Ελευθέριος Αχμέτης: «Ιντερμέδιο»

Θεατρικός και δεόντως διακειμενικός εμφανίζεται ο Ελευθέριος Αχμέτης στο νέο του βιβλίο Ιντερμέδιο. Κι αν κάποιοι στίχοι από το βιβλίο το αντιπροσωπεύουν απόλυτα, έχω την αίσθηση πως είναι οι εξής:

Να μάθεις να ξεχωρίζεις
μες στη βροχή
τον ιδρώτα, το αίμα και το δάκρυ.
Να μάθεις και να ακούς.
(«Εν τάχει ΙΙΙ»)

Να μάθεις να ακούς, να αφουγκράζεσαι τα μικρά πράγματα, πιο πολύ ίσως από τα μεγάλα. Να διακρίνεις την πάλλουσα ζωή από τη στείρα σιωπή. Και συναντάμε πάλλουσα ζωή, αίμα που βράζει, σκέψη σε εγρήγορση, αλλά και έρωτα που καρδιοχτυπά μέσα στο Ιντερμέδιο.

Την ονομασία και το είδος «ιντερμέδιο» ή «ιντερμέτζο» τα συναντάμε στα τέλη του 15ου αιώνα. Ήταν το μικρό μουσικό διάλειμμα που υπήρχε η συνήθεια να λαμβάνει χώρα ανάμεσα στις πράξεις ενός θεατρικού έργου. Αποτελούνταν συνήθως από τραγούδια για σόλο φωνή, μαδριγάλια και άλλα πολυφωνικά τραγούδια, χορό και διαλόγους. Τα θέματα ήταν συνήθως αλληγορικά ή ποιμενικά.

Ο ποιητής «στήνει» τρόπον τινά το δικό του «ιντερμέδιο», ένα σύγχρονο ίσως «ιντερμέδιο» που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του σημερινού αναγνώστη ποίησης. Με τη βοήθεια της θεατρικής τέχνης, που αποτελεί υλικό και ερέθισμα συνάμα, γράφει ποίηση, βάζοντας έτσι τις δύο τέχνες που αγαπά σε γόνιμο διάλογο.

Αν το θεατρικό έργο είναι η ίδια μας η ζωή και ανάμεσα στις πράξεις του μπορούμε να ακούμε τη φωνή ενός ποιητή να ψιθυρίζει αλήθειες, να καταθέτει αισθήσεις, να υποβάλλει μέσω της αλληγορίας την ουσία των πραγμάτων, να φλερτάρει με την ανθρώπινη ύπαρξη, τότε είμαστε τυχεροί, ακριβώς επειδή είναι αυτό που έχουμε ανάγκη για να αντέξουμε μια πραγματικότητα που διαρκώς μας προδίδει, μας βάζει σε δοκιμασίες και μας ανατρέπει. Τα λέει στα διαλείμματα, αλλά είναι γνήσια σε ύφος και ενέργεια. Πολλές φορές στα διαλείμματα κρύβεται ή εξυφαίνεται η αληθινή ζωή. Στη σελίδα 32 διαβάζω: «Δεν πίναμε γιατί πενθούσαμε / κάποιον απόψε˙ / αλλά γιατί αμφιβάλλαμε / για τη ζωή μας». Και στη σελίδα 38: «Απλώνουμε τα όνειρά μας στον ήλιο˙ / κι όταν στεγνώσουν / τα βρέχουμε πάλι / από συνήθεια». 

Τα ποιήματά του έχουν κάτι να πουν, έχουν μια διαύγεια και μια τιμιότητα, με την έννοια ότι δεν εξαπατούν τον αναγνώστη με μεταμοντέρνα τερτίπια ή νεωτερίζουσες υποκριτικές πρακτικές για το κέρδισμα των εντυπώσεων και μόνο.

Μεταξύ παρασκηνίου και ορχήστρας, με ένα ιντερμέδιο πεζολογικό, με στίχο ελεύθερο που διαθέτει μικρά ψήγματα λυρισμού μόνο, ο ποιητής υποβάλλει εικόνες και ιδέες που παρουσιάζουν ενδιαφέρον. Τα ολιγόστιχά του με τίτλο «εν τάχει» αποτελούν δείγματα σωστής οικονομίας και χτυπάνε αμέσως τον στόχο της ανάδειξης του νοήματος, παρά τη λεκτική τους πυκνότητα και την αφαιρετική τους πρακτική. Αναφέρω ενδεικτικά, στη σελίδα 13: «Ό,τι έμαθα στο θόρυβο, / το εμπέδωσα στην ησυχία». Και στη σελίδα 30: «Με πέντε γραμμάρια γάλα ξεκινάει η ζωή, / και με ένα σάλτο από το παράθυρο πεθαίνεις».

Δεν λείπει η αναφορά στον έρωτα, αλλά και εδώ υπάρχει μια διακριτική γοητεία, μια κομψή προσέγγιση που κάνει αίσθηση στον αναγνώστη και αγγίζει τη συναισθηματική του νοημοσύνη. Γράφει: «Αποφεύγω να διαβάζω τα ποιήματά / μου... / Σε θυμίζουν˙ / απόψε έκανα το λάθος / να ρίξω μια ματιά». Θεωρεί τον έρωτα κάτι ζωογόνο και φωτεινό τόσο που κάνει τα σκοτάδια να υπάρχουν σαν άστρα όταν κάποιοι άνθρωποι ριζώνουν μέσα μας. Δεν υπάρχει ίχνος διδακτισμού όταν λέει στη σελίδα 16: «Το δάσος είναι υπέροχο / σκοτεινό και βαθύ. / Όμως εγώ έχω υπόσχεση / να κρατήσω / και θα διανύσω χιλιόμετρα / πριν κοιμηθώ˙ / αν ερωτευθείς πραγματικά / εσύ είσαι ο αποτυχημένος».

Στην ορχήστρα του παίζονται μικρά δράματα, κυρίως ερωτικά, κυρίως η απεύθυνση δίνεται σε ένα β’ ενικό, κάτι που χαρίζει δραματικότητα. Σε αυτές, λοιπόν, τις πιο μεγάλες σε εκτάσεις συνθέσεις αναφέρεται σε αρχαίες ηρωίδες όπως η Αντιγόνη, μεταφέρει υλικό από τον Σαίξπηρ, ο οποίος εμφανίζεται ως κεντρική μορφή και στο πολύ εκφραστικό κολάζ του εξωφύλλου, κάνει λόγο για τον Μπουκόφσκι μέσα σε ποίημα που έχει άρωμα Μπουκόφσκι, κάπου βάζει και τον Ρίλκε, και γενικότερα, αυτές οι συνθέσεις είναι έτσι δοσμένες σαν να θυμίζουν οι ίδιες σκηνές θεάτρου ή σκηνικά, έστω, που κάπου παραπέμπουν.

Η όλη σύλληψη του Αχμέτη –και ίσως αυτό να ήταν στις προθέσεις του–, λόγω της θεατρικής διάστασης και οπτικής που διαθέτει, θα μπορούσε από το χαρτί να περάσει στο σανίδι, αρκεί να βρεθεί κάποιος εμπνευσμένος σκηνοθέτης.

Κλείνοντας, ο ποιητής φαίνεται να χτίζει τη δική του φωνή, που πατάει στέρεα στο ποιητικό έδαφος. Πάντως τα ποιήματά του έχουν κάτι να πουν, έχουν μια διαύγεια και μια τιμιότητα, με την έννοια ότι δεν εξαπατούν τον αναγνώστη με μεταμοντέρνα τερτίπια ή νεωτερίζουσες υποκριτικές πρακτικές για το κέρδισμα των εντυπώσεων και μόνο.

Ιντερμέδιο
Ελευθέριος Αχμέτης
Εκάτη
48 σελ.
ISBN 978-960-408-218-6
Τιμή: €8,48

Ασημίνα Ξηρογιάννη

http://diastixo.gr/