- Έρικα Αθανασίου
Σε μια εποχή όπου υπάρχουν πολλά ανοιχτά μέτωπα πολέμου, μεταφορικά και κυριολεκτικά, η ανάγνωση ενός βιβλίου που έρχεται από τον 5o π.Χ. αιώνα και την Κίνα ίσως είναι μια καλή αρχή για να μπορούμε να προελαύνουμε ως νικητές. Το βιβλίο αυτό είναι Η τέχνη του πολέμου του Σουν Τζου και κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Key Books, με υπότιτλο: «Το πιο επιδραστικό βιβλίο στρατηγικής στον κόσμο».
Ένα χρήσιμο εγχειρίδιο για όσους βρίσκονται ήδη σε πόλεμο ή ετοιμάζονται να εμπλακούν, με τη θέλησή τους ή χωρίς, ενώ διαφαίνεται ότι είναι προτιμότερο να διαλέγεις εσύ το πού και πότε θα δώσεις τη μάχη. Και μπορεί ο Σουν Τζου να μιλάει για πόλεμο με στρατούς, στρατηγούς και όπλα, οι συμβουλές του όμως βρίσκουν διαχρονικά εφαρμογή σε κάθε είδους πόλεμο, σε επίπεδο διπλωματικό, επιχειρησιακό ή απλώς στον αθλητισμό.
Η πειθαρχία είναι μια έννοια που αναφέρεται συχνά, καθώς δεν είναι αυτονόητη και συμβάλλει καταλυτικά στην ήττα ή τη νίκη ενός στρατού. Η πειθαρχία σχετίζεται με την υπακοή, ο καλός όμως στρατηγός πρέπει να ξέρει εξίσου πώς να κερδίζει την υπακοή των κατωτέρων του, αλλά και πότε δεν είναι ενδεδειγμένη προς τους ανωτέρους του: «Υπάρχουν δρόμοι που δεν πρέπει να ακολουθήσεις, στρατοί στους οποίους δεν πρέπει να επιτεθείς, πόλεις τις οποίες δεν πρέπει να πολιορκήσεις, θέσεις τις οποίες δεν πρέπει να διεκδικήσεις, τέλος, εντολές του ηγεμόνα που δεν πρέπει να υπακούσεις».
Πολλές οι συμβουλές για τον τρόπο λήψης αποφάσεων και την αποτελεσματική ηγεσία, που θα έβρισκαν χρήσιμες στελέχη επιχειρήσεων, μεταφέροντάς τες στους δικούς τους σύγχρονους πολέμους: «Να κινείσαι μόνο αν αντιληφθείς κάποιο πλεονέκτημα, να χρησιμοποιείς τους στρατιώτες σου μόνο αν έχεις κάτι να κερδίσεις, να πολεμάς μόνο αν η θέση είναι ζωτικής σημασίας».
Κάθε κεφάλαιο ξεκινάει με τη φράση «Ο Σουν Τζου είπε:» και ακολουθούν μικρές προτάσεις, εύκολες στην κατανόηση, που φτάνουν με λογική συνέπεια στο εκάστοτε συμπέρασμα. Σε πολλά σημεία αναφέρονται αριθμητικά τα θέματα που πρέπει να θυμάται ο καλός στρατηγός: «Πρέπει να γνωρίζουμε ότι υπάρχουν πέντε βασικά στοιχεία για τη νίκη:…» Ένας τρόπος για καλύτερη απομνημόνευση και διαχωρισμό καταστάσεων.
Το βιβλίο χωρίζεται σε 13 κεφάλαια, όπου ομαδοποιούνται οι συμβουλές για διαφορετικά θέματα, αρχής γενομένης από το 1ο κεφάλαιο, «Καταστρώνοντας σχέδια», για να καταλήξει στο 13ο, «Η χρήση των κατασκόπων». Σε όλα τα κεφάλαια διαφαίνεται η σημασία στον καλό χειρισμό των διαθέσιμων πληροφοριών, αφού όλα είναι θέμα χειρισμών, προετοιμασίας, ψύχραιμων αποφάσεων. Όσο περισσότερα γνωρίζεις, τόσο πιο αποτελεσματικά μπορείς να κινηθείς – και δεν αρκεί να γνωρίζεις το έδαφος ή να προβλέπεις πώς φυσάει ο άνεμος, το πιο σημαντικό είναι να γνωρίζεις τον εχθρό σου και αυτό μπορείς να το πετύχεις με τη χρήση κατασκόπων, διαφορετικών μάλιστα τύπων κατασκόπων. Γι’ αυτό και «κανένας δεν πρέπει να ανταμείβεται πιο γενναιόδωρα από τους κατασκόπους».
Ας θυμόμαστε μια από τις σημαντικότερες συμβουλές: «Ματαίωσε τα σχέδια του εχθρού σου».
Ο συγγραφέας, αναγνωρίζοντας τις αδυναμίες της ανθρώπινης ψυχής, δείχνει τον δρόμο για να μην παρασυρθεί κανείς σε άστοχους ηρωισμούς: «Στόχος δεν είναι η δόξα, αλλά η νίκη. Και μια καλά προετοιμασμένη μάχη μπορεί να δώσει μια εύκολη νίκη, η οποία δεν θα χειροκροτηθεί ίσως ιδιαίτερα, θα φέρει όμως τις λιγότερες απώλειες και τα μεγαλύτερα κέρδη».
Διαβάζοντας κανείς το βιβλίο, βρίσκει πολλά σημεία να σταθεί και έχει την αίσθηση ότι ίσως δεν θα μπορεί να τα θυμάται, αφού πρόκειται για ολιγόλογες συμβουλές. Αυτό όμως που τελικά μένει είναι η όλη φιλοσοφία του βιβλίου, που ακολουθεί τον αναγνώστη και τον προβληματίζει μετά το τέλος της ανάγνωσης: «Ο στρατηγός που προελαύνει χωρίς να επιδιώκει τη δόξα και οπισθοχωρεί χωρίς να φοβάται την ντροπή, που η μόνη του σκέψη είναι να προστατέψει τη χώρα του και να προσφέρει καλή υπηρεσία στον ηγεμόνα του, είναι ένα κόσμημα για το βασίλειο».
Το εύχρηστο, μικρό σχήμα της καλαίσθητης σκληρόδετης έκδοσης βοηθάει ώστε να το έχει κανείς διαρκώς μαζί του και να ανατρέχει σε αυτό, προκειμένου να βεβαιωθεί ότι οι πράξεις και οι αποφάσεις του συμβαδίζουν με τις συμβουλές του Σουν Τζου για νικηφόρες μάχες και πολέμους.
Ως «διαχρονική κληρονομιά ολόκληρης της ανθρωπότητας» χαρακτηρίζει το βιβλίο στο επίμετρο ο Βασίλειος Σιταράς, Δρ Στρατηγικών Σπουδών ΕΚΠΑ, και αναφέρεται σε μάχες όπου έχουν εφαρμοστεί οι τακτικές του Σουν Τζου, καθώς και πώς έχουν μετεξελιχθεί οι απόψεις του από διάφορους στρατηγούς. «Ένα βιβλίο γραμμένο πριν από περίπου 25 αιώνες, του οποίου οι τεχνικές παραμένουν επίκαιρες διότι ο πόλεμος, όπου και όποτε κι αν διεξάγεται, έχει διαχρονικά χαρακτηριστικά και ο νικητής είναι ένας». Τονίζεται δε ότι «εμπεριέχουν πολύτιμες συμβουλές για την επικράτηση επί οποιουδήποτε ανταγωνιστή, ακόμη κι εκτός του πεδίου της μάχης, με την έννοια δύο αντίπαλων στρατών. Μεγαλειώδης μέσα στην απλότητά της, η Τέχνη του πολέμου βρίσκει τελικά πρακτική εφαρμογή από το επιχειρείν μέχρι τις διεθνείς σχέσεις…».
Στην εισαγωγή, ο Βασίλης Τσιάμης, συγγραφέας και επιμελητής εκδόσεων, αναφέρει ότι «λίγη σοφία είναι πάντα ευπρόσδεκτη για να διαχειριστεί κανείς τα πράγματα με μεγαλύτερη ηρεμία, αποτελεσματικότητα και να προστατέψει την ψυχική του υγεία… Οι διδασκαλίες του Σουν Τζου μάς δείχνουν πώς να είμαστε στρατηγικοί, προνοητικοί και αποτελεσματικοί, χωρίς να χαλάμε τις σχέσεις μας με τους ανθρώπους που συναναστρεφόμαστε και μας περιβάλλουν». Δεν στέκεται απλώς στο γιατί αξίζει να διαβαστεί το βιβλίο, αλλά γιατί είναι σημαντικό να εφαρμόσουμε τις αρχές που αναφέρονται, μια και ίσως είναι καλύτερα να κερδίζουμε τις «μάχες» μας χωρίς ποτέ να χρειαστεί να τις δώσουμε, αφού «Ο πόλεμος αποτελεί μια αντιπαράθεση πρωτίστως σε επίπεδο διάνοιας και όχι σώματος».
Ο κάθε αναγνώστης θα έχει την ευκαιρία να διαγνώσει τρόπους εφαρμογής στις δικές του μάχες που θα χρειαστεί να δώσει, μπορεί να διαπιστώσει τεχνικές που εφαρμόζονται σε μάχες που παρακολουθεί σε ρεπορτάζ σε διπλωματικό επίπεδο ή στην κυριολεξία. Και μια και ο πόλεμος πάντα καιροφυλακτεί, ας θυμόμαστε μια από τις σημαντικότερες συμβουλές: «Ματαίωσε τα σχέδια του εχθρού σου».
Η τέχνη του πολέμου
Sun Tzu
Μετάφραση: Βασίλης Βαρδάκας
Επίμετρο: Βασίλειος Σιταράς
Εισαγωγή: Βασίλης Τσιάμης
Key Books
136 σελ.
ISBN 978-618-5914-03-5
Τιμή €11,00
Έρικα Αθανασίου δημοσιογράφος και συγγραφέας
https://diastixo.gr/kritikes/meletesdokimia/24495-soun-tzou-i-techni-tou-polemou
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου