Ο Δημήτρης Κουρούμπαλης είναι ηθοποιός, συγγραφέας, σκηνοθέτης και ασχολείται με τη θεατρική εκπαίδευση συμμετέχοντας στη διεύθυνση της νέας δραματικής σχολής Τεχνών Εκατό του ομίλου D Group. Τον συναντήσαμε λίγες ημέρες μετά την πρεμιέρα της παράστασης στην οποία πρωταγωνιστεί, Πίθηκος Ξουθ του Ιάκωβου Πιτσιπίου, στο Θέατρο Σταθμός, και μας μίλησε τόσο για το ξεχωριστό αυτό έργο της νεοελληνικής πεζογραφίας, όσο και για τη σχέση του με τη λογοτεχνία, την περιπέτεια της διασκευής ενός πεζού κειμένου για το θέατρο, καθώς και για το πώς επικοινωνεί την αγάπη του για τη διασκευή στους συμμετέχοντες στα σεμινάρια της αλυσίδας πολιτισμού Ιανός.
Ο Πίθηκος Ξουθ του Ιάκωβου Πιτσιπίου είναι ένα ιδιαίτερο μυθιστόρημα, θα λέγαμε ότι δεν εντάσσεται αυτόματα στη λίστα με τα βιβλία της νεοελληνικής λογοτεχνίας που πρέπει να διαβάσει κανείς, αλλά αποτελεί κείμενο ξεχωριστού ενδιαφέροντος. Πώς επιλέξατε να ασχοληθείτε μαζί του;
Για να είμαι ειλικρινής, το κείμενο το γνώριζα μόνο εξ ακοής, χωρίς να το έχω διαβάσει ποτέ, αλλά η φήμη που είχε φτάσει στ’ αυτιά μου –πρόκειται για το πρώτο νεοελληνικό μυθιστόρημα του φανταστικού– είχε εξάψει την περιέργειά μου. Όταν μου έγινε η πρόταση από τη σκηνοθέτρια Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη να παίξω στην παράσταση, έψαξα να το βρω (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη) και το διάβασα απνευστί. Με συνεπήρε το σκωπτικό ύφος τους Πιτσιπίου, ο γλωσσικός πλούτος της καθαρεύουσας που χρησιμοποιεί και ένιωσα να ταυτίζομαι με τον ήρωά του, που περνά διά πυρός και σιδήρου σ’ ένα σπαρακτικό ταξίδι αυτογνωσίας που τον μεταμορφώνει. Η δράση τοποθετείται στην Ελλάδα του 1848, πρωταγωνιστούν «λαμπροί του τόπου χαρακτήρες» κι ένας πίθηκος που στην πορεία αποδεικνύεται ότι δεν είναι αυτό που δείχνει. Παρακολουθούμε την κοινωνία του νεοσύστατου ελληνικού κράτους να μεταμορφώνεται σε κάτι νέο, ευγενέστερο, ευρωπαϊκότερο, παράλληλα με τη μεταμόρφωση ενός ανθρώπου σε ζώο εξαιτίας των άστοχων επιλογών του. Στο στόχαστρο του συγγραφέα μπαίνουν οι παθογένειες που συναντούμε ακόμα και σήμερα, ξενομανία, μιμητισμός, κενοδοξία, μα πάνω απ’ όλα εστιάζει στη δυνατότητα ενός ανθρώπου να επανορθώσει το σφάλμα του, να εξιλεωθεί. Ίσως και να ταυτίστηκα λίγο.
Εσείς έχετε σφάλει;
Σίγουρα όχι στον βαθμό που σφάλλει ο ήρωας του Πιτσιπίου, αυτός διαπράττει φόνο – είπαμε, μπορεί να μου έχει περάσει από το μυαλό σε διάφορες περιπτώσεις, στην οδήγηση, στις δημόσιες υπηρεσίες, αλλά μέχρι εκεί, σε φαντασιακό επίπεδο για να εκτονωθούν τα νεύρα μου. Μάλλον αναφέρομαι στην αίσθηση που έχω του ακούσιου λάθους, ότι έχω αδικήσει ανθρώπους χωρίς να έχω την πρόθεση. Και, ξέρετε, η συνειδητοποίηση αυτή αφήνει ιδιαίτερα πικρή αίσθηση μέσα μου.
Εμείς στο θέατρο λέμε ότι η παράσταση συμβαίνει στο μυαλό του θεατή. Αυτό μοιάζει πολύ με τη διαδικασία της ανάγνωσης.
Τι σας είλκυσε στη γλώσσα του Πιτσιπίου;
Λέγεται ότι η ειρωνεία του Πιτσιπίου είναι πρόδρομος του ροϊδικού χιούμορ και μπορώ να βρω τις αναλογίες. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα: σε μια στιγμή παρουσιάζει γιατρούς διαφορετικών σχολών και επιστημονικών πεποιθήσεων να διαφωνούν πάνω από τον ασθενή, ένας από αυτούς λοιπόν λέει τα εξής: Η πανώλη ούτε υπήρξεν, ούτε είναι κολλητική ασθένεια, ουδέ δύναταί ποτε να διαδοθή διά του συνωστιθέντος πλήθους. Θυμηθείτε ότι εν μέσω πανδημίας ακούστηκαν πάμπολλες αντίστοιχες ατάκες. Πέρα από την ειρωνεία όμως ευχαριστήθηκα και την ποίηση στη γλώσσα του, λέει σε μια δεδομένη στιγμή ο ήρωας για τον εαυτό του: …υπήρξα άφρων ως ο πυραύστης ο την φλόγαν περιιπτάμενος. Είναι η χρήση της γλώσσας που ευχαριστιέμαι περισσότερο.
Είστε απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής και του Πάντειου Πανεπιστημίου κι έχετε συχνά δηλώσει την αγάπη σας για τη λογοτεχνία και την ευχαρίστηση της ανάγνωσης. Σας έχουν βοηθήσει οι σπουδές σας στην ενασχόλησή σας με το θέατρο και με ποιον τρόπο; Πώς συνδέεται η λογοτεχνία με την υποκριτική;
Εμείς στο θέατρο λέμε ότι η παράσταση συμβαίνει στο μυαλό του θεατή. Αυτό μοιάζει πολύ με τη διαδικασία της ανάγνωσης. Ο ηθοποιός δίνει στοιχεία του ρόλου στον θεατή κι εκείνος τα συνθέτει και δημιουργεί μια ολόκληρη, ενσαρκωμένη εικόνα, ακριβώς όπως ένας συγγραφέας οδηγεί τον αναγνώστη του να ταξιδέψει μόνος του σ’ έναν ολοκαίνουργιο κόσμο. Η θερμοκρασία της φωνής επάνω στη σκηνή, η ταυτόχρονη παρουσία στον χώρο, η αίσθηση ότι αυτό συμβαίνει για μένα εδώ και τώρα, μοιάζουν με την εμπειρία που βιώνει ο αναγνώστης. Στη δραματική σχολή που διευθύνω μαζί με τη Φρόσω Κορρού, έκανα το μάθημα της λογοτεχνίας εμπλέκοντας έμπρακτα τους σπουδαστές στα κείμενα με τα οποία ασχοληθήκαμε – το αποτέλεσμα ήταν θεαματικό. Η δυσπρόσιτη ποίηση και το «βαρετό» δοκίμιο έγιναν πεδία έντονων συναισθημάτων και έδωσαν έμπνευση για καταπληκτικές εργασίες. Τα ίδια τα παιδιά παραδέχτηκαν ότι είναι ωραίο να διαβάζεις, ότι είναι ζωντανό! Μέσα από τις σπουδές μου ήρθα σε επαφή με μεγάλη ποικιλία κειμένων, ειδών, ιδεών, γλωσσικών ιδιωμάτων και πεποιθήσεων. Πιστεύω ότι διαβάζοντας, και όχι μόνο λογοτεχνία αλλά όλα τα είδη, ο ηθοποιός ταξιδεύει σε μέρη που δεν μπορεί να φτάσει μόνος του κι έτσι γίνεται καλύτερος.
Έχετε διασκευάσει κείμενα για το θέατρο, διδάσκετε και θεατρική διασκευή. Πιστεύετε ότι αξίζει να διασκευαστεί ένα κείμενο από ένα είδος σε άλλο; Τι κερδίζουμε και τι χάνουμε στην πορεία;
Εμείς μεταφέραμε τον Πίθηκο Ξουθ σε ένα καμπαρέ· με τους εκπληκτικούς στίχους της Ευγενίας Μαραγκού που υπογράφει τη διασκευή, το κείμενο ζωντανεύει και συγχρονίζεται με την εποχή μας. Ο συνδυασμός της μοντέρνας παραστασιακής ματιάς με την πιστή διατήρηση της γλώσσας του Πιτσιπίου δημιουργεί ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα. Κάθε διασκευή ουσιαστικά εμφυσά νέα ζωή στο αρχικό κείμενο κι αυτός είναι και ο αντικειμενικός σκοπός μιας θεατρικής παράστασης, μιας ταινίας, ενός σίριαλ, να ζωντανέψει ο κόσμος ενός βιβλίου με τρόπο ώστε να αφορά τους θεατές που θα το δουν σήμερα, είτε αυτό το βιβλίο είναι θεατρικό, είτε νουβέλα, μυθιστόρημα ή η αλληλογραφία του Μότσαρτ. Με τους μαθητές μου στον Ιανό έχουμε διασκευάσει Έτγκαρ Κέρετ, Τόμας Μαν, Μπομπ Ντίλαν, Τζέιν Όστεν, χριστουγεννιάτικες τρομαχτικές ιστορίες αλλά και Αίσωπο, Ηρόδοτο, δημοτικά τραγούδια, Μπρεχτ κι ένα σωρό άλλα. Το θετικό με τη διασκευή είναι ότι δεν προχωρούμε στα τυφλά, έχουμε αρχή, μέση και τέλος, έχουμε την πλοκή έτοιμη και μάλιστα συνήθως επιλέγουμε και ποια γεγονότα θα χρησιμοποιήσουμε, κυρίως όμως έχουμε στα χέρια μας μια λεπτομερή δεξαμενή ιδεών απ’ όπου μπορούμε να αντλήσουμε, με ακρίβεια, ποικιλία θεμάτων. Είναι δύσκολο να σας το περιγράψω, αλλά καθένας βλέπει εντελώς διαφορετικά το αρχικό κείμενο, το κείμενο δεν αλλάζει, το διαβάζουμε όλοι μαζί, το συζητάμε και όμως, το τελικό αποτέλεσμα φέρει την υπογραφή της ταυτότητας του καθενός σε θέματα ερμηνείας, συναισθημάτων και γλώσσας. Εκείνο που είναι κοινό και υπερτερεί είναι η ένεση έμπνευσης και ενέργειας που μας δίνει αυτή η ασχολία, ορίζεται εκ νέου η σχέση μας με τα κείμενα και τα βιβλία και βιώνουμε κυριολεκτικά την έννοια της λέξης ελευθερία στη δημιουργία. Ο νέος κύκλος των σεμιναρίων στον Ιανό ξεκινά στις 31 Μαρτίου [για περισσότερες πληροφορίες δείτε εδώ].
Βιβλία που διαβάζετε αυτό τον καιρό;
Η Αισθηματική αγωγή του Φλομπέρ επειδή γράφτηκε το ίδιο έτος με τον Πίθηκο Ξουθ, ο Εκκλησιαστής γιατί το δουλεύουμε με τους φοιτητές στη σχολή, Το τοτέμ του λύκου του Ζιανγκ Ρονγκ.
Βιβλία που σκέφτεστε να διασκευάσετε;
Ένα φιλόδοξο σχέδιο είναι να διασκευάσω τα Scivias της Hildegard von Bingen, μιας συγκλονιστικής γυναίκας που έγραψε τα οράματά της και συνέθεσε θρησκευτική μουσική τον 12ο αιώνα. Για να δούμε…
Ταυτότητα παράστασης Πίθηκος Ξουθ του Ιάκωβου Πιτσιπίου
Θεατρική διασκευή: Ευγενία Μαραγκού
Σκηνοθεσία: Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη
Δραματουργική επεξεργασία: Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη, Ευγενία Μαραγκού
Φιλολογική επεξεργασία: Δημήτρης Κουρούμπαλης
Σκηνικά-Κοστούμια: Γιώργος Λιντζέρης
Πρωτότυπη μουσική: Κώστας Νικολόπουλος
Επιμέλεια κίνησης – Χορογραφίες: Φρόσω Κορρού
Επιμέλεια φωτισμών: Μελίνα Μάσχα
Βοηθός σκηνοθέτη: Καλλιόπη Καραμάνη
Προβολή και επικοινωνία: Βάσω Σωτηρίου-WeWill
Παίζουν (αλφαβητικά): Δημήτρης Κουρούμπαλης, Αντιγόνη Μακρή, Ευγενία Μαραγκού, Νίκος Μέλλος, Πηνελόπη Σεργουνιώτη
Παραστάσεις από 14 Φεβρουαρίου, κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00 – μόνο για 10 παραστάσεις
Εισιτήρια: 14€ γενική είσοδος, 12€ φοιτητικό, 5€ ατέλεια/ανέργων
Θέατρο Σταθμός
Βίκτωρος Ουγκό 55, Αθήνα
Τηλ.: 210.5230267
https://diastixo.gr/sinentefxeis/ellines/17928-dimitris-kouroumpalis
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου