- Βίκυ Πορφυρίδου
Η Μάμπεκ Κάοσεκ είναι Φιλιππινέζα συγγραφέας. Γράφει για τις γυναίκες Τσινόι (Φιλιππινέζες κινεζικής καταγωγής), εκείνες που ζουν στην καρδιά της πόλης αλλά παραμένουν αόρατες στη συλλογική μνήμη. Το μυθιστόρημά της Καλό σκυλί, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Βακχικόν σε μετάφραση Γιούλης Σταματίου, μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη.
Το Καλό σκυλί εμβαθύνει στις πολυπλοκότητες των πολιτισμών των Τσινόι και αναδεικνύει πτυχές της ταυτότητάς τους που συχνά υποεκπροσωπούνται στη λογοτεχνία. Πώς διαμόρφωσαν οι προσωπικές σας εμπειρίες μέσα στην κοινότητα την αφήγηση και τους χαρακτήρες του μυθιστορήματός σας και τι ελπίζετε ότι θα προσφέρει το βιβλίο σας στη γενικότερη συζήτηση για την πολιτισμική ταυτότητα και το ανήκειν;
Οι προσωπικές μου εμπειρίες με αυτή την κοινότητα με βοήθησαν να διαμορφώσω την αφήγηση και τους χαρακτήρες αυτού του μυθιστορήματος, επειδή είμαι γυναίκα Τσινόι. Υπήρχε πάντα αυτή η συνεχής σύγχυση ταυτότητας, που προκύπτει από πολλαπλά πολιτισμικά συμφραζόμενα – να ζεις με τον κινέζικο τρόπο ή αλλιώς. Υπάρχει ένα σταυροδρόμι τουλάχιστον δύο πολιτισμών, αυτός ο συνεχής πόνος τού να είμαι ο εαυτός μου μέσα στον θόρυβο που με ωθεί να είμαι κάτι άλλο, με μια αίσθηση απιστίας και ξεριζωμού. Επέτρεψα στη ματαίωση αυτή να φανεί στην ιστορία και αυτό είναι που καθιστά το μυθιστόρημά μου μέρος της λογοτεχνίας Τσινόι. Και μόνο το γεγονός ότι γράφω αυτό το έργο στα αγγλικά δείχνει πως αποδέχομαι την κουλτούρα της διασποράς μου, που δεν χρησιμοποιεί την κινεζική γλώσσα για να μιλήσει ή να γράψει, όχι επειδή μου είναι άγνωστη, αλλά γιατί τα αγγλικά είναι η βασική μου γλώσσα. Έζησα στη Μανίλα όλη μου τη ζωή και η αγγλική γλώσσα χρησιμοποιείται στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Αυτό εξηγεί γιατί διαβάζω και γράφω σε αυτή τη γλώσσα και όχι στα κινεζικά. Η Κίνα για μένα είναι μια μυθική πατρίδα από ιστορίες που μου διηγήθηκαν η μητέρα και ο πατέρας μου. Είναι επίσης ο τόπος όπου μετριούνται οι κινεζικές κουλτούρες της διασποράς και πιστεύω ότι οι περισσότερες από αυτές τις διδαχές δεν εφαρμόζονται πλέον στην Κίνα. Πιστεύω ότι έχει προκύψει μια νέα υβριδικότητα βασισμένη σε τοπικές συνθήκες, όπου αυτή η νέα εθνοτική ταυτότητα μπορεί να επαναπροσδιοριστεί και να αποτελέσει εκ νέου αντικείμενο διαπραγμάτευσης, χωρίς να βασίζεται πλέον στην παράδοση και την καταγωγή. Και ότι η μη χρήση της κινεζικής γλώσσας θα πάψει να αποτελεί πρόβλημα για τους υπερπόντιους Κινέζους. Όπως και οι χαρακτήρες του βιβλίου, έτσι και αυτοί είναι χωρίς το βάρος των παλιών τρόπων, αλλά κατευθύνονται προς την αλλαγή στάσης ζωής.
Ο παππούς αποκαλούσε τον πατέρα μου «καλό σκυλί», ένα χαϊδευτικό ώστε οι θεοί να μην τον αναγνωρίσουν και τον πάρουν μακριά.
Ο τίτλος Καλό σκυλί παρουσιάζει ενδιαφέρον. Τι συμβολίζει στο πλαίσιο του μυθιστορήματος και πώς σχετίζεται με τα θέματα της πίστης, της ηθικής ή της ταυτότητας;
Το Καλό σκυλί αφηγείται μια ιστορία που μου είπε ο πατέρας μου για το πλύσιμο των κουρασμένων ποδιών του παππού μου. Σκοπός αυτής της ανάμνησης είναι να ενσταλάξει τη φιλοστοργία προς τους ηλικιωμένους. Η παιδική ευλάβεια είναι η βάση των παλιών τρόπων που του δίδαξε η μητέρα του και κατόπιν ο ίδιος σε μένα. Ο παππούς αποκαλούσε τον πατέρα μου «καλό σκυλί», ένα χαϊδευτικό ώστε οι θεοί να μην τον αναγνωρίσουν και τον πάρουν μακριά. Για το μυθιστόρημα, η φράση αυτή σχετίζεται με την πίστη και την ταυτότητα. Από τη δεκαετία του 1980 μέχρι και σήμερα, οι απαγωγές για λύτρα είναι συχνό φαινόμενο στην κινεζική κοινότητα. Υπάρχει πάντα αυτός ο φόβος, να κοιτάξεις γύρω σου στο περιβάλλον και παρ’ όλα αυτά να μην μπορείς να μιλήσεις γι’ αυτό. Η σιωπή πρέπει να προέρχεται από κάπου. Είμαστε «καλά σκυλιά» σε έναν τόπο όπου συμβαίνουν κακά πράγματα. Είμαστε έμποροι που μιλούμε λιγότερο για να αποφύγουμε τα λάθη. Η αναποτελεσματικότητα της κυβέρνησης πηγάζει από το γεγονός ότι η απαγωγή είναι επιχείρηση. Το έγκλημα σχετίζεται με τα χρήματα. Ένα σοβαρό ηθικό και κοινωνικό πρόβλημα, που επιστρέφει μπούμερανγκ στην κοινότητα εξαιτίας της οικονομικής της επιτυχίας.
Το μυθιστόρημά σας συνδυάζει το αστυνομικό είδος με υπερφυσικά στοιχεία. Τι σας ενέπνευσε να συγχωνεύσετε αυτά τα είδη και ποιες προκλήσεις αντιμετωπίσατε στην εξισορρόπηση του ρεαλισμού με το υπερφυσικό;
Το αστυνομικό μυθιστόρημα συνδυάζεται με υπερφυσικά στοιχεία. Το φεμινιστικό αστυνομικό είδος είδε Αμερικανίδες συγγραφείς όπως η Μάρσια Μούλερ, η Σου Γκράφτον και η Σάρα Παρέτσκι να δημιουργούν γυναικείους χαρακτήρες ντετέκτιβ που έμοιαζαν με τις ίδιες και τις φίλες τους. Η δομή της ιστορίας του ντετέκτιβ του Έντγκαρ Άλαν Πόε διαθέτει την αφήγηση της έρευνας και την αφήγηση του μυστικού. Η ιστορία μου μοιάζει με τη γοτθική γραφή του Πόε, όπου φρικτά πράγματα συμβαίνουν σε γυναίκες σε οικιακούς χώρους, όπως φυλάκιση μέσα στο σπίτι. Ισχυρές μεταφορές για τη δυστυχία μέσα στη σφαίρα των γυναικών. Γράφοντας με αυτόν τον τρόπο, στρέφομαι σε πράγματα και γεγονότα που με τρομάζουν. «Οι αστυνομικές ιστορίες έχουν αντικαταστήσει στις μέρες μας τις ιστορίες φαντασμάτων» κατά τον Τοντορόφ, ο οποίος εξήγησε τη φύση αυτής της σχέσης λέγοντας ότι «το αστυνομικό μυστήριο, στο οποίο προσπαθώ να ανακαλύψω την ταυτότητα του εγκληματία, είναι δομημένο ως εξής: από τη μια υπάρχουν αρκετές εύκολες λύσεις, αρχικά δελεαστικές, οι οποίες τελικά αποδεικνύονται λανθασμένες. Από την άλλη, υπάρχει μια απολύτως απίθανη λύση που αποκαλύπτεται μόνο στο τέλος και αποδεικνύεται η σωστή». Η δομή χρησιμοποιεί το φανταστικό αφήγημα με δύο λύσεις. Μία πιθανή και υπερφυσική, μία απίθανη και ορθολογική. Οι προλήψεις του παρελθόντος προέρχονται από τις κινεζικές ταινίες της σειράς Judge Bao που έβλεπα παιδί. Με τον ίδιο τρόπο, ζω σε μια κοινωνία που είναι μοιρολατρική. Αυτό που επικρατεί σήμερα στη σύγχρονη λογοτεχνία είναι ότι είναι «ζωντανή», δηλαδή ρεαλιστική. Αν όμως ανατρέξω στη φανταστική λογοτεχνία, μπορώ να επαναφέρω τη «ζωή» ώστε να διορθώσω τη ρεαλιστική λογοτεχνία, που δεν κάνει τους ανθρώπους να σκέφτονται και να δρουν ως συνηθισμένοι άνδρες και γυναίκες. Αυτό δεν είναι κάτι νέο. Στο σπίτι μου, όταν κάποιος αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα όπως είναι η απώλεια ενός κοσμήματος, επικαλούνται προστάτες αγίους για να το βρουν. Και μετά, ξαφνικά, το αντικείμενο βρίσκεται – με την πίστη στο φανταστικό, μέχρι να αποκαλυφθεί ο πραγματικός ένοχος, π.χ. κάποιος το δανείστηκε χωρίς άδεια. Όταν ένας συγγραφέας ενσωματώνει λίγο από το φανταστικό κείμενο σε μια αστυνομική ιστορία, μπορεί να επαναφέρει τη φαντασία και το συναίσθημα, που είχαν αποβληθεί για χάρη του ορθολογισμού.
Είμαστε «καλά σκυλιά» σε έναν τόπο όπου συμβαίνουν κακά πράγματα.
Ως συγγραφέας με εμπειρία στη διδασκαλία, πώς επηρέασε η ακαδημαϊκή σας πορεία τη συγγραφική; Υπάρχουν συγκεκριμένες θεωρίες ή έργα που επέδρασαν βαθιά στο Καλό σκυλί;
Η ακαδημαϊκή μου πορεία με βοήθησε να κατανοήσω πώς να οικοδομώ μια ιστορία. Γράφοντας ερευνητικά δοκίμια, έμαθα να κοιτάζω ένα γεγονός μέσα από διάφορους φακούς. Όταν γράφω μυθοπλασία, η ακαδημαϊκή μου εμπειρία με βοηθά να εισάγω ιστορικά και πολιτισμικά στοιχεία στην αφήγηση, ώστε να τη φέρω περισσότερο κοντά στην πραγματικότητα. Αυτός είναι ένας τρόπος να ξεπεράσω τη λογοτεχνική παρόρμηση να εξιδανικεύω ή να μυθοποιώ τα πράγματα. Οι ερευνητικές μου δεξιότητες βοηθούν να δώσω μεγαλύτερο βάθος στους χαρακτήρες και στην πλοκή. Η ενασχόλησή μου με τον μαρξιστικό και τον φεμινιστικό λόγο έχει επίσης επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζω τις κοινωνικές τάξεις και το φύλο στην ιστορία. Διαβάζω με επίγνωση της εξουσίας, της ιδεολογίας και των ανισοτήτων, που είναι θέματα καθοριστικά για το Καλό σκυλί. Ειδικά η φεμινιστική θεωρία με βοήθησε να κατανοήσω πώς η σιωπή, η συμμόρφωση και η υποχώρηση συνδέονται με τη θηλυκή εμπειρία, κάτι που ενσωματώνω στους γυναικείους χαρακτήρες του βιβλίου. Όσον αφορά τις λογοτεχνικές επιρροές, μου άρεσε Η πλατιά θάλασσα των Σαργασσών της Τζιν Ρις για τον τρόπο με τον οποίο αποδομεί έναν κλασικό χαρακτήρα και του δίνει νέα φωνή. Με επηρέασε επίσης η λογοτεχνία του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες και η χρήση του μαγικού ρεαλισμού, καθώς και τα έργα της Μαξίν Χονγκ Κίνγκστον, που αναμειγνύουν προσωπική αφήγηση, μυθολογία και ιστορία, για να αφηγηθούν εμπειρίες της κινεζικής διασποράς.
Πώς βλέπετε την τρέχουσα κατάσταση της λογοτεχνίας Τσινόι και τι ελπίζετε να επιτύχει η δική σας δουλειά μέσα σε αυτό το τοπίο;
Η λογοτεχνία Τσινόι βρίσκεται ακόμη σε φάση διαμόρφωσης. Για πολύ καιρό, υπήρχε μια τάση να προβάλλεται μια «καλή» ή αποδεκτή εκδοχή της κινεζικής-φιλιππινέζικης ταυτότητας, που να συμμορφώνεται με τις αφηγήσεις της πολυπολιτισμικότητας ή με ιδανικές εκδοχές της αφομοίωσης. Όμως τώρα παρατηρούμε περισσότερες φωνές που λένε: «Όχι, δεν είναι μονάχα αυτό». Υπάρχει χώρος για να εξερευνήσουμε το τραύμα, τη σύγκρουση, την αντίσταση και την πολυπλοκότητα του να είσαι Τσινόι. Ελπίζω η δουλειά μου να συμβάλει σ’ αυτή τη συζήτηση – να προκαλέσει τους αναγνώστες να σκεφτούν τις αποσιωπημένες ή λιγότερο εμφανείς αφηγήσεις της κοινότητάς μας. Θέλω να ενθαρρύνω άλλες και άλλους συγγραφείς Τσινόι να αγκαλιάσουν το δικό τους ύφος και τις εμπειρίες τους, ακόμα κι αν αυτές δεν συμβαδίζουν με τις συμβατικές προσδοκίες. Όσο περισσότεροι από εμάς γράφουν ιστορίες με ειλικρίνεια και τόλμη, τόσο πιο πλούσιο και ρεαλιστικό θα γίνεται το τοπίο της λογοτεχνίας Τσινόι.
Καλό σκυλί
Μάμπεκ Κάοσεκ
μετάφραση: Γιούλη Σταματίου
Εκδόσεις Βακχικόν
342 σελ.
ISBN 978-618-231-192-9
Τιμή €14,84
https://diastixo.gr/sinentefxeis/xenoi/24574-mabek-kawsek-synentefksi-sti-viki-porfiridou
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου