- Ευσταθία Δήμου
Αν μπορούσαμε, με μία μόνο φράση, να προσδιορίσουμε τον τρόπο με τον οποίο η Γιολάντα Σακελλαρίου (1948-2025) προσήλθε και υπηρέτησε την ποίηση, αυτή θα περιείχε σίγουρα την έννοια της ενσυναίσθησης. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει βέβαια και αφορά όλες τις ποιητικές της συλλογές, κυρίαρχα όμως την τελευταία, Η Γιασμίν ο Άχμεντ και Ιζάρ ο μικρός τους γιος, στην οποία, περισσότερο ίσως από τις προηγούμενες, η ποιήτρια επιδιώκει να προσεγγίσει, να οικειωθεί και να συναισθανθεί όλα όσα συμβαίνουν γύρω της, πλάι της και μοιάζουν να προσδοκούν την προσοχή και το ενδιαφέρον. Γι’ αυτόν ίσως τον λόγο πολλά από τα ποιήματά της δομούνται ως σύνολα λεπτομερειών, καθεμιά από τις οποίες προβάλλει με ιδιαίτερη καθαρότητα και ένταση. Χαρακτηριστικό αυτής της προαίρεσής της είναι το ποίημα «Το φαινόμενο της πεταλούδας», όπου πλάθει ουσιαστικά έναν ύμνο στη λεπτομέρεια και στον τρόπο με τον οποίο αυτή γίνεται όχημα της ουσίας και του νοήματος του κόσμου.
Γυμνό δωμάτιο. Θαμμένο μες στη γη. Πλατεία Bebel
στο Βερολίνο λευκοί τοίχοι. Βιβλιοθήκες λευκές. Άδειες.
Επίμονη σαν μνήμη η λάμπα. Φως από έναστρη οροφή.
Κανένας δεν το κατοικεί. Μόνο μια πεταλούδα ξαφνικά
σαν από χαραμάδα του μυαλού εισβάλλει στο απόλυτο.
Στης σιωπής το ελάχιστο φτερούγισμα.
Όπου ραγίζει η ακινησία. Μια νύχτα μπορεί να ’ρθει
απρόβλεπτη βροχή. Από πυγολαμπίδες. Οπτασίες ίσως
θα ’ναι καμένων λέξεων. Φλόγες αόρατης πυράς. Ν’
αχνοφέγγουν και να ηχούν μες στην αγρύπνια πάνω από
τέτοιες σκοτεινές άρρωστες μέρες.
Ιδιαίτερη σημασία αποκτά εδώ η έννοια της αγρύπνιας, η οποία φωτίζει αποκαλυπτικά την ποιητική συνθήκη, την ατμόσφαιρα δηλαδή μέσα στην οποία δημιουργείται το ποίημα, τη μεστή από κίνηση και ακινησία, από φως και σκοτάδι, από ήχο και σιωπή. Πρόκειται ουσιαστικά για την κατίσχυση της ευαισθησίας, η οποία θα πρέπει να νοηθεί με την κυριολεκτική της σημασία, ως διέγερση των αισθήσεων προκειμένου αυτές να συλλάβουν και το παραμικρό ερέθισμα και να το μετουσιώσουν σε λέξεις. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η ποιήτρια αντιλαμβάνεται την ποίηση ως τον χώρο εκείνο μέσα στον οποίο πραγματοποιείται η αποφόρτιση των αισθήσεων, έτσι ώστε αυτές να επανέλθουν στη ζωή και την κίνησή της, έτοιμες να συλλάβουν και να κινητοποιηθούν μπροστά σε κάθε νέα αλήθεια.
Και η αλήθεια αυτή δεν μπορεί παρά να αφορά, πέρα από το περιβάλλον και την ενέργειά του, τον άνθρωπο – και μάλιστα όταν αυτός βιώνει κρίσιμες, οριακές στιγμές. Σε συνθήκες κατά τις οποίες δεν κινδυνεύει να χαθεί μονάχα η ακεραιότητά του, αλλά και η επαφή με την ίδια τη ζωή, με τον χρόνο, με το μέλλον. Όχι τυχαία, στα ποιήματα που φωτίζουν και φωτίζονται από ανθρώπινες μορφές η ποιήτρια αλλάζει τόνο, γίνεται πιο τρυφερή, πιο περιγραφική, πιο ανθρώπινη θα έλεγε κανείς, ακριβώς γιατί θέλει το ακατόρθωτο – θέλει να μπει στη θέση όλων των ηρώων της, να κοινωνήσει τη στιγμή τους, να συναισθανθεί το πάθος τους, να βιώσει την εμπειρία τους –ευχάριστη ή δυσάρεστη, οριακή ή συνήθη– σαν να είναι δικιά της εμπειρία. Στο σημείο αυτό μπορεί να ανοίξει μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συζήτηση σχετικά με τον τρόπο που βρίσκει ο ποιητής για να συνδεθεί με τον ήρωά του, τρόπος ο οποίος, βέβαια, διαφέρει αισθητά αν συγκριθεί με του πεζογράφου, αφού, όπως και στην περίπτωση της Σακελλαρίου συμβαίνει, τα πρόσωπα στην ποίηση φωτίζονται στην εξέλιξή τους μέσα στη στιγμή και όχι μέσα στη διάρκεια.
Πρόκειται ουσιαστικά για την κατίσχυση της ευαισθησίας, η οποία θα πρέπει να νοηθεί με την κυριολεκτική της σημασία, ως διέγερση των αισθήσεων προκειμένου αυτές να συλλάβουν και το παραμικρό ερέθισμα και να το μετουσιώσουν σε λέξεις.
Στις σκιές
Περιφέρεται με δυο σκιές στον κόσμο
ανάμεσα στα κεφάλαια της ζωής του
δεν μπαίνει σε κανένα
εντρυφεί στα όνειρα των άλλων
δεν ονειρεύεται ποτέ
Δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα, λέει
όταν ρωτούν τι του συμβαίνει
Μέσα στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποκτά η διαφαινόμενη διάθεση της ποιήτριας να ορίσει τον άνθρωπο, να προσδιορίσει την ουσία, τον ρόλο και το έργο του μέσα στη ζωή και μέσα στον κόσμο. Αρκετά είναι τα ποιήματα με τα οποία το επιχειρεί αυτό, άλλα περισσότερο και άλλα λιγότερο «ανοιχτά», και αξίζει πραγματικά να επισημανθεί ότι η Σακελλαρίου έχει έναν δικό της καθαρά τρόπο να βλέπει την ανθρώπινη «κατασκευή» ως αποτέλεσμα της συνάντησης ενός στοιχείου γήινου, απόλυτα δεμένου με την υλικότητα της ύπαρξης, και ενός στοιχείου εξωκοσμικού, στενά συνυφασμένου με την πνευματική ουσία και προοπτική. Η όλη προσέγγιση εμπλέκει σε ένα ενιαίο, αξεχώριστο σύνολο τον άνθρωπο, τα στοιχεία της φύσης και την τέχνη που έρχεται για να επισφραγίσει αυτή τη συνύπαρξη. Και είναι σε αυτό ακριβώς το σημείο που εντοπίζεται η αισιόδοξη ματιά της ποιήτριας, η βαθιά της πίστη στις εξυψωτικές δυνάμεις της ανθρώπινης ύπαρξης, αλλά και η απόλυτα κατανοητική της διάθεση – η απλόχερη συμπάθειά της προς ό,τι υπάρχει και κινείται έξω από την ποίηση και που, εισερχόμενο στον κόσμο της, γίνεται συνώνυμο της αρμονίας, της τρυφερότητας, του κατευνασμού, της συμφιλίωσης όχι τόσο με το ανεξήγητο του θανάτου, όσο με το ανεξήγητο της ζωής.
Η Γιασμίν ο Άχμεντ και Ιζάρ ο μικρός τους γιος
Γιολάντα Σακελλαρίου
Μικρή Άρκτος
96 σελ.
ISBN 978-618-5412-20-3
Τιμή 12,00€
Ευσταθία Δήμου φιλόλογος και συγγραφέας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου