Baths in public places were a custom in ancient Greece, widespread centuries before the Romans.
Read the article below 
Η χρήση του λουτρού ήταν πολύ διαδεδομένη στους αρχαίους Έλληνες. Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν από τους πρώτους που χρησιμοποίησαν τα λουτρά, όπως επίσης αρχαίοι Έλληνες γιατροί, φυσικοί, ιστορικοί, και γεωγράφοι ήταν οι πρώτοι που ασχολήθηκαν με τις πηγές και τα μεταλλικά ύδατα. Στα Ασκληπιεία από τον 13ον π.Χ. αιώνα χρησιμοποιούσαν τα λουτρά για θεραπευτικούς λόγους. Πρώτος παρατηρητής των ιαματικών υδάτων υπήρξε ο ιστορικός Ηρόδοτος, προηγήθηκε του Ιπποκράτη, περιγράφοντας μάλιστα αρκετές ιαματικές πηγές. Από την εποχή του Ομήρου το ζεστό μπάνιο θεωρούνταν μια άκρως υγιεινή και αναζωογονητική διαδικασία. Ο ίδιος μάλιστα αναφέρει την εξοικείωση των ηρώων του τόσο με το μπάνιο, όσο και με τα αιθέρια έλαια. Για μεγάλο διάστημα το θερμό λουτρό θεωρούνταν ένδειξη μαλθακότητας και ηρεμίας για τους Αθηναίους, ως καθημερινή συνήθεια. Οι Λακεδαίμονες, από την άλλη, προτιμούσαν τα ψυχρά νερά του Ευρώτα ως δείγμα ευεξίας. Η ιστορία του λουτρού στην αρχαία Ελλάδα ξεκινά από το χώρο του Γυμνασίου(βασικό δημόσιο κτήριο για τη στρατιωτική και αθλητική εκπαίδευση των νέων, και την πνευματική και καλλιτεχνική τους διαπαιδαγώγηση). Το αρχαίο Γυμνάσιο κατάφερε να ασκήσει σημαντικότατη επίδραση στη μεταγενέστερη εξέλιξη των αρχαίων λουτρών και αποτελώντας τη βάση για την ανάπτυξη των ρωμαϊκών. Οι παλαιότερες εγκαταστάσεις δημόσιων λουτρών στην Ελλάδα είναι συνδεδεμένες με τον αθλητισμό και προφανώς δημιουργήθηκαν για να καλύψουν τις ανάγκες των αθλητών αμέσως μετά την προπόνηση ή τον αγώνα. Πριν, οι αθλητές πλένονταν στα ποτάμια, δίπλα στα οποία χτίζονταν συνήθως τα στάδια και τα γυμνάσια. Το αρχαιότερο οικοδομικό συγκρότημα λουτρών για αθλητές βρέθηκε στην Ολυμπία, στα δυτικά του ιερού, δίπλα στην όχθη του Κλαδέου, και χρονολογείται λίγο πριν από τα μέσα του 5ου αι.π.χ. Τα ελληνικά λουτρά παρουσιάζουν μεγάλη πολυτέλεια και καλαισθησία. Το νερό θερμαινόταν σε ορειχάλκινα δοχεία που στηρίζονταν σε τρίποδα, γνωστό και ως πυριατήριο. Θεραπαίνιδα ή θεράποντας (λουτροχός) έχυνε το νερό στον λουόμενο και κατόπιν τον άλειφε με λάδι σε μια ειδική αίθουσα, το αλειπτήριον. Από τα ιαματικά λουτρά, γνωστά ήταν τα λουτρά των Θερμοπυλών, κοντά σε πηγή. Σύμφωνα με το μύθο, η θεά Αθηνά παρακάλεσε τον Ήφαιστο να ανοίξει την πηγή για να λούζεται και να ανανεώνει τις δυνάμεις του ο προστατευμένος της Ηρακλής. Γνωστά για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες ήταν και της Σκοτούσσας στη Μακεδονία κατά τον Αριστοτέλη, καθώς και της Αιδηψού που πιστεύεται ότι έγιναν από σεισμό τον 3ο αιώνα. Οι Έλληνες γιατροί έδιναν μεγάλη σημασία στην υγιεινή, στην περιποίηση του σώματος και στις σωματικές ασκήσεις, τόσο για τους άνδρες, όσο και για τις γυναίκες, προκειμένου να διατηρήσουν την υγεία και ευεξία τους. Πόσο παράξενη μοιάζει η εικόνα του Σωκράτη να γυμνάζεται σε προχωρημένη ηλικία, για να ρίξει την κοιλιά του, που είχε ξεπεράσει το κανονικό μέγεθος; Μάθαιναν από παιδιά να πλένονται και να κολυμπούν στη θάλασσα και στα ποτάμια. Οι γυναίκες δεν πλένονταν σε δημόσιους χώρους, παρά μόνο κατά την διάρκεια θρησκευτικών γιορτών, όπως τα Ελευσίνια μυστήρια, στο Φάληρο. Τα λουτρά είναι γνωστά στον ελλαδικό χώρο από την προϊστορική περίοδο και στους ιστορικούς χρόνους τα συναντάμε μόνο σε ανάκτορα και κατοικίες. Το λουτρό ήταν ένα σεμνό δωμάτιο με πολλά αγγεία και ένα καζάνι για το νερό. Οι επισκέπτες αλείφονταν στο σώμα με ελαιόλαδο, αναμεμιγμένο με αρωματικές ουσίες. Ακριβώς όπως έκαναν και οι αθλητές των αγώνων. Έπειτα έξυναν το σώμα με την στλεγγίδα και ξεπλένονταν με νερό. Κατά τον 6ο αιώνα π.χ υπήρχαν στην Αθήνα μνημειώδεις κρήνες, όπου έρχονταν οι γυναίκες να γεμίσουν τις στάμνες τους, αλλά και να κάνουν το ντους τους, καθώς ήταν ψηλά οι κρουνοί τους. Από τον 5ο αιώνα π.Χ όσοι ζουν στις πόλεις, μπορούν να πλένονται στα δημόσια λουτρά που διαθέτουν ζεστό νερό και πιθανόν ατμόλουτρα. Οι αίθουσες των λουτρών ήταν περίκεντρες και είχαν ολόγυρα, κάθετα στους τοίχους, περισσότερους χαμηλούς λουτήρες. Η ατομική καθαριότητα γίνεται με νερό που χύνουν οι λουτροχόοι, τα νεαρά αγόρια, που εργάζονται εκεί. Υπάρχει αίθουσα για την αποκλειστική χρήση μόνο των γυναικών, όπου σύχναζαν όμως μόνο οι εταίρες, οι φτωχές Αθηναίες, και οι δούλες. Στον 4ο αιώνα γνώριζαν το ατομικό λουτρό ξεκούρασης και καθαριότητος. Δημόσια λουτρά με παροχή ζεστού νερού σε θερμαινόμενο χώρο, εμφανίζονται στους κλασικούς χρόνους. Αργότερα, εξελίσσονται στις μεγάλες λουτρικές εγκαταστάσεις των ρωμαϊκών χρόνων. Στους Αθηναίους άρεσε να πλένονται το βράδυ πριν το δείπνο. Έπλεναν τα χέρια τους σε νιπτήρες με ψηλό στήριγμα και τα πόδια τους σε μεταλλικές λεκάνες, ρηχές, που κατέληγαν σε τρία πόδια με νύχια λιονταριού. Έριχναν άραγε νερό στο πρόσωπο τους τα πρωινά; Έπλεναν τα δόντια τους; Είναι πιθανόν, αλλά δεν υπάρχουν σχετικές μαρτυρίες. Το ξέπλυμα του στόματος θα ήταν επιθυμητό γιατί υπήρχε η συνήθεια να χρησιμοποιούν το στόμα τους σαν πορτοφόλι για τα νομίσματά τους. Τρία ήταν τα αντικείμενα, που διέθεταν στην κλασσική εποχή για τη σωματική υγιεινή τους. Η στλεγγίδα, ο αρύβαλλος και ο σπόγγος. Ο αρύβαλλος, που σταδιακά αντικαταστάθηκε από την λήκυθο, περιείχε αρωματικό ελαιόλαδο με το οποίο έκαναν πολλές επαλείψεις. Κατά το πλύσιμο, βρέχονταν με άφθονο νερό και τρίβονταν με φυσικό σφουγγάρι. Δεν υπήρχε σαπούνι και γι αυτό καμιά φορά χρησιμοποιούσαν σκόνη από άργιλο ή ποτάσα, παρασκευασμένη από στάχτη ξύλων και οι οποίες σύμφωνα με τον Αριστοφάνη, ερέθιζαν τα μάτια. Στον 3ο αι. π. Χ φαίνεται πως έφτιαχναν μια πάστα, σαν κρέμα για να πλένουν τα χέρια. Για τη φροντίδα του σώματος έτρεφαν μεγάλη εκτίμηση στο βρόχινο νερό από τις στέρνες, για το οποίο ο Ιπποκράτης, στην πραγματεία του, περί υδάτων και τόπων, υποστηρίζει πως έχει απολυμαντικές ιδιότητες. Η φροντίδα για ατομική καθαριότητα δεν ίσχυε για όλες τις κοινωνικές τάξεις και δεν ίσχυε ιδιαίτερα για όσους διέμεναν στην επαρχία, αλλά η παρουσία λουτήρα σε σπίτια της Ολύνθου και της Θάσου φανερώνει ότι ακόμη και στις απόκεντρες πόλεις, δεν παραμελούσαν την ατομική τους περιποίηση. Οι γυναίκες πλένονταν στο σπίτι, βρέχοντας με νερό το σώμα τους ενώ κάθονταν διπλωμένες με λυγισμένα πόδια, σε ξαπλωτούς λουτήρες, σ' ένα δωμάτιο του γυναικωνίτη, ή μέσα σε μια γούρνα ή στο λουτρό. Το δωμάτιο του λουτρού έχει συνήθως ένα λουτήρα και έναν ασκό για τους καθαρμούς. Εδώ ακουμπούν και τα αναγκαία για τον καλλωπισμό αντικείμενα: σφουγγάρια, στλεγγίδες, καθρέπτες, ξυράφια, αγγεία με αρώματα, αρύβαλλους, αλάβαστρα, ληκύθους. Η συχνή φοίτηση στα βαλανεία, τα λουτρά δηλ. εκτός από εκείνα που ήταν προσαρμοσμένα στα γυμνάσια, θεωρείται τρυφηλότητα στην Αρχαία Αθήνα του 4ου αιώνα π.χ. Οι Αθηναίοι κάθε απόγευμα, πριν το γεύμα, περνούσαν από τους χώρους των γυμνασίων, για να συζητήσουν, να φιλοσοφήσουν και να περιποιηθούν το σώμα τους, ενώ ταυτόχρονα απολάμβαναν τη ζεστασιά, ιδιαίτερα τον χειμώνα. Στην κλασική Ελλάδα, της δημοκρατίας, της ευημερίας, του ωραίου, του λαμπρού, ταυτόχρονα με τις πνευματικές αναζητήσεις, φρόντιζαν με την ίδια ευλάβεια και το σώμα τους. Στη σύγχρονη κοινωνία κάθε σπίτι έχει το δικό του λουτρό, ένα ιδιαίτερο δωμάτιο με λουτήρα και όλα τα απαραίτητα λουτρικά χρειώδη.
ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΣ : ΙΣΙΔΩΡΟΣ ΣΚΛΗΡΟΣ ΠΤΥΧΙΟΥΧΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ, ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ Email: greek.history.and.prehistory99@gmail.com
Αρχαιον
Αρχαιολογικό Μουσείο Άρτας/Archaeological Museum of Arta
Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου - Heraklion Archaeological Museum
Αρχαιολογία
Αρχαιολογία
ΑΡΧΑΙΑ ΑΓΟΡΑ & ΘΗΣΕΙΟΝ
Αρχαια Θουρια
Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας
Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών
Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης
Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών
Αρχαιολογικό Μουσείο Δήλου
The baths (βαλανεῖα) were either public (δημόσια, δημοσιεύοντα) or private (ἴδια, ἰδιωτικά). The former were the property of the state, but the latter were built by private individuals. Such private baths are mentioned by Plutarch ( Demetr.24). Baths of this kind were probably mostly intended for the exclusive use of the persons to whom they belonged ( Ps. Xen. Rep. Ath.ii. 10.) There appears to have been a small, almost nominal, charge for the use of the public baths. Thus, in the inscription of Andania (i. 107), the price is fixed at two chalki=1/4 obol.
We know very little of the baths of the Athenians during the republican period; for the account of Lucian in his Hippias relates to baths constructed after the Roman model. On ancient vases on which persons are represented bathing we seldom find anything corresponding to a modern bath in which persons can stand or sit; but there is always a round or oval basin (λουτήρ or λουτήριον), resting on a stand (ὑπόστατον), by the side of which those who are bathing are represented standing undressed and washing themselves.
But besides the λουτῆρες and λουτήρια there were also vessels for bathing, large enough for persons to sit in, which, as stated above, are called ἀσάμινθοι by Homer and πύελοι or μάκτραι by the later Greeks. The λουτήρ thus, as we shall see, corresponded to the Roman labrum; the πύελος to the solium or alveus.
Ancient Bath Vessels , Thesprotia,
In the baths there was also a kind of sudorific or vapour bath called πυρία or πυριατήριον, which is mentioned as early as the time of Herodotus (iv. 75). Among the chambers of the Greek bathing establishment was the ἀλειπτήριον, Lat. unctorium. Lucian ( Hipp.p. 73) speaks of the ἀποδυτήριον with its ἱματιοφυλακοῦντες (capsarii); but as they seem to be unknown to Aristotle, they were probably introduced from Rome. Hence Aristotle tells us that those who stole clothes from the baths were punishable with death. As the baths most frequently adjoined the gymnasia and palaestra, one of the rooms of these latter buildings served the purpose of undressing-room ( Ps. Xen. Rep. Ath.ii. 10). About these rooms the τριβαλλοί used to loaf, looking out for an invitation. We hear of wrestling and playing the cottabus, besides a great deal of conversation going on in the baths. To sing there was considered the part of a boor (Theophr. Char.4).
Either the bath or simple anointing of the body generally formed part of the business of dressing for dinner. It was generally taken shortly before the δεῖπνον, or principal meal of the day. Epictetus (Diss. i. 1, 29) mentions noon as the hour, while voluptuaries bathed repeatedly. It was the practice to take first a warm or vapour, and afterwards a cold bath, though in the time of Homer the cold bath appears to have been taken first and the warm afterwards. The cold water was usually poured on the back or shoulders of the bathers by the βαλανεύς or his assistants, who are called παραχύται. The vessel from which the water was poured was called ὑδρία; there is mention also of the ἁρύταινα, which must have been much smaller. Bathing establishments for women existed among the Greeks, whether belonging to the state or maintained by private enterprise. We learn from Varro (L. L. ix. 68) that the earliest Greek balneum in Rome contained a department for women.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου