Η μάχη στο Βαλτέτσι (12-13 Μαΐου 1821) ήταν η πρώτη αποφασιστική νίκη της Επανάστασης γιατί αναπτέρωσε το ηθικό των Ελλήνων και άνοιξε το δρόμο για την Άλωση της Τριπολιτσάς, τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου.
Η κάθοδος στο Μωριά του απεσταλμένου του Χουρσίτ Πασά, Κεχαγιάμπεη Μουσταφά, επικεφαλής ισχυρού και επίλεκτου σώματος Τουρκαλβανών, ο οποίος προελαύνει σχεδόν ανενόχλητος από την Πάτρα ώς την Κόρινθο και από εκεί στο Άργος και στην Τριπολιτσά, με σκοπό να ανοίξει διόδους προς τη Μεσσηνία, έχει αποθαρρύνει τους Έλληνες.
Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, διαβλέποντας τη στρατηγική θέση του Βαλτετσίου, φρόντισε να ανασυγκροτηθεί το ελληνικό στρατόπεδο στο ορεινό αυτό χωριό της Μαντινείας, το οποίο είχε σχεδόν διαλυθεί μετά την επίθεση του Κεχαγιάμπεη στις 24 Απριλίου. Η φρουρά του ενισχύεται με χίλιους περίπου Μανιάτες και Μεσσήνιους πολεμιστές υπό τον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, οι οποίοι οχυρώνονται σε λιθόχτιστα ταμπούρια στο ύψωμα πάνω από το χωριό.
Σύμφωνα με την περιγραφή του Κολοκοτρώνη, «Ὁ Κεχαγιάς, καλὰ τερτιπλὴς καὶ πολεμικός, κάνει ἕνα σχέδιον καὶ στέλνει τὸν Ρουμπῆ ἀπὸ τὰ Μπαρδούνια ἐπὶ κεφαλῆς μὲ 5.000 νὰ πάγει στὸ Βαλτέτζι νὰ κυνηγήσει τοὺς Ἕλληνας, καὶ στέλνει καὶ 1.500 χωριστὰ διὰ νυκτὸς γιὰ νὰ πιάσουν τὰ ὄπισθεν τοῦ Βαλτετζιοῦ, ποὺ ἂν τζακισθοῦν οἱ Ἕλληνες, καθὼς καὶ τὴν πρώτην φοράν, νὰ τοὺς κτυπήσουν. Καὶ ἀτός του παίρνει 2.000 καβαλλαραίους εἰς τὰ ὄπισθεν τοῦ Βαλτετζιοῦ· τὸ ὁμοίως νὰ ἀκολουθήσει ὅταν τζακίσουνε οἱ Ἕλληνες, καὶ 1.000 βάνει εἰς τὸ Καλογεροβούνι διὰ νὰ ἀντισταθοῦν εἰς τὸ στράτευμα τῶν Βερβενιῶν, ἂν κινήσει μεντάτι.»
[Διήγηση Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, στο «Ο Γεώργιος Τερτσέτης και τα ευρισκόμενα έργα του» (επιμ. Ντίνος Κονόμος), Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα 1984]
Μέσα στο χωριό έχουν συγκεντρωθεί περίπου 2.300 επαναστάτες. Η σκληρή μάχη θα διαρκέσει όλη τη μέρα, με τους Έλληνες να αμύνονται σθεναρά. Το απόγευμα φθάνουν ενισχύσεις 800 ανδρών από τα στρατόπεδα του Πλαπούτα στο Χρυσοβίτσι και του Κολοκοτρώνη στην Πιάνα, και εγκλωβίζουν τους Τούρκους σε διασταυρούμενα πυρά. Το ίδιο βράδυ έρχονται ενισχύσεις από τα Βέρβαινα, περίπου 400 άνδρες των Μαυρομιχαλαίων και του Γιατράκου. Τις πρώτες πρωινές ώρες της 13ης Μαΐου, ο Κολοκοτρώνης διασπά τον τουρκικό κλοιό και ανεφοδιάζει τους αμυνόμενους με τροφές και πολεμοφόδια. Οι απόπειρες των Τούρκων να καταλάβουν τους προμαχώνες αποτυγχάνουν. Ο Κεχαγιάμπεης αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο περικύκλωσης από τις ελληνικές ενισχύσεις και δίνει εντολή για υποχώρηση, η οποία γρήγορα μετατρέπεται σε άτακτη φυγή προς την Τρίπολη, με τους Τούρκους να πετούν στον δρόμο όπλα με χρυσές και ασημένιες λαβές, για να καθυστερήσουν τους διώκτες τους.
Τον απολογισμό της μάχης μάς δίνει ο Σπυρίδων Τρικούπης στην «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως» (τόμ. Α΄):
«Ή μάχη διήρκεσεν 23 ὥρας˙ ἐξακόσιοι ὑπελογίσθησαν οἱ σκοτωθέντες καὶ πληγωθέντες Τοῦρκοι, τέσσαρες δὲ οἱ σκοτωθέντες καὶ δεκαεπτὰ οἱ πληγωθέντες ῞Ελληνες˙ ἔπεσαν είς χεῖρας τῶν νικητῶν καὶ πέντε σημαῖαι. […] καὶ ἄν δὲν ἀνεχὠρουν οἱ εχθροὶ, ὁ παντελὴς ἀφανισμὸς των ἦτον ἄφευκτος. Περατωθείσης τῆς μάχης ἐδημηγόρησεν ὁ Κολοκοτρώνης καὶ παρήγγειλε νὰ νηστεύσωσιν ὅλοι τὴν ἡμέραν ἐκείνην παρασκευήν, δοξολογοῦντες τὸν δοτῆρα τῆς νίκης Θεόν.»
Η τετράτομη «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως» του Σπυρίδωνος Τρικούπη (σε φωτοαναστατική ανατύπωση της τρίτης έκδοσης του 1888) διατίθεται στα σημεία πώλησης των εκδόσεων του Ιδρύματος της Βουλής https://tinyurl.com/ycugzj3u, καθώς και από το ηλεκτρονικό μας κατάστημα https://tinyurl.com/pu2zn7vj1. Προσωπογραφία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.
Μέγαρο της Βουλής, Αίθουσα «Ελευθέριος Βενιζέλος» (Αίθουσα των Υπασπιστών, βόρειος τοίχος).
Πηγή: Μιλτιάδης Παπανικολάου, «Οι τοιχογραφίες του Μεγάρου της Βουλής», Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, Αθήνα 2007.
2. Ο αγωνιστής Αναγνώστης Παπαγεωργίου (Αναγνωσταράς) νικά με τους συναγωνιστές του τους Οθωμανούς στο Βαλτέτσι τον Μάιο του 1821. Λιθογραφία του Peter von Hess, Μόναχο, 1852.
Συλλογή Χαρακτικών Εθνικού Ιστορικού Μουσείου
3. Κυριακούλης Μαυρομιχάλης, ελαιογραφία του Σπυρίδωνα Προσαλέντη (1886).
Εθνικό Ιστορικό Μουσείο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου