Συνθήκη ισορροπίας
Πέτρος Σκυθιώτης
Θράκα
48 σελ.
Τιμή € 6,40

Η συζήτηση για μία ποιητική συλλογή μπορεί να ανοίξει σήμερα με διάφορους τρόπους, οι περισσότεροι από τους οποίους μας προτρέπουν να συλλογιστούμε την ιδιότυπη σχέση του ποιητή με τον χώρο των ομοτέχνων του και με το βιβλίο γενικότερα, ενώ λιγότεροι είναι αυτοί που θα σταθούν σε μία αυστηρά κειμενοκεντρική ανάλυση. Στην πρώτη περίπτωση ελλοχεύουν, δεν διαφωνώ προσωπικά πάντως με ανάλογες προσεγγίσεις, κοινωνιολογικές τοποθετήσεις και ερμηνείες, ενώ στη δεύτερη υπεισέρχονται πλέον αναγκαστικά και όλα τα δεδομένα των σύγχρονων αναγνωστικών θεωριών. Θα προσπαθήσω να αποφύγω τα δίπολα και τις όποιες αξιολογικές προεκτάσεις απορρέουν αναγκαστικά. Και αναφέρομαι ουσιαστικά σε μια «εναγώνια αναζήτηση νοήματος», που θα υπερβαίνει την κυρίαρχη εμπορευματική νοηματοδότηση.

Ο Πέτρος Σκυθιώτης είναι ένας νέος, πολύ νέος ποιητής, ο οποίος από την πρώτη του ποιητική συλλογή,Συνθήκη ισορροπίας, αποδεικνύει ότι η ατομική του μοίρα είναι υφασμένη με το νήμα της κοινωνικής του ζωής. Η ηλικία του δεν στέκεται όμως απαγορευτικό εμπόδιο ή είναι ακριβώς αυτή που του επιτρέπει να μας ξαφνιάζει εξομολογούμενος, αλλά και να μας προετοιμάζει ταυτόχρονα για ό,τι πιθανώς θα ακολουθήσει αργότερα:

Ψοφάω να δω τ' όνομά μου
σε μπουκάλι μπύρας
πακέτου τσιγάρων
εξώφυλλο βιβλίου
σε κάτι χειροπιαστό τέλος πάντων
να μ' αγαπούν και να με πληρώνουν
χωρίς να με λένε πουτάνα.

Οι καλλιεργημένοι άνθρωποι γνωρίζουν, οι ακαλλιέργητοι το αγνοούν, πως η κουλτούρα είναι πάνω απ' όλα ζήτημα προσανατολισμού. Η ποίηση, η καλή ποίηση, συνιστά μία αποφασιστική ένδειξη, αν όχι και απόδειξη της ωρίμανσης μιας κοινωνίας και των ανθρώπων της. Και η ωρίμανση αυτή είναι αποφασιστικής σημασίας ως προς τη δυνατότητα του μετασχηματισμού της. Ο Σκυθιώτης, την εποχή της επικράτησης του μυθιστορήματος, στρατεύεται στην ποιητική φόρμα.

Είκοσι εννέα ποιήματα που καθιστούν από την αρχή ανεπαρκές το ένα και πρώτο επίπεδο της ανάγνωσής τους. Δεν θέλω, ακολουθώντας την πεπατημένη των κριτικών, να ομιλήσω για δεύτερα και τρίτα επίπεδα – υπόγεια μιας καταβύθισης που οφείλει να πραγματοποιήσει ο έχων τη συλλογή ανά χείρας. Όχι. Θα πρέπει όμως να αναρωτηθεί ποια «συνθήκη ισορροπίας» μπορεί να ψάχνει ήδη ο Σκυθιώτης; Και πώς αυτή δομείται ή τελικά δεν το επιτυγχάνει μέσα από είκοσι εννέα ευκαιρίες, που έχουμε στον χρόνο της πραγματικής ανάγνωσης ενός τέτοιου βιβλίου; Κι ενώ διάβαζα, γρήγορα ομολογώ την πρώτη φορά, και προβληματιζόμουν περί σημαινόντων και σημαινομένων, ερχόταν ο ποιητικός λόγος να άρει την όποια αμφιβολία μου ότι μπορεί να υπάρξει και συνθηματικός και πικρόχολα ειρωνικός χωρίς να προδίδει την ουσία της ποίησης:

Αν οι ψυχολόγοι άρχιζαν να γράφουν
τότε θα γίνονταν πελάτες
των ποιητών.

Για τον ποιητή:
Η γραφή είναι όπλο
γι' αυτούς που ξέρουν να διαβάζουν.

κι ας ζει σε μια εποχή
[...] που ολόγυμνοι
ανάμεσα σε χιλιάδες πράσινα δέντρα
και ηλίθια πουλιά
σηκώναμε τα χέρια και ταξιδεύαμε
προς εκείνες τις κόκκινες θάλασσες
του μέσα τοπίου
κι όσο ματώναμε τόσο περισσότερο
έλαμπε
ο μπάσταρδος ο ήλιος.

Ο Σκυθιώτης δεν ανήκει σ' εκείνους τους ποιητές ή τις ποιήτριες που είναι αφιερωμένοι στον έρωτα ή στη ματαίωσή του και που τα κείμενά τους ξεχειλίζουν από ανεκπλήρωτα ερωτικά συναισθήματα. Στέκεται κριτικά απέναντι στο ερωτικό θαύμα, χωρίς ηχηρά φληναφήματα και επιστρατεύσεις ρομαντικών πομφολύγων:

Είχαν τότε φέρει από πολύ μακριά
κάτι φωτιές
που τις ονόμαζαν
έρωτες
τις άπλωσαν δίπλα δίπλα
και φώτιζαν
όλο τον ουρανό
άνθρωποι μαζεύτηκαν πολλοί πάρα πολλοί
που τις ψάχναν από καιρό
και φώναζαν σα να μη ξαναείδαν
θαύμα στη ζωή τους.

Ποιητής φειδωλός, ως όφειλε στο ξεκίνημά του, κοινωνεί μαζί μας το δυστοπικό κοινωνικό του χώρο, αυτόν τον ευρύτερο του ελλαδικού που τα τεχνολογικά μέσα της εποχής τού επιτρέπουν να γνωρίζει και τον υπονομεύει με βοηθό τον εξαρτησιογόνο έρωτα:

Κι η Ευρώπη προσκύνησε
απ' τα δεκαοχτώ αντικαταθλιπτικά
σύγχρονες ασθένειες
σου λέει
τι μας λείπει τι μας λείπει τι μας λείπει
εμένα τίποτα απάντησε
εγώ είμαι ελεύθερος απ' όλες τις εξαρτήσεις
έκοψα το κάπνισμα το αλκοόλ τον τζόγο
και πήγε ο ηλίθιος
κι έγραψε άλλο ένα ερωτικό γράμμα.

Η βιωμένη αίσθηση της προσωπικής επαφής, ως έναν βαθμό, συνιστά έναν ασφαλή οδοδείκτη των σημαντικών ποιητών κι ο Σκυθιώτης είναι φανερό ότι το έχει συνειδητοποιήσει, καθώς συνομιλώντας με τον εαυτό του ή με το σινάφι του προτρέπει τον γράφοντα να φοράει συχνότερα τα γυαλιά του, αυτά τα διαθλαστικά της αφόρητης πραγματικότητας, και να μην εξαπατάται από προσωπικά κεκτημένα:

Αγαπητέ κύριε ποιητή,
Να θυμάστε να φοράτε
συχνότερα
τα γυαλιά σας
εδώ τα πράγματα
δεν είναι ποτέ στο περίπου
και προπαντός έχουνε
σύνορα και γωνίες
γι' αυτό σας παρακαλώ
μην εξαπατάσθε
και μας παρασύρετε.

Το αμφίδρομο της σχέσης ποιητή-αναγνώστη τού επιτρέπει με άνεση να υπενθυμίσει σ' εμάς, τους αναγνώστες του, πως η τέχνη, και στην πιο ακραιφνή της έκφανση, δεν παύει ποτέ να είναι και κοινωνική και απατηλή. Αν κάποιος το κατορθώνει αυτό στα 22 του χρόνια, ένα είναι βέβαιο: θα μας απασχολήσει ιδιαίτερα ευχάριστα και στο προσεχές μέλλον και εύχομαι, παραφράζοντας τον Αλτουσέρ, το δικό του να διαρκέσει πολύ.

Αγαπητέ αναγνώστη,
οι δικές μου οφθαλμαπάτες είναι μόνο
δικές μου
ποιος σας είπε ότι μπορείτε να παίζετε
με την ιδιοκτησία
του καθενός
εγώ για να ξέρετε ήθελα από μικρός
να αποκτήσω
μυωπία.

ΠΕΤΡΟΣ ΣΚΥΘΙΩΤΗΣ: ΣΥΝΘΗΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ κριτική του Τριαντάφυλλου Η. Κωτόπουλου

κείμενο: Τριαντάφυλλος Η. Κωτόπουλος

diastixo.gr