KAROUSOS ART CRITICS: Mónica Gutiérrez: συνέντευξη στον Χρήστο Ιωάννου

Σάββατο 29 Απριλίου 2023

Mónica Gutiérrez: συνέντευξη στον Χρήστο Ιωάννου

Η Μόνικα Γκουτιέρες γεννήθηκε στη Βαρκελώνη. Έχει σπουδάσει δημοσιογραφία και ιστορία. Ασχολείται με τη συγγραφή κι έχει διακριθεί για τα διηγήματα και τα ποιήματά της. Το πρώτο της μυθιστόρημα, Το βιβλιοπωλείο των μικρών θαυμάτων (μτφρ. Κάλλια Ταβουλάρη, Εκδόσεις Μεταίχμιο 2021), αποτέλεσε εκδοτικό φαινόμενο κατά τη διάρκεια της καραντίνας στην Ισπανία και έγινε διεθνές μπεστ σέλερ. Η επίσκεψή της στην Αθήνα για την παρουσίαση του νέου μυθιστορήματός της, Η σκηνή των μεγάλων ονείρων (μτφρ. Κάλλια Ταβουλάρη, Εκδόσεις Μεταίχμιο 2022), μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συζήτηση εκ του σύνεγγυς μαζί της.

Είναι η πρώτη σας επίσκεψη στην Αθήνα;

Ναι, είναι η πρώτη φορά που βρίσκομαι στην Αθήνα και στην Ελλάδα κι ανυπομονώ να επισκεφτώ την Ακρόπολη.

Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή, δεδομένου ότι έχετε σπουδάσει δημοσιογραφία και ιστορία;

Η δημοσιογραφία με έμαθε να γράφω και η ιστορία να σκέφτομαι, επομένως αποφάσισα να τα συνδυάσω μιας και ανέκαθεν μου άρεσε το γράψιμο, κι έτσι έχω καταφέρει πλέον να ασκώ επαγγελματικά τη συγγραφή.

Πόσο δύσκολο ήταν για εσάς να μεταπηδήσετε από τον χώρο της δημοσιογραφίας σε αυτόν της συγγραφής;

Ήταν αρκετά δύσκολο, διότι πρέπει να αποβάλεις τους κανόνες σύνταξης μιας είδησης και να ακολουθήσεις πλέον τους διαφορετικούς κανόνες που έχει η συγγραφή μυθοπλασίας, ωστόσο τα ερεθίσματα και τη γνώση για τη συγγραφή τα έλαβα από τα βιβλία που η ίδια διαβάζω και από την εμπειρία μου ως αναγνώστρια.

Πώς σας ήρθε η ιδέα για το μυθιστόρημα Η σκηνή των μεγάλων ονείρων;

Μου αρέσει πολύ το θέατρο, αλλά πιο πολύ ο Σαίξπηρ και ειδικότερα ο Μακμπέθ, οπότε μου φάνηκε διασκεδαστική η ιδέα να πάρω ένα τόσο σκοτεινό έργο και να το μεταφέρω σε μια πιο ανάλαφρη και κωμική εκδοχή.

Τι είδους έρευνα κάνατε, ώστε να αποτυπώσετε με τόση ακρίβεια τον κόσμο του θεάτρου;

Πήρα πολλές συνεντεύξεις και μίλησα αναλυτικά με πολλούς ηθοποιούς του θεάτρου, διότι δεν ήθελα να αποτυπώσω την οπτική πλευρά που έχουμε ως θεατές, αλλά μία εκ των έσω και πιο παρασκηνιακή ματιά στον κόσμο του θεάτρου.

Αντιμετωπίσατε κάποιες δυσκολίες κατά τη διάρκεια της συγγραφής του βιβλίου;

Μελέτησα επισταμένως τον Μακμπέθ και έψαξα να βρω φράσεις που θα μπορούσαν να αντιπροσωπεύουν το σήμερα. Επίσης, το έργο έχει ως θεματική την προδοσία κι εγώ ήθελα να το αντιστρέψω αυτό, ώστε στη δική μου ιστορία να προβάλλεται η αφοσίωση. Οπότε, θα έλεγα ότι δεν έχω αποτυπώσει ακριβώς τον Μακμπέθ, αλλά περισσότερο το πνεύμα του.

Ποια διαδικασία ακολουθείτε συγγραφικά και πώς προσεγγίζετε την ιστορία και τους χαρακτήρες σας;

Χρειάζομαι περίπου έναν χρόνο για να ολοκληρώσω τη συγγραφή ενός βιβλίου. Αρχικά δεν γράφω, αλλά σκέφτομαι την ιστορία και τους χαρακτήρες, κάτι που καλύπτει περίπου το μισό του χρόνου που χρειάζομαι για την ολοκλήρωση του βιβλίου. Το άλλο μισό περιλαμβάνει τη συγγραφή, όταν έχω ολοκληρώσει την ιστορία και τους ήρωες στο μυαλό μου.

Πού και πότε γράφετε;

Προτιμώ να γράφω το πρωί στο σπίτι μου και αυτό που θέλω απαραιτήτως όταν γράφω είναι απόλυτη ησυχία στον χώρο.

Η δημοσιογραφία με έμαθε να γράφω και η ιστορία να σκέφτομαι.

Υπάρχουν ομοιότητες ανάμεσα σ’ εσάς και την Έλσα, την ηρωίδα του βιβλίου σας;

Με την ηρωίδα μου μοιραζόμαστε τη λογική που έχουμε και οι δύο ως χαρακτήρες. Από κει και πέρα δεν περιγράφω αληθινά πρόσωπα στις ιστορίες μου, αλλά αληθινά συναισθήματα, επειδή πιστεύω ότι έτσι μπορώ να επικοινωνήσω καλύτερα με τους αναγνώστες και τις αναγνώστριες.

Θα υπάρξει κάποιος παρόμοιος χαρακτήρας στα επόμενα έργα σας;

Γενικά μου αρέσουν οι δυναμικές και λογικές γυναίκες ως ηρωίδες στα βιβλία μου, επειδή έχω κι εγώ τα ίδια χαρακτηριστικά ως άνθρωπος, οπότε νιώθω και πιο σίγουρη να γράφω για τέτοιους χαρακτήρες, καθώς τους γνωρίζω καλύτερα. Επίσης, ένα άλλο χαρακτηριστικό που φέρουν οι ηρωίδες μου είναι ότι ξεκινούν κάτι από την αρχή, κάνουν ένα νέο ξεκίνημα, όπως χρειάστηκε να κάνω και εγώ με τη συγγραφή, αφήνοντας πίσω μου δύο διαφορετικά αντικείμενα για να ασχοληθώ αποκλειστικά με αυτή, οπότε είναι κάτι που με κάνει να νιώθω ασφαλής και πατώ πάνω στο στοιχείο αυτό, ώστε να δημιουργώ τους χαρακτήρες μου.

Πόσο σημαντικό είναι για εσάς να υπάρχουν ηρωίδες σαν την Έλσα στα έργα σας;

Επειδή ακόμα και σήμερα η λογοτεχνία είναι ένας ανδροκρατούμενος χώρος, είναι πολύ σημαντικό για μένα να παρουσιάζω δυναμικές γυναίκες ως πρωταγωνίστριες στις ιστορίες μου, χωρίς ωστόσο να χάνουν τη θηλυκότητά τους. Δυνατές ως χαρακτήρες και ρόλους στην κοινωνία.

Τέτοιοι χαρακτήρες, αισιόδοξοι και λογικοί, βρίσκουν αντίστοιχα ένα στήριγμα και για τους ίδιους;

Μου αρέσουν πολύ οι αντιθέσεις και τα δίπολα, όπως κάνω και στη Σκηνή των μεγάλων ονείρων με τον Μαξ και την Έλσα, και πιστεύω ότι έτσι βρίσκουμε την ισορροπία στη ζωή μας. Ένας χαρακτήρας σαν την Έλσα βρίσκει έναν άνθρωπο σαν τον Μαξ και έρχονται σε ισορροπία οι ζωές τους.

Έχετε κάποια αγαπημένη σκηνή από το βιβλίο σας;

Το αγαπημένο μου στιγμιότυπο από τη Σκηνή των μεγάλων ονείρων είναι όταν ο Μαξ πηγαίνει και ξαπλώνει δίπλα στην Έλσα πάνω στα σανίδια της σκηνής του θεάτρου και κοιτάζουν ψηλά, γεγονός που δηλώνει ότι αλλάζουν την οπτική τους απέναντι στα πράγματα, κυριολεκτικά, αλλά κυρίως μεταφορικά, καθώς όταν αντιμετωπίζεις ένα πρόβλημα στη ζωή σου είναι καθοριστικό για την επίλυσή του να αλλάξεις την οπτική γωνία απ’ όπου κοιτάς αυτό που σου συμβαίνει. Μάλιστα, μια φορά η κόρη μου είχε ξαπλώσει στο πάτωμα του δωματίου της και κοιτούσε ψηλά και όταν μπήκα μέσα μού είπε: «Ναι, μαμά, όντως έτσι βλέπεις διαφορετικά τα πράγματα!» (γέλια)

Τι θα θέλατε να κρατήσουν οι αναγνώστες από τη Σκηνή των μεγάλων ονείρων και πώς πιστεύετε ότι θα τους επηρεάσει η ιστορία σας;

Επειδή το βιβλίο γράφτηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ένα πράγμα που ήθελα να πετύχω μέσω της ιστορίας ήταν το κοινό να ταξιδέψει σε μέρη όπως η Βαρκελώνη και το Εδιμβούργο, όπου δρουν οι πρωταγωνιστές, κάτι που ήταν απαγορευτικό όλη αυτή τη μακρά περίοδο αλλά τόσο αναγκαίο για τον καθένα μας.

Υπάρχει κάτι που δουλεύετε αυτή τη στιγμή ή κάποια σχέδια για το μέλλον που μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας;

Αυτή τη στιγμή στην Ισπανία κυκλοφορεί το τελευταίο μου μυθιστόρημα, με τίτλο Λέσχη ανάγνωσης για αφηρημένους, και πρόσφατα ολοκλήρωσα τη συγγραφή ενός χριστουγεννιάτικου βιβλίου, που θα κυκλοφορήσει λίγο πριν από τις γιορτές στην Ισπανία. Επίσης, σύντομα θα ξεκινήσω να δουλεύω κάτι καινούργιο, για το οποίο δεν μπορώ να αποκαλύψω κάτι αυτή τη στιγμή. Ό,τι γράφω είναι γύρω από τη λογοτεχνία, γιατί αυτό είναι το πάθος μου. Η πηγή έμπνευσης των ιστοριών μου είναι η παρατήρηση των ανθρώπων γύρω μου και τα ταξίδια, φυσικά.

Ποιο πιστεύετε ότι είναι το μέλλον των βιβλίων γενικότερα;

Πιστεύω ότι οι ρομαντικοί θα συνεχίσουν να διαβάζουν σε οποιαδήποτε εποχή και αν ζουν ή κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, για τους υπόλοιπους δυστυχώς δεν γνωρίζω. Το βιβλίο είναι κάποιου είδους «υλική μαγεία», αν μπορώ να το θέσω έτσι – μπορείς να το κρατήσεις, να το αγγίξεις, να το μυρίσεις και να κουβαλάς μαζί σου λίγη από τη μαγεία του.

Ποια συμβουλή θα δίνατε στους νέους επίδοξους συγγραφείς;

Να σταματήσουν να γράφουν! (γέλια) Χρειάζεται και σκληρή δουλειά, αλλά να έχεις και ταλέντο. Αν ο συνδυασμός αυτών των δύο υπάρχει, τότε είναι σε πολύ καλό δρόμο για να προχωρήσουν.

Δεν περιγράφω αληθινά πρόσωπα στις ιστορίες μου, αλλά αληθινά συναισθήματα.

Πώς διαλέγετε τη θεματική που θα έχει για κύριο άξονα κάθε βιβλίο σας;

Έρχεται η κατάλληλη στιγμή να διαλέξεις τη συγκεκριμένη ιδέα. Είναι όπως στα βιβλία, που μπορεί κανείς να διαβάζει πολλά διαφορετικά πράγματα αλλά επιλέγει κάθε φορά αυτό που θεωρεί ότι χρειάζεται να διαβάσει εκείνη τη στιγμή – έτσι και στο γράψιμο, όταν έχεις πολλές ιδέες ξαφνικά μία «φωτίζεται» περισσότερο και αντιλαμβάνεσαι ότι έφτασε η στιγμή να μιλήσεις γι’ αυτή.

Ποια είναι η συμβουλή σας ώστε να στρέψουμε τα παιδιά στη φιλαναγνωσία;

Το πιο σημαντικό είναι να σε βλέπει το παιδί κι εσένα να διαβάζεις, διότι η εικόνα είναι ισχυρότερη από ό,τι μπορείς να του πεις για να το πείσεις. Επίσης, να του προτείνεις βιβλία κατάλληλα για την ηλικία του και για τα ενδιαφέροντά του, ώστε να μπορείτε στη συνέχεια να τα σχολιάζετε μαζί και να συζητάτε γι’ αυτά, κάτι που θα σας φέρει πιο κοντά όχι μόνο στα βιβλία, αλλά και στη μεταξύ σας σχέση. Ένα διάσημο παράδειγμα που ώθησε πολλά παιδιά στο διάβασμα είναι τα βιβλία του Χάρι Πότερ.

Έχετε κάποιο αγαπημένο είδος λογοτεχνίας ή αγαπημένο/η δημιουργό;

Μου αρέσει πολύ η κλασική βρετανική λογοτεχνία, όπως ο Σαίξπηρ και ο Ντίκενς, αλλά και από την ισπανική λογοτεχνία μερικοί από τους αγαπημένους μου συγγραφείς είναι η Άνα Μαρία Ματούτε και ο Εδουάρδο Μεντόθα. Επίσης, μου αρέσει πολύ να διαβάζω βιβλία από τη λογοτεχνία του φανταστικού, όπως τα έργα των Ναόμι Νόβικ και Κόνι Γουίλις.

Πώς προέκυψε η αγάπη σας για τη βρετανική λογοτεχνία και την αγγλική γλώσσα, που προβάλλετε μέσα από τα έργα σας;

Δεν μπορώ να απαντήσω ξεκάθαρα σε αυτό, διότι ούτε εγώ η ίδια το έχω καταλάβει, πιθανολογώ όμως ότι προέρχεται από τα εφηβικά μου χρόνια, όταν μια καθηγήτριά μου, βλέποντας την αγάπη μου για το διάβασμα, μου πρότεινε μερικά κλασικά έργα Βρετανών λογοτεχνών. Είμαι το πρώτο μέλος στην οικογένεια που ασχολείται με τη λογοτεχνία, οι γονείς μου με ενθάρρυναν και μου έδιναν χρήματα να αγοράσω βιβλία, αλλά οι ίδιοι δεν είχαν ασχοληθεί ιδιαίτερα. Ένα παράδειγμα που θέλω να σας αναφέρω είναι ότι, όταν ξεκίνησα να γράφω Το βιβλιοπωλείο των μικρών θαυμάτων, η ιστορία διαδραματιζόταν στη Βαρκελώνη, όμως συνεχώς στο μυαλό μου είχα εικόνες από γραφικά βρετανικά βιβλιοπωλεία και έτσι κατάλαβα ότι η ιστορία με πάει μόνη της προς την Αγγλία.

Πώς θεωρείτε ότι θα είναι ο χώρος του βιβλίου και της συγγραφής στο μέλλον, με δεδομένη την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης;

Θεωρώ ότι ο κόσμος θα συνεχίσει να γράφει με τον παραδοσιακό τρόπο, πιστεύω ότι θα είναι τραγικό αν η γραφή γίνει και αυτή αυτοματοποιημένη στο μέλλον. Ένα κείμενο μπορεί να είναι άρτια γραμμένο από πλευράς κανόνων και μορφής, αλλά αν απουσιάζει το ανθρώπινο συναίσθημα όλη η αξία του χάνεται αυτομάτως, δεν μπορείς να αγγίξεις τον αναγνώστη. Αυτός που ουσιαστικά θα εμφυσήσει τα συναισθήματα στο κοινό είναι ο συγγραφέας, οπότε κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατο με κάποιο τεχνητό μέσο.

Υπάρχουν ομοιότητες ή διαφορές μεταξύ των Ελλήνων και των Ισπανών αναγνωστών;

Θα έλεγα ότι σχετικά με μένα και με το είδος feelgood, όπως χαρακτηρίζονται οι ιστορίες μου, οι Έλληνες αναγνώστες έχουν αγκαλιάσει το έργο μου πολύ περισσότερο από τους συμπατριώτες μου, καθώς στη χώρα μου υπάρχει η αντίληψη ότι η λογοτεχνία που σε διασκεδάζει ή σε ψυχαγωγεί είναι υποδεέστερη σε σχέση με τα πιο «σοβαρά» λογοτεχνικά έργα, όπως τα δράματα, και γι’ αυτό κατά κύριο λόγο βραβεύουν τα δραματικά έργα στις τέχνες.

Θα θέλατε τα βιβλία σας να μεταφερθούν στην τηλεόραση ή στον κινηματογράφο;

Θα λάτρευα το ενδεχόμενο να δω τα έργα μου στην οθόνη κι έχουν υπάρξει κάποιες συζητήσεις για την αγορά των δικαιωμάτων, ώστε να μεταφερθούν σε κάποια πλατφόρμα όπως το Netflix. Μάλιστα, η εκδότριά μου με παρακινεί να γράφω ιστορίες που διαδραματίζονται εντός των ισπανικών συνόρων, ώστε να προκαλέσουν περισσότερο το ενδιαφέρον των παραγωγών. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο στο πρόσφατο μυθιστόρημά μου η υπόθεση διαδραματίζεται στα Πυρηναία.

Έχετε κάποιον αγαπημένο Έλληνα συγγραφέα;

Ναι, μερικοί από τους αγαπημένους μου είναι η Μαργαρίτα Λυμπεράκη, ο Πέτρος Μάρκαρης, η Μαρία Ιορδανίδου και φυσικά ο Όμηρος, του οποίου τα έργα διαβάζω αυτή την περίοδο.

Θα θέλατε να πείτε κάτι στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό;

Ευχαριστώ! Ειλικρινά, είμαι ευγνώμων στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, επειδή η μετάφραση στα ελληνικά ήταν η πρώτη μετάφραση του έργου μου σε ξένη γλώσσα που γνώρισε τόσο μεγάλη επιτυχία, οπότε σας ευχαριστώ από καρδιάς!