Ο Γιάννης Σκαραγκάς σε α΄ πρόσωπο

«Λαχτάρα που περίσσεψε από χτες» ή γιατί γράφω για τις γυναίκες

Η Λαχτάρα που περίσσεψε από χτες είναι μια ιστορία που διανύει την οικονομική καταστροφή στην Ελλάδα της δεκαετίας του 1890, τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες στην Αθήνα, τον πόλεμο του 1897 και κορυφώνεται με τα αιματηρά επεισόδια των Ευαγγελικών το 1901. Είναι ένα μυθιστόρημα μέσα από το βλέμμα μιας χαρισματικής ηρωίδας, της Δανάης, που έρχεται από την Αλεξάνδρεια στην Αθήνα και ονειρεύεται ένα νέο λογοτεχνικό περιοδικό και μια ζωντανή γλώσσα που να μιλά για τις γυναίκες με βάση αυτό που πραγματικά είναι και σκέφτονται.

Έγραψα για μια γυναίκα, γιατί μόνο έτσι θα λεγόταν μια τόσο ψυχολογικά πολύπλοκη ιστορία. Το να εμβαθύνεις στη γυναικεία ψυχή αποτελεί δεξιοτεχνία. Το να εμβαθύνεις στην αντρική είναι στοίχημα. Ο γυναικείος χαρακτήρας είναι μια αχαρτογράφητη περιοχή∙ υπάρχει πάντα και κάτι άλλο. Ο αντρικός χαρακτήρας αποτελεί εικασία. Πρέπει να θεμελιώσεις το ενδεχόμενο να υπάρχει στ’ αλήθεια το βάθος που διέκρινες σε αυτόν.

Από την εποχή του πρώτου μου μυθιστορήματος Επιφάνεια, πριν από δεκαεπτά χρόνια, με ενδιαφέρουν πολλές φορές οι ηρωίδες ακριβώς επειδή δεν πρέπει να δικαιολογήσω την πυκνότητα των συναισθηματικών χαρακτηριστικών τους. Με ενδιαφέρουν γιατί ο βαθμός πολυπλοκότητας του χαρακτήρα τους ποτέ δεν τις καθιστά «μη ρεαλιστικές», σε αντίθεση με τους άντρες, όπως επίσης επειδή δεν χρειάστηκε ποτέ να υπερασπιστώ το δικαίωμά τους να είναι σύνθετες, αντιφατικές και υπεραναλυτικές.

Θυμάμαι τα λόγια μιας φίλης ότι καμία γυναίκα δεν αγαπιέται μετά τα πενήντα – ότι καμία γυναίκα μετά από αυτή την ηλικία δεν μπορεί να αφυπνίσει τα πάθη ενός άντρα, να εμπνεύσει το αίσθημα μιας σωματικής ανανέωσης ή την υπόσχεση μιας πνευματικής αναγέννησης μέσα από το ερωτικό του ενδιαφέρον. 

Το να εμβαθύνεις στη γυναικεία ψυχή αποτελεί δεξιοτεχνία. Το να εμβαθύνεις στην αντρική είναι στοίχημα. Ο γυναικείος χαρακτήρας είναι μια αχαρτογράφητη περιοχή∙ υπάρχει πάντα και κάτι άλλο. Ο αντρικός χαρακτήρας αποτελεί εικασία.

Αν μετά τα πενήντα, λοιπόν, δεν είσαι μάνα ούτε ηρωίδα μυθιστορήματος, τι ακριβώς είσαι;

Αναρωτιέμαι αν η μητρότητα είναι αποκλειστικά ρόλος της φύσης ή κάποια δραματουργική επικάλυψη της αντρικής άρνησης να αντιμετωπίσει τη γυναικεία επιθυμία μετά την εκπλήρωση της αναπαραγωγής – να προσθέσει στη γυναίκα που μεγαλώνει τα ανέραστα χαρακτηριστικά μιας ασώματης μητέρας φύσης.

Γι’ αυτό γράφω για τις γυναίκες. Γιατί αν το φεμινιστικό μυθιστόρημα των τελευταίων δεκαετιών τοποθετεί την ηρωίδα σε μια ρεαλιστική διάσταση και την απαλλάσσει από φαντασιακές και στερεοτυπικές στρεβλώσεις, το νόημα για έναν άντρα να επικεντρωθεί σε έναν γυναικείο χαρακτήρα είναι ίσως για να τον απαλλάξει από αυτή τη μακρόχρονη παραμόρφωση. Την παραμόρφωση που συντελείται από τη βικτωριανή επινόηση του ασεξουαλικού γυναικείου γυμνού, τις στερεοτυπικές φαντασιώσεις του νουάρ για το γυναικείο δαιμόνιο μέχρι τη σύγχρονη δυτική ορθότητα, κατά την οποία όταν ένας άντρας καταφέρνει να γράψει για συναισθήματα και σχέσεις, το αντιμετωπίζει ως λογοτεχνικό επίτευγμα, ενώ την αντίστοιχη καταγραφή μιας γυναίκας την κατατάσσει σε βιβλία παραλίας.

Το νόημα για έναν άντρα να ασχοληθεί με μια γυναίκα ηρωίδα είναι για να αποκαταστήσει το περιεχόμενο της επιθυμίας απέναντι στη γυναίκα άνθρωπο. Αν δεν μπορεί να το κάνει η εικόνα και τα πρότυπα της εποχής, αξίζει να το κάνει η αντρική δραματουργία. Να ξαναδώσει το σώμα στις γυναίκες όχι για το πώς θα το δουν οι άλλες γυναίκες, αλλά για το πώς θα το ανακαλύψουν από την αρχή οι υπόλοιποι άντρες. Να εξιχνιάσει τη γυναικεία επιθυμία όχι για να προσδιορίσει τη γυναίκα, αλλά για να απαλλάξει την αντρική φαντασία από τα περιορισμένα της όρια. 

Λαχτάρα που περίσσεψε από χτες
Γιάννης Σκαραγκάς
Κριτική
512 σελ.
ISBN 978-960-586-229-9
Τιμή: €16,00

 Γιάννης Σκαραγκάς

http://diastixo.gr/