγνώστης με καθόρισε ως συγγραφέα. Ήμουν περιτριγυρισμένος από βιβλία σε όλη μου την παιδική ηλικία. Η αγάπη των γονιών μου για το διάβασμα είχε τεράστιο αντίκτυπο πάνω μου.
Κάθε συγγραφέας θέλει φυσικά να τον διαβάζουν και να τον αγαπούν οι αναγνώστες. Αλλά αν σας ρωτήσει κάποιος: Γιατί γράφετε; Τι σημαίνει για εσάς η ίδια η γραφή;
Το γράψιμο είναι για μένα μια προσπάθεια να δημιουργήσω μια νέα γλώσσα και να επικοινωνήσω με τον κόσμο μ’ αυτήν. Αυτή είναι η αληθινή ουσία για μένα. Αν ζητούσατε να με γνωρίσετε, να σας πω κάτι για μένα ή να σας δείξω μια φωτογραφία μου, θα σας έλεγα να διαβάσετε τα κείμενά μου. Θέλω η λογοτεχνία μου να μιλάει για μένα. Και θέλω να βρείτε απαντήσεις για μένα στα βιβλία μου. Θα ήθελα η λογοτεχνία μου να είναι το διαβατήριό μου.
Τι σας εμπνέει, τι σας κρατά σε δημιουργική κίνηση;
Αυτό είναι κάτι πολύ εσωτερικό. Δεν υπάρχει τίποτα εμπνευσμένο. Το γράψιμο είναι ένας δρόμος που δεν έχει καμία σχέση με την έμπνευση. Με σπρώχνει μπροστά επειδή δεν μπορώ να προσαρμοστώ στον κόσμο στον οποίο ζω, από το άγχος και την αναστάτωση. Το γράψιμο είναι η κλίση μου. Αν με ρωτούσαν τι θα ήθελες να είσαι σε αυτόν τον κόσμο, η απάντησή μου θα ήταν συγγραφέας. Έστω και κακός. Θα ήθελα να με αποκαλούν αφηγητή, ακόμα κι αν με θεωρούσαν τον χειρότερο.
Στοχεύετε σε κάτι όταν γράφετε;
Δεν έχω στόχο. Έχω χάρτες, συναισθήματα και αναμνήσεις. Έχω δρόμους να διασχίσω, ανθρώπους και ήρωες που μπορούν να θεωρηθούν ως στόχοι. Και τη γλώσσα, που για μένα είναι ο απώτερος στόχος της λογοτεχνίας.
Π/Φ
Αράμ Πατσιάν
μετάφραση: Γιούλη Σταματίου
Εκδόσεις Βακχικόν
150 σελ.
ISBN 978-618-5733-69-8
Τιμή €13,78
https://diastixo.gr/sinentefxeis/xenoi/21505-aram-pachian
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου