«“Ο Μισάνθρωπος” του Μολιέρου στο Σύγχρονο Θέατρο» του Κώστα Καρασαββίδη

Ο Μολιέρος στα περισσότερα έργα του αντικρίζει τον ήρωά του εν δράσει, σε άμεσο συσχετισμό με ένα συγκεκριμένο περιβάλλον. Δεν παρακολουθούμε επομένως σε αυτά μια μεμονωμένη προσωπογραφία ενός ατόμου, αλλά έχουμε τον πίνακα μιας αστικής κοινωνίας που βρίσκεται συνήθως σε ψυχική, αλλά και πρακτική αναστάτωση. Στον κατά Ιόλη Ανδρεάδη Μισάνθρωπο, ο ρυθμός του έργου γίνεται θεατρικότατα αισθητός ήδη από την έναρξη. Ο μισάνθρωπος Άλκηστος (Μιλτιάδης Φιορέντζης) καταφτάνει στη σκηνή ως φορέας μιας ηθικής αναστάτωσης που την προκαλεί η αντίθεσή του προς την «υποδειγματική» συμπεριφορά των υπολοίπων προσώπων εκτός σκηνής, που ζουν όμως μέσα στον χώρο δράσης του, σαν απεικονίσεις μέσα σε κάδρα ζωγραφικών πινάκων (Σκηνογραφία: Δήμητρα Λιάκουρα).

Η σύγκρουση εγκαθίσταται αμέσως στο κέντρο του μύθου και εξαπολύει τη δράση, αφού ο Άλκηστος σκιαγραφεί με ζωηρές αντιθέσεις τα πρόσωπα, κι έτσι προκαλεί την περιέργεια των θεατών για τους παρευρισκόμενους μέσα στα κάδρα ηθοποιούς. Αρχίζει να τους παρουσιάζει έμμεσα με τρόπο ζωηρό, αλλά και αινιγματικό στην αντιφατικότητά τους, ενώ ταυτόχρονα θερμαίνει την ατμόσφαιρα που αποκτά ιδιοτυπία, όσο και οικειότητα. Είναι οι σκέψεις του για πρόσωπα που δεν υπάρχουν ακόμη στη σκηνική δράση, αλλά ωστόσο χαρακτηρίζουν μια ολόκληρη κοινωνία. Μια τέτοια πολυσήμαντη έναρξη και μόνο φανερώνει τον σκηνοθετικό προβληματισμό της Ανδρεάδη στην «ανάγνωση» του έργου. Δεν πρόκειται απλά για μια εξωτερική κίνηση, εύρημα εντυπώσεων, ανίκανο να τηρήσει τις υποσχέσεις που δίνει. Είναι μια οργανική έκρηξη εσωτερικού και οργανικού δυναμισμού που περιέχεται στον μύθο όπως τον συνέλαβε ο Μολιέρος, καθώς η σκηνοθέτις μεταφέρει όλη τη δράση του έργου στην «Πινακοθήκη» – το δωμάτιο που υπάρχει στο σπίτι της Σελιμένης και στο οποίο προτρέπει τους καλεσμένους της να περάσουν στην 3η σκηνή της 2ης πράξης.

Σταδιακά από τους πίνακες αυτούς θα αρχίζουν να ξεπηδούν τα πρόσωπα, για να πουν τη δική τους ιστορία, σχεδόν μετωπικά προς το κοινό και με ελάχιστη διάδραση μεταξύ τους. Η πρόθεση της Ανδρεάδη είναι να μας δώσει μια παράσταση βασισμένη στον υπαρξιακό φόβο που προφανώς διέκρινε μέσα στους μολιερικούς στίχους και γι’ αυτό σκηνοθέτησε τους ηθοποιούς ώστε να εκφράζονται μέσω των κινήσεών τους μες στα κάδρα, μέσω του λόγου έξω από αυτά και μπροστά από ένα μικρόφωνο, κάθε φορά που αυτοί μοιράζονται με τους θεατές τις πιο μύχιες σκέψεις τους. Η όλη σκηνοθετική προσέγγιση υπογραμμίζει τις σκοτεινές πλευρές του έργου, χωρίς ωστόσο να προδίδει το πνεύμα του συγγραφέα του. Υπό κανονικές συνθήκες οι ήρωες του έργου θα έπρεπε να είναι αξιαγάπητοι, κωμικοί, στερεοτυπικοί. Στην κατά Ανδρεάδη εκδοχή τους, όμως, περισσότερο λυπόμαστε γι’ αυτούς παρά γελάμε μαζί τους, καθώς οι ηθοποιοί τούς υποδύονται ως πραγματικούς ανθρώπους με σάρκα και οστά, που τους κατευθύνουν οι επιθυμίες. Επιθυμίες στις οποίες δεν μπορούν να αντισταθούν και που τους είναι δυσάρεστες. Σε όλη τη σκηνοθετική γραμμή ο μόνιμος φόβος της ερωτικής απόρριψης πλανάται πάνω από τους ήρωες, καθώς ο εγωισμός και η φιλαυτία αντιμάχονται την αγάπη και την ελπίδα.

«Σε όλη τη σκηνοθετική γραμμή ο μόνιμος φόβος της ερωτικής απόρριψης πλανάται πάνω από τους ήρωες, καθώς ο εγωισμός και η φιλαυτία αντιμάχονται την αγάπη και την ελπίδα.»

Ο Μιλτιάδης Φιορέντζης ζωντανεύει τον Άλκηστο με μεφιστοφελικό χρώμα σε μια γραμμή σατανικότητας σε όλη του την έκφραση και την απόδοση. Υπογραμμίζει το δραματικό βάθος αυτού του ανθρώπινου χαρακτήρα και, παράλληλα, στην επιφάνεια αφήνει να διαφανεί μια χιουμοριστική γραμμή στον τόνο της κωμωδίας, ώστε μέσα από αυτή την ανάλαφρη μορφή να ξεπηδήσει το ιδιαίτερο εσωτερικό δραματικό στοιχείο. Είναι ερωτευμένος με τη Σελιμένη (Βασιλική Τρουφάκου), πρόσωπο που αντιπροσωπεύει όμως όλα όσα απεχθάνεται ο ίδιος. Την επιτυχημένη επιλογή της Τρουφάκου στον ρόλο αυτό έρχεται να συμπληρώσει μια ακόμη αξιοπρόσεκτη γυναικεία ερμηνεία, αφού στην 3η πράξη του Μισάνθρωπου εμφανίζεται ένα βασικό πρόσωπο της κωμωδίας, η Αρσινόη (Μελίνα Θεοχαρίδου), η οποία θα κατευθύνει τις δραματουργικές συνθήκες με τέτοιον τρόπο, ώστε η κωμωδία ν’ αρχίσει να κορυφώνεται. Κατά τη σκηνική της συνάντηση με τη Σελιμένη ξεκινά ένας αγών λόγων ανάμεσα στις δύο γυναίκες, με ίδια δομή στους λόγους που αρθρώνουν και παραπλήσιες κατηγορίες. Κατ’ ουσίαν πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο, αφού η Αρσινόη αναγνωρίζει τη νιότη της στο πρόσωπο της Σελιμένης και η Σελιμένη το δικό της μέλλον στο πρόσωπο της Αρσινόης, χωρίς όμως να αποδέχονται το είδωλο που βλέπουν στον καθρέφτη που έχουν μπροστά τους. Γι’ αυτό η Ανδρεάδη βάζει κάποια στιγμή την Αρσινόη να λύνει τα αυστηρά πιασμένα μαλλιά της και να απεκδύεται το συντηρητικό της ντύσιμο, προκειμένου να ανταγωνιστεί στον ερωτισμό τη Σελιμένη, που σε όλη τη διάρκεια της παράστασης έχει λυμένα μαλλιά και προκλητικό ντύσιμο. Η αλήθεια θα διαλύσει στο τέλος κάθε ερωτική παραίσθηση, αφού ο Άλκηστος θα απορρίψει ερωτικά την Αρσινόη όπως απορρίπτουν ερωτικά τη Σελιμένη όλοι οι εραστές της, που στην εν λόγω παράσταση συγκεντρώνονται επιτυχημένα στο πρόσωπο του Ορόντη (Θύμιος Κούκιος). Στους υπόλοιπους ρόλους η Δανάη Επιθυμιάδη (Ελιάνθη) και ο Ορέστης Καρύδας (Φιλήντας) συμπληρώνουν αριστοτεχνικά το συνολικό ερμηνευτικό αποτέλεσμα.

Εξαιρετική η έμμετρη διασκευή του έργου από τον Άρη Ασπρούλη και την Ιόλη Ανδρεάδη, βασισμένη στη μετάφραση του Γιάγκου Ανδρεάδη, αφού κατάφερε να συγκεράσει γλωσσικά μοτίβα της αστικής τάξης παλαιότερων εποχών και σύγχρονων γλωσσικών τύπων της καθομιλουμένης σε μια ρέουσα ομοιοκατάληκτη ρίμα που σεβάστηκε τους μολιερικούς στίχους.

Μετάφραση: Γιάγκος Ανδρεάδης
Έμμετρη διασκευή: Ιόλη Ανδρεάδη & Άρης Ασπρούλης
Σκηνοθεσία – Κίνηση: Ιόλη Ανδρεάδη
Σκηνογραφία – Κοστούμια: Δήμητρα Λιάκουρα
Φωτισμοί: Στέλλα Κάλτσου
Cover song: Κώστας Δαλακούρας
Φωτογραφίες: Πάνος Μιχαήλ & Νίκος Πανταζάρας 
Video trailer: Μιχαήλ Μαυρομούστακος
Βοηθοί σκηνοθέτη: Γιάννης Παυλόπουλος & Μαρία Νικητοπούλου
Κατασκευή Κοστουμιών: Δάφνη Τσακότα & Σιμέλα Τουργαϊδου 
Βοηθός Ενδυματολόγου: Αμαλία Αντώνη
Επικοινωνία: Άρης Ασπρούλης
Παραγωγή: Constantly Productions – Βαγγέλης Κώνστας

Διανομή
Άλκηστος: Μιλτιάδης Φιορέντζης 
Σελιμένη: Βασιλική Τρουφάκου 
Ορόντης: Θύμιος Κούκιος 
Ελιάνθη: Δανάη Επιθυμιάδη
Φιλήντας: Ορέστης Καρύδας 
Αρσινόη: Μελίνα Θεοχαρίδου

Παραστάσεις: Παρασκευή, Σάββατο & Κυριακή μέχρι 10/06, στις 21.15 
Διάρκεια: 90’

Εισιτήρια: 10 ευρώ, 15 ευρώ

Σύγχρονο Θέατρο
Ευμολπιδών 45, Κεραμεικός
Τηλ.: 2103464380, 2105138067

Κώστας Καρασαββίδης

https://diastixo.gr/