Η Έρση Σεϊρλή γεννήθηκε στον Πειραιά. Σπούδασε Ιστορία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και Ιστορία της Τέχνης στη Σορβόννη. Επίσης, ασχολήθηκε με τον κλασικό χορό και ακολούθησε χορευτική και χορογραφική καριέρα. Ο Γκρίζος κύκνος, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Σμίλη, είναι το όγδοο βιβλίο της και μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη. Τα προηγούμενα βιβλία της: Μικρές ανάγκες (Δελφίνι, 1992), Αν ήθελε να πει την αλήθεια (Εξάντας, 1994), Η αμηχανία του ισορροπιστή (Απόπειρα, 1998), Επιζήμιο εύρημα (Γαβριηλίδης, 2003), Νέοι άνδρες, (Μεταίχμιο, 2008), Γράμμα στον εχθρό μου (Απόπειρα, 2013), Ρέκβιεμ (Απόπειρα, 2016).
Γκρίζος κύκνος, το τελευταίο σας βιβλίο. Θέλετε να μας δώσετε κάποια στοιχεία του;
Ο Γκρίζος κύκνος είναι ένα υβριδικό αφήγημα, που συνδυάζει την αυτοβιογραφία με τη μυθοπλασία. Η ιστορία ξεκινά με την ηρωίδα να στοχάζεται, ενώ ο ήλιος χάνεται πίσω από τα βουνά που βρίσκονται κοντά στο σπίτι της. Οι συνειρμοί είναι αναπόφευκτοι. «Το τέλος της ημέρας σηματοδοτούσε και το δικό μου τέλος. Το έβλεπα να πλησιάζει εκεί μπροστά στο ανοικτό παράθυρο και αναρωτήθηκα αν θα έμοιαζε με τα νέφη. Αν θα διαλυόμουν κι εγώ, αφήνοντας πίσω μου μια ανάμνηση πολύχρωμων ατμών», αναφέρει. Και έτσι αρχίζει το ταξίδι προς τα πίσω. Το βιβλίο ακολουθεί την ηρωίδα από τα βρεφικά κιόλας χρόνια, διατρέχοντας τα ενδιάμεσα στάδια πότε με ευθυμία, πότε με θλίψη. Αλήθεια, τι σήμαινε ο χορός για εκείνην και γιατί άργησε να αποδεχθεί την κλίση της; Δύσκολα ερωτήματα. Μετά την περιπλάνηση στα εσώτερα του εαυτού, παλεύοντας με τις αναμνήσεις στην ευφορική εξοχή, αλλά και στο πολύπαθο κέντρο της Αθήνας, θα οδηγηθεί σε μια ιδιότυπη αυτογνωσία και στη συμφιλίωση εντέλει με το παρελθόν της.
Τι σήμαινε παλιότερα και τι σημαίνει σήμερα ο χορός για εσάς;
Κάποτε θεωρούσα τον χορό αυτονόητο, κάτι που μου είχε επιβληθεί και το ακολουθούσα μοιρολατρικά. Όπως στις ερωτικές ιστορίες, όπου η έλξη δεν είναι αμοιβαία. Αυτή ακριβώς η αντιφατική σχέση –έρωτας μαζί και μίσος– αποτελεί το κυρίως θέμα του Γκρίζου κύκνου. Αντλούσα περιστασιακή ικανοποίηση από την καριέρα μου, δεν το αρνούμαι, αλλά κάτι μου διέφευγε. Τα τελευταία χρόνια πριν από τον εγκλεισμό, η άσκηση στις αίθουσες με ζωντανή μουσική αποτελούσε ένα υποκατάστατο της σκηνής, μου προσέφερε αναδρομικά την απόλαυση που δεν είχα πάρει τον καιρό που έπρεπε. Τώρα η αποχή, που βαραίνει διπλά στην προχωρημένη ηλικία, με έχει εξορίσει από τα μαθήματα. Απομένουν οι αναμνήσεις. Και η λαχτάρα της ψυχής και του σώματος.
Πόσο «γερό στομάχι» χρειάζεται να έχουν όσοι αποφασίζουν να ασχοληθούν επαγγελματικά με τον χορό;
Επιθυμία, αφοσίωση, ισχυρή θέληση, καλό μυϊκό σύστημα και γερά νεύρα. Αυτά είναι τα προαπαιτούμενα για μια αξιόλογη καριέρα στον χορό. Το γερό στομάχι, αν με αυτό υπονοείτε τον χαρακτήρα που αντέχει στον συντεχνιακό ανταγωνισμό, δεν είναι κάτι που θεωρώ απαραίτητο. Στον χορό δεν χρειάζεται να αποδείξεις ότι δεν είσαι ελέφαντας, όπως συμβαίνει σε άλλους χώρους. Στον εικαστικό ή τον λογοτεχνικό, παραδείγματος χάριν. Ο χορευτής είναι ή δεν είναι. Και δεν αναφέρομαι βέβαια στη δεξιοτεχνία, που συχνά αποβαίνει εις βάρος της τέχνης, αλλά σε μια ξεχωριστή εκφραστική ποιότητα αντιληπτή και από τους μη ειδικούς. Είναι η σημαίνουσα κινησιολογία, ένας συνδυασμός σωματικής ενέργειας και ψυχικής ιδιαιτερότητας που προξενεί τη συγκίνηση. Πώς ακριβώς συμβαίνει, δεν ξέρω να πω. Πάντως δεν είναι προϊόν νοητικής επεξεργασίας, όπως είναι σε άλλες τέχνες το στιλ.
Ήταν η συγγραφή ένας καλός λόγος για να αντικαταστήσετε τον χορό στη ζωή σας;
Δεν πρόκειται για ανταλλάξιμες ιδιότητες. Τυπικά αυτό συνέβη. Στην ουσία, όμως, οι δύο μου ταυτότητες πάντα συνυπήρχαν, υπερισχύοντας η μία της άλλης ανάλογα με την εποχή. Η επιθυμητή ενότητα ήρθε καθυστερημένα.
Πόσο σημαντικό προτέρημα-εφόδιο είναι η προσαρμοστικότητα σε αντιξοότητες ή σε νέες συνθήκες που προκύπτουν;
Θα απαντήσω με τη φράση του Κάρολου Δαρβίνου: «Δεν είναι τα πιο δυνατά είδη που επιβιώνουν ούτε τα πιο έξυπνα, αλλά όσα ανταποκρίνονται καλύτερα στις αλλαγές». Το μόνο που θα προσθέσω είναι ότι κανείς δεν γνωρίζει τις δυνάμεις του, πριν να έρθει αντιμέτωπος με τις αντιξοότητες και τις μεγάλες ανατροπές. Η ανθρώπινη προσαρμοστικότητα πάντα θα μας εκπλήσσει.
Η εξέλιξη ενός λογοτέχνη δεν είναι γραμμική. Γνωρίζουμε μέτρια έργα που διαδέχθηκαν αριστουργήματα και το αντίθετο.
Το βιβλίο σας γράφτηκε στη διάρκεια του πρώτου εγκλεισμού λόγω της πανδημίας. Ήταν γόνιμη η περίοδος αυτή για εσάς και αναγνωστικά;
Ο εγκλεισμός δεν απετέλεσε αναγνωστική τομή. Ούτε ψυχολογική, εξάλλου, αφού έχω πλέον την τύχη να ζω τον περισσότερο καιρό στην εξοχή. Ακολούθησα επομένως τις αναγνωστικές διαδρομές που ακολουθώ πάντα. Εμπιστευόμενη τουτέστιν τη συγκυρία που με φέρνει σε επαφή με τα κατάλληλα κείμενα στη σωστή στιγμή.
Ποιο βιβλίο διαβάσατε πρόσφατα και σας εντυπωσίασε;
Μου είναι δύσκολο να ξεχωρίσω κάποιο από τα πολλά βιβλία με τα οποία συναντήθηκα στη διάρκεια των δύο τελευταίων χρόνων. Λόγω της μεγάλης τριβής, εξάλλου, ελάχιστα πλέον με εκπλήσσουν. Ακόμη και τα αριστουργήματα που με σημάδεψαν, στη δεύτερη ή στην τρίτη ανάγνωση χάνουν την αρχική τους μαγεία. Εντούτοις, θα αναφέρω ένα βιβλίο που μου θύμισε το αδιανόητο, το μεγαλειώδες και πάντα ελλειμματικό που εκπροσωπεί η Μητέρα. Πρόκειται για το βιβλίο του ψυχαναλυτή Massimo Recalcati Τα χέρια της μητέρας (εκδ. Κέλευθος), που έκανε μια στάση στο σπίτι μου.
Τι θεωρείτε εξέλιξη σε έναν λογοτέχνη;
Η εξέλιξη ενός λογοτέχνη δεν είναι γραμμική. Γνωρίζουμε μέτρια έργα που διαδέχθηκαν αριστουργήματα και το αντίθετο. Επομένως η εξέλιξη είναι κάτι σχετικό, ανάλογα με τον στόχο που θέτει κάθε συγγραφέας. Για μένα, ας πούμε, το σημαντικό είναι να μην επαναλαμβάνομαι. Να επινοώ σε κάθε βιβλίο νέους τρόπους για να συλλαβίσω τα χιλιοειπωμένα.
Ποια αξία θεωρείτε υπέρτατη;
Επειδή είναι δύσκολο να επιλέξω μία και μοναδική αξία, παρακάμπτοντας την αυτονόητη, δηλαδή την υγεία, θα προβώ σε έναν διαχωρισμό. Σε προσωπικό επίπεδο υπέρτατη αξία θεωρώ την αγάπη. Σε κοινωνικό, την υπευθυνότητα και την αισθητική. Σε πολιτικό, το μέτρο και τη λογική.
Ασχολείστε με τη συγγραφή κάποιου νέου βιβλίου;
Ιδέες υπάρχουν πολλές. Η διαθεσιμότητα, που επηρεάζεται από τις εκάστοτε συνθήκες, ποικίλλει. Η υπερπροσφορά του λογοτεχνικού προϊόντος –για να δώσω ένα παράδειγμα– με αποθαρρύνει. Και καθώς η ζήτηση παραμένει σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, το αίσθημα της ματαιοπονίας μεγαλώνει. Σκέφτομαι ότι δεν χρειάζεται να συμβάλω στον πληθωρισμό του λόγου, στη σπατάλη του χαρτιού, στη σύγχυση ανάμεσα στο «fiction», στην απλώς καλογραμμένη δηλαδή μυθοπλασία, και την πρωτότυπη δημιουργία. Αλλά η ανάγκη για έκφραση δεν καταργείται. Με την κατάλληλη ευκαιρία θα εκδηλωθεί. Το ελπίζω, τουλάχιστον.
Γκρίζος κύκνος
Έρση Σεϊρλή
Σμίλη
σ. 200
ISBN: 978-618-5399-58-0
Τιμή: 12,00€
Χαριτίνη Μαλισσόβα, εκπαιδευτικός και αρθρογράφος λογοτεχνίας στην εφημερίδα Θεσσαλία
https://diastixo.gr/sinentefxeis/ellines/18931-ersi-seirli-gkrizos-kyknos
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου