Σπούδασε Φιλολογία, Ιστορία και Θεολογία στο ΑΠΘ. Διδάκτωρ Φιλολογίας (1975) και Θεολογίας-Εκκλησιαστικής Ιστορίας (1985) του ιδίου Πανεπιστημίου, Υφηγητής και Επίκουρος Καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και τακτικός Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής (τομεύς Ιστορίας) του ΑΠΘ από το 1989 στην έδρα της Ιστορίας του Ελληνισμού. Μεταπτυχιακές σπουδές στο Ελληνικό Ινστιτούτο Βενετίας και στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας (1969-1972) και στην École Pratique des Hautes-Etudes-Paris (1979-1981). Εργάσθηκε ως ερευνητής στο Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου (ΙΜΧΑ, 1974-1988). Δίδαξε στα Τμήματα Ιστορίας και Ελληνικής Φιλολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης και στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Νεοελληνική και Βαλκανική Ιστορία (1992-2004). Ασχολείται με θέματα της Μεταβυζαντινής και Νεοελληνικής Ιστορίας, της Ιστορίας των Βαλκανίων, της ιστορίας της Μακεδονίας, της Θράκης, της Κύπρου, της Μ. Ασίας και του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Συνέγραψε 25 αυτοτελή έργα και 350 μελέτες σε ελληνικά και ξένα περιοδικά. Είναι μέλος επιστημονικών εταιρειών, έλαβε μέρος σε διεθνή συνέδρια, δίδαξε σε ξένα πανεπιστήμια (Στρασβούργου, York, Καναδά, Sapienza Ρώμης). Μελέτησε ελληνικές και ξένες αρχειακές μονάδες, πραγματοποίησε επιστημονικές αποστολές σε ευρωπαϊκές χώρες, στην Αυστραλία, την Αμερική και τις Βαλκανικές χώρες. Διηύθυνε επιστημονικά προγράμματα του ΑΠΘ. Επιμελήθηκε τόμους της Βαλκανικής Βιβλιογραφίας του ΙΜΧΑ και επιστημονικά αφιερώματα σε διακεκριμένες προσωπικότητες. Διετέλεσε Γενικός Γραμματεύς (2000-2006) και Αντιπρόεδρος (2009-2012) της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, μέλος (1997-2001) του Δ.Σ. του ΙΜΧΑ και του Κέντρου Ιστορίας Θεσσαλονίκης. Διετέλεσε Αναπληρωτής Πρόεδρος και Πρόεδρος του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας (1997-2001, 2011-2013), Συγκλητικός του ΑΠΘ και μέλος επιτροπών του ΑΠΘ. Την περίοδο 2007-2009 ήταν διευθυντής του Περιφερειακού Κέντρου Μετεκπαίδευσης. Είναι ιδρυτικό μέλος του Ιδρύματος Θρησκευτικού και Εθνικού Προβληματισμού, του οποίου διετέλεσε και Πρόεδρος την περίοδο 2000-2002. Είναι Άρχων Διερμηνεύς του Οικουμενικού Πατριαρχείου και τιμήθηκε από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας. Τον Απρίλιο του 2015 εξελέγη Πρόεδρος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών.
Από πότε ξεκινά η ενασχόλησή σας με τον τόπο της καταγωγής των γονιών σας, τη Μικρά Ασία;
Από τα μαθητικά και κυρίως φοιτητικά χρόνια, καθώς ως το 1964 έζησα στη Ν. Ιωνία του Βόλου, εποχή που ήταν ζωντανές οι μνήμες των Μικρασιατών πρώτης γενιάς. Και από το 1964, με διαλείμματα, στην Τούμπα Θεσσαλονίκης.
Πώς ήταν η ζωή στη Σμύρνη εκείνη την εποχή;
Είναι γνωστή η οικονομική, εμπορική και πνευματική ζωή της Σμύρνης, που αρχίζει συμβατικά από τις αρχές του 18ου αι. και κορυφώνεται τις δύο δεκαετίες προ της Μεγάλης Καταστροφής.
Τι διατηρείται σήμερα από την παλιά πόλη της Σμύρνης;
Με τη μεγάλη πυρκαγιά του Σεπτεμβρίου 1922 χάθηκαν όλες οι ρωμέικες συνοικίες με τους δεκαέξι περίπου ναούς τους, με τον εμβληματικό της Αγίας Φωτεινής. Σώθηκαν, και υφίστανται ως σήμερα, η Ευαγγελική Σχολή, το Παρθεναγωγείο, αμφότερα εγγύς των ρωμέικων συνοικιών, το Ιωνικό Πανεπιστήμιο, το κτίριο όπου σήμερα το Ελληνικό Προξενείο, οικίες στην Πούντα, ο ναός του Αγίου Βουκόλου με όλη την πτωχική ρωμέικη συνοικία.
Αναφέρετε και τη Φώκαια. Ποια είναι η σχέση σας με την αυτή την πόλη;
Η οικογένεια του πατρός μου Ευθυμίου (1903-1988) καταγόταν από την Παλαιά Φώκαια, αλλά τα κτήματά της ήσαν το κοντινό αγροτικό και «ακνειόν» (πλούσιο), κατά τον αοίδιμο Χρυσόστομο Σμύρνης, και μαρτυρικό Σερέκιοϊ. Το σπίτι στη Φώκαια κατεδαφίστηκε και ήταν στο πίσω μέρος του ρωμέικου σχολείου, σήμερα Λέσχη Τούρκων Εκπαιδευτικών.
Ο Γάλλος αρχαιολόγος Φέλιξ Σαρτιό το 1913 έκανε ανασκαφές στη Φώκαια. Για ποιο λόγο έγιναν;
Ο Σαρτιό γνώριζε ότι ορισμένες γαλλικές πόλεις, όπως η Μασσαλία, η Νίκαια κ.ά. ιδρύθηκαν ως αποικίες του 6ου π.Χ. αι. από Φωκαιείς. Επομένως είναι αντιληπτό ότι η Φώκαια έκρυβε αρχαιότητες, γι’ αυτό και επιχείρησε ανασκαφές το 1913-1914, και το 1919-1920.
Πώς βρέθηκε το φωτογραφικό υλικό και οι σημειώσεις του Γάλλου αρχαιολόγου Σαρτιό;
Τις ανακάλυψε προ δεκαετίας περίπου στο Μουσείο του Λούβρου ο ιστορικός της φωτογραφίας κ. Χάρης Γιακουμής και, εν συνεχεία, σε συνεργασία με τον Φωκιανό ιατρό κ. Ν. Χόρμπο, το Ριζάρειο Ίδρυμα, εξέδωσε το 2008 το βιβλίο του Σαρτιό γαλλιστί (πρωτότυπο) κι ελληνιστί.
Το βιβλίο σας Τα Μικρασιατικά μου περιέχει ενότητες για τη νεότερη ιστορία και τον πολιτισμό της Μικράς Ασίας. Για ποιο λόγο ακόμη και σήμερα αναπολούμε με αγάπη την Μικρά Ασία;
Ιστορία και πολιτισμός αιώνων, αρχαιότητα, Βυζάντιο, νεότεροι χρόνοι είναι ακόμη εκεί, πολιτισμοί πανάρχαιοι της Ιωνίας, της Αιολίας, ναοί της κλασικής αρχαιότητος, χριστιανικά μνημεία βυζαντινά και νεότερα μένουν όρθια, παρά τη βιαιότητα των νυν κατοίκων της Μ. Ασίας. Είναι, ύστερα, τα όσα συναντούμε επισκεπτόμενοι τη Μ. Ασία, τα συνδυάζουμε με τις διηγήσεις των δικών μας και όσα υπέστησαν το 1922.
Στο βιβλίο σας δίνει και μια γεύση από τους ηρωισμούς των στρατιωτών μας και το κατόρθωμα του στρατηγού Φράγκου. Αλήθεια, τι γνωρίζει σήμερα ο ελληνικός λαός για τη Μικρασιατική Καταστροφή;
Αυτά τα ηρωικά παιδιά της Πατρίδος, που έφθασαν ως τα πρόθυρα της Άγκυρας (Αυγ. 1921), που προδόθηκαν από τους ηγήτορες, πολιτικούς και στρατιωτικούς, γενόμενα σφάγια του Γένους, έναν χρόνο αργότερα. Δεν ήταν μόνον ο Φράγκου αλλά και άλλοι γενναίοι αξιωματικοί, γνωστοί και άγνωστοι, που έσωσαν την τιμή της Πατρίδος και χιλιάδες Μικρασιατών (Ν. Πλαστήρας, Ανεξάρτητη Μεραρχία κ.ά.).
Σε ποιες κατευθύνσεις σκορπίστηκαν οι πρόσφυγες στη Βόρεια Ελλάδα, όπου ζείτε;
Σ’ όλη σχεδόν τη Β. Ελλάδα και ήδη έχουν γραφεί ειδικές μελέτες που αναρτώνται στο διαδίκτυο.
Ποια είναι η συνεισφορά των προσφύγων στην οικονομική και κοινωνική ζωή της Θεσσαλονίκης;
Οι πρόσφυγες έφεραν νέες καλλιέργειες, νέες τέχνες (ταπητουργία), γνώσεις εμπορικές, παιδεία, εργατικά χέρια, ευφυΐα. Το λεγόμενο προσφυγικό έπος στη Θεσσαλόνικα, την πρώτευσα των προσφύγων, και σ’ όλη τη Μακεδονία και τη Θράκη.
Ποια βιβλία θα προτείνατε να διαβάσουμε για εκείνη την περίοδο;
Του Ηλ. Βενέζη, Το χρονικό της αιχμαλωσίας˙ του ιδίου, Γαλήνη˙ του ιδίου, Μικρά Ασία χαίρε˙ Φ. Κόντογλου, Τ’ Αϊβαλί η πατρίδα μου˙ Στρ. Μυριβήλη, Παναγιά η Γοργόνα˙ Κοσμά Πολίτη, Στου Χατζηφράγκου˙ Στρατή Δούκα, Η ιστορία ενός αιχμαλώτου˙ Διδώ Σωτηρίου, Ματωμένα χώματα.
Επισκέπτονται οι Έλληνες τα πατρογονικά τους μέρη στη Μικρά Ασία;
Και βεβαίως ναι, γιατί όσο τα επισκέπτονται η Ρωμιοσύνη θα είναι εκεί και δεν έχει φύγει, όπως έφυγε, το 1922.
Τι πρέπει να θυμούνται οι νέοι μας;
Ότι η Μ. Ασία έδωσε από την αρχαιότητα σοφούς (Θαλής, Ηράκλειτος κ.ά.), το Βυζάντιο έναν απαράμιλλο Ελληνισμό, οι Νεότεροι Χρόνοι ό,τι πολύτιμο στην Πατρίδα. Μα πιο πολύ οι νέοι να θυμούνται τη Μεγάλη Γενοκτονία του Μικρασιατικού Ελληνισμού.
Τα μικρασιατικά μου
Αθανάσιος Ε. Καραθανάσης
Εκδόσεις Κυριακίδη
320 σελ.
ISBN 978-960-599-179-1
Τιμή: €20,00
Αθανάσιος Ε. Καραθανάσης
Εκδόσεις Κυριακίδη
320 σελ.
ISBN 978-960-599-179-1
Τιμή: €20,00
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου