Στις 13 Ιουλίου 2017, κατακαλόκαιρο και εν μέσω του δεύτερου φετινού καύσωνα, ο Πανιώνιος έδωσε στη Νέα Σμύρνη έναν ποδοσφαιρικό αγώνα ενάντια στη σλοβενική Γκόριτσα στο πλαίσιο του δεύτερου προκριματικού γύρου για το κύπελλο Europa 2017-2018. Στο γήπεδο της Νέας Σμύρνης βρέθηκαν, πλέοντας σε πελάγη ευτυχίας, χιλιάδες άνθρωποι που περίμεναν να ζήσουν αυτή τη στιγμή – ένα διεθνές, επίσημο παιχνίδι της ομάδας τους – εννέα χρόνια. Αν κάποιος έστηνε μια κάλπη στη διάσημη πλατεία της Νέας Σμύρνης, το «Μένουμε Ευρώπη» θα έπιανε εκείνο το βράδυ πάνω από 99%.
Ποδόσφαιρο και πολιτική
Ο Κυριάκος Κεντρωτής, καθηγητής των Εξωτερικών Σχέσεων της ΕΕ στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, θεωρεί ότι «στην πορεία του 20ού αιώνα το κυρίαρχο πολιτικοοικονομικό σύστημα σπρώχνει τον κόσμο να εκτονωθεί στα γήπεδα, που λειτουργούν ως θάλαμοι αποσυμπίεσης της κοινωνικής καταπίεσης και του αποκλεισμού».
Την ίδια στιγμή όμως εκτιμά ότι το ποδόσφαιρο, ορισμένες φορές και σε ορισμένες χώρες, μετατρέπεται σε βήμα έκφρασης των λαϊκών στρωμάτων, γίνεται ένα μικρό κοινοβούλιο, ένα είδος κόμματος ίσως, ένα εκπαιδευτικό σύστημα, «μιας και τα επίσημα κοινοβούλια, κόμματα και σχολεία δεν είναι προσβάσιμα για τους οπαδούς πολίτες, ιδίως των λαϊκών στρωμάτων».
Δεν έχει άδικο· θα πρόσθετα, ερμηνεύοντας το κακόηχο σύνθημα «Όλοι στο Ναό, έχουν για Θεό, τον Αιώνιο, Πανιώνιο», που ακούγεται πού και πού στο γήπεδο της Νέας Σμύρνης, ότι το ποδόσφαιρο είναι επίσης μια πίστη, μια ομολογία, μια κανονική θρησκεία με ιερατείο και εκκλησίασμα, σύμβολα, άμφια και ύμνους, επαναλαμβανόμενες τελετές κ.λπ. Το ποδόσφαιρο είναι, πράγματι, κάτι περισσότερο από ένα παιχνίδι.
Χρησιμοποιώντας αποσπάσματα από το περίφημο βιβλίο Τα χίλια πρόσωπα του ποδοσφαίρου, του συγγραφέα, δοκιμιογράφου και ποδοσφαιριστή στα νιάτα του Εδουάρδο Γκαλεάνο (1940-2015), και αντιμετωπίζοντας τη σύντομη ιστορία της ΕΕ ως ένα ποδοσφαιρικό παιχνίδι, ο Κυριάκος Κεντρωτής επιχειρεί κάτι που δεν έχουμε ξανασυναντήσει στην επί των ευρωπαϊκών θεμάτων βιβλιογραφία.
Εξετάζει την πορεία του ευρωπαϊκού οικοδομήματος από τις πρώτες θεμέλιες προσπάθειες τη δεκαετία του 1950, τις οποίες παρομοιάζει με το «ζέσταμα των παικτών» πριν από ένα ματς, μέχρι τη σημερινή απαξίωση της ΕΕ από τους πολίτες των χωρών-μελών της, γεγονός το οποίο ο συγγραφέας παρομοιάζει με την πλήρη εμπορευματοποίηση του ποδοσφαίρου και τη μετατροπή των ιστορικών συλλόγων σε εταιρείες διαχείρισης συμβόλων-μαρκών.
Την ίδια στιγμή όμως εκτιμά ότι το ποδόσφαιρο, ορισμένες φορές και σε ορισμένες χώρες, μετατρέπεται σε βήμα έκφρασης των λαϊκών στρωμάτων, γίνεται ένα μικρό κοινοβούλιο, ένα είδος κόμματος ίσως, ένα εκπαιδευτικό σύστημα, «μιας και τα επίσημα κοινοβούλια, κόμματα και σχολεία δεν είναι προσβάσιμα για τους οπαδούς πολίτες, ιδίως των λαϊκών στρωμάτων».
Μπάλα και ΕΕ στον 21ο αιώνα
Όσον αφορά την αναζήτηση ταυτότητας, το μεγάλο στοίχημα της σημερινής ΕΕ, όπως βλέπουμε τους τελευταίους μήνες με την αναγόρευση ενός άγνωστου μέχρι χθες κι άνοστου πολιτικού, του Εμμανουέλ Μακρόν, σε… «ελπίδα» της Γηραιάς Ηπείρου, αυτή παρομοιάζεται με την «κριτική του ματς», με το γνωστό μας «τρίτο ημίχρονο». Εκεί, επιχειρείται να αποκρυπτογραφηθούν, από τους ειδήμονες της μπάλας, οι επίμαχες φάσεις, η τακτική, τα λάθη κι οι επιτυχίες, καθώς οι προοπτικές κάθε ομάδας. Κι όλα αυτά, για μια μικρή περίοδο, η οποία στην κανονικότητα του ποδοσφαίρου ισοδυναμεί με μια εβδομάδα, πριν έρθει η ώρα για το επόμενο κυριακάτικο παιχνίδι.
Τα παραδείγματα που χρησιμοποιεί ο Κεντρωτής είναι ενδεικτικά και η αντιστοίχιση του ποδοσφαίρου με την ευρωπαϊκή πορεία είναι εντυπωσιακή: το πέρασμα από τον έναν προπονητή στον πάγκο κάθε ομάδας όπου ως στρατηγός/πατέρας καθοδηγούσε τους στρατιώτες/γιους του, σε μια σύγχρονη προπονητική ομάδα με κόουτς, τεχνικούς συμβούλους, δεύτερους προπονητές, γυμναστές και μασέρ, διευθυντές εκτός πάγκου, σκάουτερς, μάνατζερς κ.ά., που όλοι μαζί συν-δημιουργούν την εικόνα της ομάδας – η μεταβολή αυτή παρομοιάζεται εύστοχα με την εισβολή στον κορμό της αρχικά απλής ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας ενός στρατού ειδικών και παρατρεχάμενων, συμβούλων και παραγόντων, οι οποίοι, εν τέλει, άλλαξαν δραματικά τις έννοιες «δημοκρατία», «αντιπροσώπευση» και «λειτουργία» στο ευρωπαϊκό κοινό σπίτι.
Η παράλληλη εξιστόρηση των δύο μορφωμάτων που βρίσκονται στο επίκεντρο του συγγραφέα, του ποδοσφαίρου από τη μια και της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη άλλη, το πέρασμα και για τα δύο από την πρώτη εποχή της ρομαντικής αθωότητας και του ερασιτεχνισμού στην ανάπτυξη και την ωρίμανση, κι από εκεί στην εποχή της κυριαρχίας των πολυεθνικών στις φανέλες των ομάδων και στις αποφάσεις των κοινοτικών αρχών, είναι μια πρωτότυπη ομολογουμένως αφήγηση, ένα συγγραφικό τρικ που θα συναρπάσει τόσο τους λάτρεις του ποδοσφαίρου όσο και τους αμιγώς πολιτικούς αναγνώστες.
Το γεγονός ότι στη συγκριτική αυτή ανάλυση χρησιμοποιείται το εκπληκτικό κείμενο του Γκαλεάνο, με τη βαθιά γνώση της μπάλας και των νοτιοαμερικανικών κοινωνιών, με το ουμανιστικό πνεύμα που τον διακατέχει και την ανθρώπινη ζεστασιά των συμπερασμάτων του απέναντι σε εκείνη του πανεπιστημιακού Κεντρωτή, ενισχύει, φωτίζει κι εξηγεί ακόμα καλύτερα τον «διάλογο» ανάμεσα στο ποδόσφαιρο και στην ευρωπαϊκή πολιτική.
Ποδόσφαιρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Περισσότερο από ένα παιχνίδι και μία ένωση
Κυριάκος Δ. Κεντρωτής
Gutenberg
216 σελ.
ISBN 978-960-01-1776-9
Τιμή: €15,00
Περισσότερο από ένα παιχνίδι και μία ένωση
Κυριάκος Δ. Κεντρωτής
Gutenberg
216 σελ.
ISBN 978-960-01-1776-9
Τιμή: €15,00
Θανάσης Αντωνίου, δημοσιογράφος.
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου