Είναι γεγονός, πως ο Τζορτζ Όργουελ ήταν πολλά και όχι η, κατά κάποιον τρόπο, αντιεξουσιαστική μορφή που προβάλλεται σήμερα. Όμως, το βιβλίο του «1984», είναι ένα καθηλωτικό μυθιστόρημα που γράφτηκε τo 1948 (και από τον αναριθμητισμό αυτού του έτους προέρχεται και ο τίτλος του έργου) και εκδόθηκε το 1949, ένα χρόνο πριν τον θάνατό του. Το βιβλίο αμέσως κατατάχθηκε στην κατηγορία της «επιστημονικής φαντασίας», μα κάτι περισσότερο από μισό αιώνα αργότερα, στις μέρες μας, μοιάζει σαν την εξιστόρηση της πραγματικότητας και πιθανόν, όπως αυτή θα είναι ελάχιστα χρόνια από σήμερα. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά στον Μεγάλο Αδελφό, τον (ανύπαρκτο) πολιτικό ηγέτη της χώρας, «Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΔΕΛΦΟΣ ΣΕ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΙ» (Big Brother is watching you). Ο Μεγάλος Αδελφός αποτελεί σήμερα έκφραση που υποδηλώνει καθεστώς παρακολούθησης [Big Brother is WWWatching You].
Το μόνο βέβαιο είναι πως το «1984» διαβάστηκε σαν μανιφέστο και θαυμάστηκε σαν προφητεία. Η εφιαλτική του αλήθεια για το κράτος της θανατερής τρομοκρατίας απέχει μόλις ένα βήμα από το να γίνει πραγματικότητα. Ήδη ο Μεγάλος Αδελφός είναι εδώ και μας βλέπει.
Φυσικά, την εποχή που γράφονταν το βιβλίο, ήταν πολύ νωπός ακόμα ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος και η ανερχόμενη Ρωσία και ο Orwell στον ρόλο του προπαγανδιστή, τον κόσμο που παρουσιάζεται στο βιβλίο τον δείχνει σαν ένα καταπιεστικό, κομμουνιστικού τύπου, σύστημα, σαν μια αλληγορία των πολιτικών μύθων του Ψυχρού Πολέμου (μην ξεχνάμε πως στην Ρωσία ήταν η σκληρή εποχή της σταλινικής δεσποτείας). Η ειρωνεία βέβαια, είναι πως σήμερα αυτό συμβαίνει μέσα σε ένα νέο-καπιταλιστικό σύστημα.
Περιγράφει την ιστορία ενός ανθρώπου, του Γουίνστον Σμιθ, στον εφιαλτικό κόσμο της Ωκεανίας, μιας χώρας που βρίσκεται κάτω από ένα δυστοπικό απολυταρχικό καθεστώς στο οποίο όλοι οι κάτοικοι βρίσκονται υπό συνεχή παρακολούθηση. Η χώρα βρίσκεται σε συνεχή πόλεμο με δύο άλλες υπερδυνάμεις θυμίζοντας τα απολυταρχικά καθεστώτα του Στάλιν και του Χίτλερ και οι άνθρωποί της ζουν υπό ιδιαίτερα καταπιεστικές συνθήκες.
Ένας κυβερνητικός υπάλληλος και μέλος του εξωτερικού κόμματος της Ωκεανίας, μιας από τις τρεις χώρες που είναι χωρισμένος πλέον ο πλανήτης. Τα γεγονότα διαδραματίζονται το έτος 1984 – αντιστροφή του 1948, έτος συγγραφής από τον Όργουελ του ομώνυμου βιβλίου. Οι κοινωνικές τάξεις στην Ωκεανία είναι τα μέλη του εσωτερικού κόμματος που ασκούν την διοίκηση της χώρας, τα μέλη του εξωτερικού κόμματος (οι κρατικοί υπάλληλοι) και οι προλετάριοι (τα εργατικά χέρια).
Το κόμμα ασκεί την εξουσία έχοντας καταλύσει κάθε έννοια ελευθερίας. Όλοι παρακολουθούνται, ακόμα και μέσα στα σπίτια τους, με την βοήθεια τηλεοθονών. Όλα και όλοι ελέγχονται από τον Μεγάλο Αδερφό. Όλα οφείλονται και πηγάζουν από τον Μεγάλο Αδερφό. Ένα πρόσωπο που χρησιμοποιείται για την προσωποποίηση του κόμματος. Η ελευθερία έκφρασης αλλά ακόμα και σκέψης έχει ποινικοποιηθεί. Στην προσπάθεια να ελεγχθεί, έχοντας ως στόχο να καταργηθεί, η σκέψη, χρησιμοποιείται η γλώσσα.
Η εξουσία ετοιμάζει την «Νέα Ομιλία». Ο Όργουελ με το στόμα του Σάιμ (συναδέλφου του Ουίνστον) αναφέρει:
Η Νέα Ομιλία είναι η μόνη γλώσσα στον κόσμο που το λεξιλόγιό της λιγοστεύει κάθε χρόνο. Ο σκοπός της Νέας Ομιλίας είναι να στενέψει τα όρια της σκέψης. Στο τέλος θα κάνουμε κυριολεκτικά αδύνατο το έγκλημα της σκέψης, γιατί δεν θα υπάρχουν λέξεις για να το εκφράσει κανείς.
Παρά το γεγονός ότι παντού υπάρχει αναρτημένη η επιγραφή:
«Ο Μεγάλος Αδελφός σε παρακολουθεί»
ο Σμιθ βρίσκει τον τρόπο να ξεγελάσει για μικρό διάστημα το σύστημα ελέγχου και παρακολούθησης, ακόμη και να ζήσει τον έρωτα. Δεν ξέρει και δεν θα μάθει ποτέ αν ο Μεγάλος Αδελφός υπάρχει ή αν είναι απλώς η εικόνα η οποία παρακολουθεί τους πολίτες μέσα από τις τηλεοπτικές οθόνες που βρίσκονται παντού.
Οταν ο Σμιθ συλλαμβάνεται, ρωτάει την ώρα που τον ανακρίνουν: «Υπάρχει ο Μεγάλος Αδελφός;». «Φυσικά και υπάρχει. Το Κόμμα υπάρχει. Ο Μεγάλος Αδελφός είναι η ενσάρκωση του Κόμματος» απαντά ο ανακριτής του. «Υπάρχει όπως υπάρχω εγώ;» ξαναρωτά ο Σμιθ, για να κατακεραυνωθεί από τον ανακριτή: «Εσύ δεν υπάρχεις».
Ο Ουίνστον προσπαθεί να εναντιωθεί σε αυτήν την κατάσταση. Δεν μπορεί να δεχθεί μια κοινωνία που το διαστροφικό της τρίπτυχο συντίθεται από τα συνθήματα: «Ο πόλεμος είναι ειρήνη», «Η ελευθερία είναι σκλαβιά», «Η άγνοια είναι δύναμη». Κρίνει την εξουσία, την ίδια στιγμή κάνοντας κάτι αδιανόητο. Ερωτεύεται όταν ο έρωτας έχει γίνει κολάσιμη πράξη. Σκέφτεται όταν η σκέψη τείνει να καταργηθεί. Τα καταφέρνει τελικά; Αλλάζει κάτι στην ζωή του και στην ζωή των συνανθρώπων του;
Σημεία που τονίζονται:
– Το κόμμα ασκεί την εξουσία έχοντας καταλύσει κάθε έννοια ελευθερίας.
Όλοι παρακολουθούνται, ακόμα και μέσα στα σπίτια τους, με την βοήθεια τηλεοθονών. Όλα και όλοι ελέγχονται από τον Μεγάλο Αδερφό. Όλα οφείλονται και πηγάζουν από τον Μεγάλο Αδερφό. Ένα πρόσωπο που χρησιμοποιείται για την προσωποποίηση του κόμματος.
– Η ελευθερία έκφρασης αλλά ακόμα και σκέψης έχει ποινικοποιηθεί.
Στην προσπάθεια να ελεγχθεί, έχοντας ως στόχο να καταργηθεί, η σκέψη, χρησιμοποιείται η γλώσσα. Η εξουσία ετοιμάζει την «Νέα Ομιλία». Ο Όργουελ με το στόμα του Σάιμ (συναδέλφου του Ουίνστον) αναφέρει στο βιβλίο: «η Νέα Ομιλία είναι η μόνη γλώσσα στον κόσμο που το λεξιλόγιό της λιγοστεύει κάθε χρόνο…» και προσθέτει «…ο σκοπός της Νέας Ομιλίας είναι να στενέψει τα όρια της σκέψης. Στο τέλος θα κάνουμε κυριολεκτικά αδύνατο το έγκλημα της σκέψης, γιατί δεν θα υπάρχουν λέξεις για να το εκφράσει κανείς.
Αυτός ο κόσμος, ο κόσμος που περιγράφει ο Όργουελ, είναι σήμερα εδώ. Η καταπάτηση των ατομικών ελευθεριών μ’ ένα πλανητικής εμβέλειας πρόγραμμα επιτήρησης και ελέγχου το καταδεικνύει. Μαζί με την παρακολούθηση και ο παραδοσιακός τρόπος καταστολής. Την ίδια ώρα, η αγωνία για την εξέλιξη των οικονομικών πραγμάτων, η ανασφάλεια, η ανεργία, η ανεστιότητα και ο φόβος πυκνώνουν τον χρόνο και οι οδύνες των εργαζομένων μακραίνουν αφόρητα. Εδώ ο χρόνος σταματά. Για τους άλλους, τους ελάχιστους έχοντες, το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού που κατέχει το 50% του πλούτου όλου του πλανήτη, αντίθετα, ο χρόνος κυλά τρελά.
Στις εσχατιές της κοινωνίας, όμως, ενδημεί μία διαφορετική, κολασμένη, απόκεντρη χρονικότητα, ένας δυστυχισμένος «πανικός» του χρόνου. Εδώ η «στιγμή» φράζει τον ορίζοντα της καταθλιπτικής χρονικότητας και της αφαιρεί κάθε προοπτική. Αυτοί οι θλιμμένοι κάτοικοι του ακρωτηριασμένου χρόνου επιβιώνουν μόνο με την καταφυγή στο φαντασιακό κάποιου υπερδιογκωμένου παρελθόντος – όπως κάνουν οι ηλικιωμένοι – ή με την προσφυγή στην δράση, όπως κάνουν οι νέοι στην Γαλλία, σήμερα, με τον συνδυασμό διαδικτύου και «Δρόμου» (ως πολιτική δράση και επικοινωνιακό εργαλείο). Για να αποδειχθεί ότι, για την ώρα, ο συσχετισμός δυνάμεων είναι υπέρ του Μεγάλου Αδελφού…
ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ
- Friday, August 9, 2019 at 11 PM – 1 AM
https://www.facebook.com/events/2315689661880598/
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου