H Τατιάνα Αβέρωφ γεννήθηκε το 1954 στην Αθήνα. Σπούδασε ψυχολογία στην Αθήνα και στο Λονδίνο και εργάστηκε είκοσι χρόνια ως ψυχολόγος. Σήμερα διευθύνει την Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ στο Μέτσοβο, διδάσκει σε σεμινάρια δημιουργικής γραφής και εξοικονομεί όσο περισσότερο χρόνο μπορεί για να γράφει. Έχει εκδώσει δύο βιβλία για την εκπαίδευση, τα Μαθαίνοντας τα παιδιά να συνεργάζονται (1983) και Συνεργασία στη μάθηση (1990), και έξι μυθιστορήματα: Το ξέφωτο (2000), Αύγουστος (2002), Ανοιχτή γραμμή (2005), Θράσος (2009), Δέκα ζωές σε μία(2014) και Έγκλημα στον Παράδεισο (2017). Έχει ασχοληθεί με τη λογοτεχνική μετάφραση και κείμενά της έχουν δημοσιευτεί σε συλλογικές εκδόσεις και αφιερώματα σε εφημερίδες και περιοδικά.
Διαβάζοντας το μυθιστόρημά σας Έγκλημα στον Παράδεισο, ταξίδεψα μαζί σας στην Ήπειρο. Είναι τα πράγματα όπως τα περιγράφετε στις σελίδες του βιβλίου ή υπάρχει και η μυθοπλασία;
Το βιβλίο είναι 100% μυθοπλασία, τόσο η καθαυτό αστυνομική ιστορία, όσο οι χαρακτήρες, το χωριό, τα τοπία. Οι γενικότερες βέβαια αναφορές στα Γιάννενα, στα βουνά της Ηπείρου και στις διαδικασίες επίλυσης μιας αστυνομικής υπόθεσης είναι βασισμένες όσο το δυνατόν σε πραγματικά στοιχεία.
Το χωριό Παράδεισος είναι ένα φανταστικό όνομα χωριού. Οι καταστάσεις που διαδραματίζονται γιατί χαλούν την ήσυχη ζωή της μικρής κοινότητας;
Ο Παράδεισος είναι ένα φανταστικό χωριό, αλλά είναι εμπνευσμένο από υπαρκτά χωριά, που σαν αυτό υπάρχουν πολλά στην ορεινή Ήπειρο. Στις μικρές κοινωνίες η ζωή είναι πιο απλή, οι αποστάσεις μικρότερες, η διάσπαση λιγότερη, οι ενασχολήσεις των ανθρώπων λίγο πολύ ίδιες στα πλαίσια της καθημερινότητάς τους. Έτσι, κατά έναν παράδοξο τρόπο, στη μικρή κοινωνία τα πάντα μεγεθύνονται. Κουτσομπολιά, γεγονότα, ανθρώπινοι χαρακτήρες. Ο άνθρωπος γίνεται το επίκεντρο, δεν υπάρχουν απρόσωποι θεσμοί. Η αστυνομία, η δημοτική αρχή, το σύστημα υγείας ‒ όλα είναι πιο άμεσα, πιο προσωπικά, αφού όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους. Ένας φόνος, λοιπόν, και μια διάχυτη υποψία ότι ο δολοφόνος μπορεί να είναι ο διπλανός σου, καταλαβαίνετε πόσο μπορεί να αναστατώσει τη ζωή των κατοίκων μιας μικρής κοινότητας.
Η Μαρία είναι αγροτική γιατρός και επιλέγει να ζήσει στο χωριό. Θέλει να ξεχάσει κάποια γεγονότα που συνέβησαν στην Αθήνα. Είναι η ζωή στην επαρχία τέτοια που θα τη βοηθήσει να ξεχάσει;
Από μία άποψη, ναι. Η Μαρία κόβει κάθε δεσμό με το παρελθόν της και αφοσιώνεται ολοκληρωτικά στη δουλειά της και στους ανθρώπους της μικρής αυτής πόλης που βρίσκεται στην άλλη άκρη της Ελλάδας. Αυτό τη βοηθάει λοιπόν να ξεχάσει τις συγκεκριμένες καταστάσεις και τους ανθρώπους που την απογοήτευσαν. Αλλά βέβαια, όπως λέει και ο ποιητής, η πόλη πάντα θα σε ακολουθεί…
Έχω μια φοβία στην ιδέα ότι βαριέται ο αναγνώστης ‒ ίσως γιατί κι εγώ βαριέμαι εύκολα. Αλλά η δράση από μόνη της δεν εξασφαλίζει το αναγνωστικό ενδιαφέρον. Η δράση μπορεί να είναι βαρετότατη.
Η δολοφονία του δημάρχου είναι η κορυφή του παγόβουνου. Πίσω από αυτή κρύβονται μυστηριώδεις υποθέσεις…
Μια δολοφονία πάντα κρύβει μυστήριο μέχρι να εξιχνιαστεί, αυτή είναι και η βασική συνθήκη της αστυνομικής λογοτεχνίας. Σκοπός του συγγραφέα είναι να εμπλέξει τον αναγνώστη στα ερωτήματα που απασχολούν τον ντετέκτιβ-πρωταγωνιστή του. Για παράδειγμα, στην προκειμένη περίπτωση: Τι είδους συναναστροφές είχε ο δήμαρχος και ποιος μπορεί να ήθελε το κακό του; Σε τι σκοτεινές υποθέσεις μπορεί να ήταν μπλεγμένος; Τι ρόλο παίζει η τεθλιμμένη χήρα; Πώς εμπλέκεται στην υπόθεση η επικίνδυνα ελκυστική αγροτική γιατρός που αυτή πρώτη εξέτασε τη σορό; Τι κρύβουν οι μοναχοί του κοντινού μοναστηριού και ποιος είναι ο ρόλος της Εκκλησίας; Όσο πιο πολλά τα μυστήρια, όσο πιο πολλοί και πειστικοί οι ύποπτοι, τόσο καλύτερα υπηρετείται το σασπένς και το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
Ο Περικλής Γαλάνης είναι ο αστυνόμος που θα εξιχνιάσει τη δολοφονία. Ποια είναι τα στοιχεία που τον κάνουν να βλέπει με άλλο μάτι τη δουλειά του;
Δεν μπορώ φυσικά να αναφερθώ σε συγκεκριμένα στοιχεία της πλοκής, γιατί κάτι τέτοιο θα λειτουργούσε ως spoiler. Θα δώσω λοιπόν μια πιο γενική απάντηση: Ο αστυνόμος Γαλάνης δεν ανήκει στη μικρή κοινωνία του Παραδείσου, είναι ο «ξένος» που έρχεται απ’ τα Γιάννενα για να αναλάβει την υπόθεση. Είναι επιπλέον ένας έξυπνος άνθρωπος με έντονη την αίσθηση του δικαίου, εργασιομανής, προσηλωμένος στη λογική σκέψη που απαιτεί το επάγγελμά του (που αυτό, παρεμπιπτόντως, τον βοηθάει να θάβει τα συναισθήματά του και να αποστασιοποιείται από τα τραυματικά βιώματα της νεανικής του ηλικίας). Η προσωπικότητά του και το γεγονός ότι είναι ο «ξένος» τον βοηθούν να διατηρεί την αντικειμενικότητά του και να αποφεύγει τις μικρότητες και τα εμπόδια που του θέτει ο ντόπιος αστυνομικός. Έτσι ρίχνεται στην υπόθεση με ανεξάντλητη ενέργεια, με μονομέρεια σκοπού, αλλά και ανοιχτό μυαλό, αποφασισμένος να βρει τον πραγματικό ένοχο.
Η μία δολοφονία ακολουθεί την άλλη και η τοπική κοινωνία φοβάται. Εξακολουθεί όμως να μην κλειδώνει τις εξώπορτες. Αυτό δε φαντάζει ως δύσκολο;
Ο κόσμος προφανώς και θα κλείδωνε τις εξώπορτες. Αναφέρομαι σε μία συγκεκριμένη περίπτωση στο βιβλίο. Και είναι εύκολο να παρασυρθεί κανείς από τη δύναμη της συνήθειας, ειδικά αν βρίσκεται σε συναισθηματική ταραχή…
Παράλληλα υπάρχει και το μοναστήρι. Μέσα από τις περιγραφές δείχνετε τις ιδιαιτερότητες των μοναχών. Τι κάνει μερικούς εξ αυτών να μην μπορούν να αντισταθούν στα ανθρώπινα λάθη;
«Οι μάστιγες της εποχής… η πλεονεξία, ο καταναλωτισμός, τα πάθη…» ‒ για να σας απαντήσω με τα λόγια ενός ήρωα-μοναχού απ’ το βιβλίο μου. Αν και νομίζω πως η απάντηση στην ερώτησή σας δεν έχει να κάνει τόσο με τις ιδιαιτερότητες της πίστης, όσο με το γεγονός ότι όλοι είμαστε άνθρωποι, ακόμα και αυτοί που είναι ταγμένοι στον Θεό.
Δεν διδάσκεται το ταλέντο, δεν διδάσκεται η κάψα της γλώσσας, δεν διδάσκεται η ιδιαίτερη «φωνή» ενός εσωτερικού εαυτού που έχει ανάγκη να εκφραστεί. Ο σπόρος πρέπει να υπάρχει. Όμως, τα εργαστήρια δημιουργικής γραφής μπορούν να βοηθήσουν έναν νέο συγγραφέα να βρει τον δρόμο του πιο εύκολα.
Η γρήγορη δράση είναι ένα από τα στοιχεία του μυθιστορήματος. Και έπειτα η κορύφωση. Υπάρχει κάποια τεχνική στο σασπένς;
Το να καταφέρνεις να κρατάς ζωντανό το ενδιαφέρον του αναγνώστη είναι κάτι που πάντα με ενδιαφέρει σε όλα μου τα μυθιστορήματα. Έχω μια φοβία στην ιδέα ότι βαριέται ο αναγνώστης ‒ ίσως γιατί κι εγώ βαριέμαι εύκολα. Αλλά η δράση από μόνη της δεν εξασφαλίζει το αναγνωστικό ενδιαφέρον. Η δράση μπορεί να είναι βαρετότατη. Δύο πράγματα θα έλεγα πως είναι για μένα σημαντικά ‒ πέρα βέβαια απ’ τη γλώσσα και τη σαφήνεια των εικόνων που δημιουργείς. Πρώτον οι χαρακτήρες: να είναι αρκετά δυνατοί ώστε να μπορούν να σηκώνουν το βάρος της αφήγησης. Οι ήρωες είναι οι φορείς της πλοκής και πρέπει να μας νοιάζουν, να ταυτιζόμαστε μαζί τους και να μας ενδιαφέρει η μοίρα τους. Και δεύτερον η εναλλαγή στον ρυθμό της αφήγησης και πώς δομείς τις ενότητές σου με αρχή-μέση-τέλος. Όλα μπορούν να έχουν αρχή-μέση-τέλος ‒ το βιβλίο ολόκληρο, το κεφάλαιο, η ενότητα του κεφαλαίου, η παράγραφος, ακόμα και η πρόταση. Η «αρχή» είναι σαν μια υπόσχεση, θέτει το θέμα και ανοίγει την όρεξη του αναγνώστη. Στη «μέση» αναπτύσσεις αυτό που υποσχέθηκες, είναι το κυρίως θέμα. Το «τέλος», πάλι, είναι κι αυτό πολύ σημαντικό, πρέπει να δίνει μια ικανοποίηση στον αναγνώστη, σαν να τέλειωσε ένα χορταστικό γεύμα που του αφήνει μια γλυκιά γεύση δικαίωσης στο στόμα, χωρίς όμως να είναι βαρυστομαχιασμένος. Και ιδίως αν δεν μιλάμε για το τέλος του βιβλίου, αλλά μιας ενότητας ή ενός κεφαλαίου, θέλεις να του αφήνει και μια προσμονή, για να διαβάσει παρακάτω. Όλα είναι θέμα μέτρου, τάιμινγκ και εναλλαγής.
Είναι η πρώτη φορά που γράφετε αστυνομικό μυθιστόρημα. Τι σας γοήτευσε για να το κάνετε πράξη;
Μου αρέσει γενικά να καταπιάνομαι με διαφορετικά είδη γραφής. Το αστυνομικό ήταν για μένα μια ενδιαφέρουσα πρόκληση. Επίσης, ήθελα να «ξεκουραστώ» μετά τη μακριά περίοδο συναισθηματικής φόρτισης που βίωσα γράφοντας το προηγούμενό μου μυθιστόρημα, το Δέκα ζωές σε μία, που αναφερόταν στη ζωή του πατέρα μου.
Πέρα από συγγραφέας κάνετε και μαθήματα δημιουργικής γραφής. Αλήθεια, διδάσκεται η συγγραφή;
Δεν διδάσκεται το ταλέντο, δεν διδάσκεται η κάψα της γλώσσας, δεν διδάσκεται η ιδιαίτερη «φωνή» ενός εσωτερικού εαυτού που έχει ανάγκη να εκφραστεί. Ο σπόρος πρέπει να υπάρχει. Όμως, τα εργαστήρια δημιουργικής γραφής μπορούν να βοηθήσουν έναν νέο συγγραφέα να βρει τον δρόμο του πιο εύκολα. Μπορούν να του δώσουν φτερά, πίστη, κατεύθυνση και να τον ευαισθητοποιήσουν σε θέματα τεχνικής που αργά ή γρήγορα θα τα ανακάλυπτε μόνος του, μέσα από την πράξη. Ο δρόμος προς την ολοκλήρωση ενός πρώτου λογοτεχνικού έργου είναι μια εμπειρία εξαιρετικά έντονη, δύσκολη και στιγμές στιγμές τρομακτική. Το να βρεθεί εκείνη την ώρα δίπλα του ένας δάσκαλος, ένας μέντορας ή μια ομάδα υποστήριξης μπορεί να προσφέρει σημαντική βοήθεια στον νέο συγγραφέα. Μπορεί να τον βοηθήσει να καλλιεργήσει αυτό που έχει μέσα του και να φέρει σε πέρας, στο μέτρο των δυνάμεών του, το έργο που θέλει να γράψει.
Είστε και υπεύθυνη της Πινακοθήκης Ε. Αβέρωφ. Ποιες είναι οι δραστηριότητές σας;
Οι δραστηριότητές μας είναι πολλές: Κύριος άξονας αναφοράς είναι η Μόνιμη Έκθεση με αντιπροσωπευτικά έργα των σημαντικότερων Ελλήνων καλλιτεχνών του 19ου και 20ού αιώνα ως τις μέρες μας (Γύζης, Λύτρας, Βολανάκης, Ιακωβίδης, Παρθένης, Μαλέας, Μόραλης, Τέτσης, Ρόρρης κλπ κλπ). Στα σχεδόν 30 χρόνια από την ίδρυση του μουσείου, η συλλογή έχει τριπλασιαστεί σε αριθμό, οπότε καταλαβαίνετε πως υπάρχει μια αδιάκοπη φροντίδα για τη συντήρηση των έργων, τη σωστή παρουσίαση, τον εμπλουτισμό, την τεκμηρίωση, τον δανεισμό σε εκθέσεις άλλων μουσείων, τα εκπαιδευτικά προγράμματα, τις επισκέψεις σχολείων, τις εκδόσεις κλπ. Επίσης, μια ή δυο φορές τον χρόνο οργανώνουμε περιοδικές εκθέσεις, άλλοτε θεματικές, αναδρομικές ή ομαδικές, με έργα από άλλα μουσεία και συλλογές ‒ που όλα αυτά συνοδεύονται βέβαια από την ανάλογη έκδοση καταλόγου, τα εκπαιδευτικά προγράμματα ή τις φιλοξενίες καλλιτεχνών. Σε μόνιμη βάση επίσης λειτουργεί στον χώρο του μουσείου το Εικαστικό Εργαστήρι που προσφέρει οργανωμένους κύκλους σεμιναρίων, δωρεάν, για τα παιδιά της περιοχής, πρόσφατα και για ενήλικες.
Είστε ικανοποιημένη με την πορεία σας στα ελληνικά γράμματα;
Ναι, είμαι ικανοποιημένη. Έξι μυθιστορήματα στα τελευταία δεκαεφτά χρόνια, πολύ διαφορετικά μεταξύ τους, καλή υποδοχή, πολλές εμπειρίες, πολλά θέματα, πολλοί χαρακτήρες που εξερεύνησα, πέρασα καλά. Κρίμα μόνο που ξεκίνησα να γράφω τόσο αργά…
Τι θα προτείνατε στους αναγνώστες που θα διαβάσουν τη συνέντευξή σας;
Αποφεύγω να προτείνω συγκεκριμένα βιβλία σε ανθρώπους που δεν ξέρω προσωπικά, γιατί ο καθένας διαβάζει για άλλο λόγο και καλύπτει διαφορετικές ανάγκες μέσα από το διάβασμα. Γενικά μόνο θέλω να πω πως πιστεύω πολύ στην αναγνωστική απόλαυση. Από εκεί ξεκινάς, απ’ τη χαρά. Και διαβάζοντας, επεκτείνεις τους ορίζοντές σου και αλλάζουν τα αναγνωστικά σου γούστα. Θα πρότεινα λοιπόν στους αναγνώστες σας να διαβάζουν ό,τι τους αρέσει και τους ευχαριστεί. Και να δοκιμάζουν. Υπάρχουν πολλά βιβλία που αξίζει να ανακαλύψουμε, τόσο Ελλήνων όσο και ξένων συγγραφέων.
Έγκλημα στον Παράδεισο
Τατιάνα Αβέρωφ
Μεταίχμιο
272 σελ.
ISBN 978-618-03-1206-5
Τιμή: €14,40
Τατιάνα Αβέρωφ
Μεταίχμιο
272 σελ.
ISBN 978-618-03-1206-5
Τιμή: €14,40
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου