Δημήτρης Τσιόδρας: «Ευρωπατριωτισμός ή εθνοκεντρισμοί»

Φέτος η Ευρωπαϊκή Ένωση γιορτάζει τα 60 χρόνια από τη σύστασή της με τη Συνθήκη της Ρώμης (25.3.1957). Αρχικά ως Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα και στη συνέχεια ως Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε ως σκοπό την οικοδόμηση στενών σχέσεων συνεργασίας ανάμεσα στις διαφορετικές χώρες της Ευρώπης, οι οποίες θα βασίζονταν όχι στην ισχύ του κάθε μέλους κράτους, αλλά στην αρχή της ισοτιμίας. Κι αυτό ίσχυσε λιγότερο ή περισσότερο, ανάλογα με τις ιστορικές περιστάσεις, μέχρι πρόσφατα. Από κάποια όμως στιγμή κι ύστερα, και μάλιστα στα τελευταία χρόνια που ξέσπασε η οικονομική κρίση, η αρχή της ισοτιμίας περιορίστηκε και η πορεία για την ολοκλήρωση της ΕΕ επιβραδύνθηκε.

Ο γνωστός δημοσιογράφος και ευρωβουλευτής Δημήτρης Τσιόδρας, μ’ αυτό το βιβλίο του […] παρακολουθεί την πορεία υλοποίησης της «ευρωπαϊκής ιδέας» που δοκιμάστηκε πολλαπλώς στο πέρασμα των 60 αυτών χρόνων μέσα από διάφορες κρίσεις

Ο γνωστός δημοσιογράφος και ευρωβουλευτής Δημήτρης Τσιόδρας, μ’ αυτό το βιβλίο του, που εκδόθηκε πρόσφατα και σε πολύ κατάλληλη στιγμή, αφού η κρίση μαίνεται, παρακολουθεί την πορεία υλοποίησης της «ευρωπαϊκής ιδέας» που δοκιμάστηκε πολλαπλώς στο πέρασμα των 60 αυτών χρόνων μέσα από διάφορες κρίσεις, όπως: την απόρριψη από τη Γαλλία του σχεδίου για την αμυντική ενοποίηση, την κρίση της «άδειας καρέκλας», τη διαμάχη για τον χαρακτήρα της νομισματικής ένωσης, τα προβλήματα με τη γερμανική επανένωση και τον ανταγωνισμό στη ζώνη του ευρώ.
Ο όρος «ευρωπατριωτισμός» ανταποκρίνεται στην υπηρέτηση των συμφερόντων κάθε χώρας και των πολιτών της μέσω μιας κοινής πορείας, ενώ ο όρος «εθνοκεντρισμοί» επενδύει στους εθνικούς ανταγωνισμούς, στα κλειστά σύνορα και την αντιπαλότητα. Ο συγγραφέας πιστεύει ότι οι ανταγωνισμοί των επιμέρους κρατών-μελών της ΕΕ, που και σήμερα εξακολουθούν να υπάρχουν, αποτέλεσαν την αιτία της επιβράδυνσης της πορείας για την ολοκλήρωση της ενοποίησης. Με το βιβλίο του αυτό, μάλιστα, προσπαθεί να συμβάλει, ακολουθώντας βασικές θεωρητικές απόψεις των ρεαλιστών και των φιλελεύθερων που αφορούν στον χαρακτήρα του διεθνούς συστήματος, στη διαλεύκανση μιας μεγάλης σειράς προβλημάτων. Αναζητά τις αιτίες της σημερινής κρίσης, τις βαθύτερες αιτίες για τον ανταγωνισμό των εθνικών κρατών και ιδιαίτερα της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Αγγλίας, διερευνά σε ποιο βαθμό καθορίζουν την πορεία της ΕΕ το διεθνές περιβάλλον και οι στρατηγικές μεγάλων χωρών, όπως οι ΗΠΑ (και μάλιστα του Ντόναλντ Τραμπ) και η Ρωσία, εξετάζει τις πιθανές επιπτώσεις του Brexit, προβληματίζεται σχετικά με το εάν οι νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ΕΕ θα λειτουργήσουν ως επιταχυντές της ενοποίησης ή ως παράγοντες διάλυσής της και το πόσο υπαρκτό είναι το ενδεχόμενο να οδηγηθούμε σε μια γερμανική Ευρώπη κ.ά. Ο υπότιτλος του βιβλίου: «Οι εσωτερικοί ανταγωνισμοί, οι εξωτερικές απειλές και τα όρια συνεργασίας στην ΕΕ» με τα μόλις παραπάνω και με παρόμοια θέματα σχετίζεται.

Ο Πρόντι, συμφωνώντας με τον συγγραφέα, εκτιμά ότι στα προηγούμενα χρόνια τα εθνικά συμφέροντα των κρατών-μελών υπερίσχυσαν της πανευρωπαϊκής προοπτικής, με αποτέλεσμα στα χρόνια της κρίσης το έθνος-κράτος να έχει επιστρέψει στο προσκήνιο και ήδη να οικοδομούνται ιεραρχικές σχέσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών εθνών.

Το βιβλίο προλογίζουν ο πρώην πρόεδρος της Κομισιόν και πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας Ρομάνο Πρόντι και ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτης Ιωακειμίδης. Ο Πρόντι, συμφωνώντας με τον συγγραφέα, εκτιμά ότι στα προηγούμενα χρόνια τα εθνικά συμφέροντα των κρατών-μελών υπερίσχυσαν της πανευρωπαϊκής προοπτικής, με αποτέλεσμα στα χρόνια της κρίσης το έθνος-κράτος να έχει επιστρέψει στο προσκήνιο και ήδη να οικοδομούνται ιεραρχικές σχέσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών εθνών. Αλλά θεωρεί εξίσου αιτία του ευρωσκεπτικισμού και την πολιτική απάντηση της ΕΕ στα χρόνια της κρίσης προς τα κράτη-μέλη, η οποία συνίσταται σε έναν «θανατηφόρο» συνδυασμό λιτότητας και καθυστέρησης στην εφαρμογή των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων. Παράδειγμα: ο τρόπος διαχείρισης (κακοδιαχείρισης, στην πραγματικότητα) της ελληνικής κρίσης. Με την ατολμία της η ΕΕ και τις συνεχείς καθυστερήσεις στην εφαρμογή ενός σωστικού προγράμματος έδωσε την ευκαιρία στις διεθνείς αγορές να κερδοσκοπήσουν σε βάρος της ελληνικής οικονομίας.
Ο δεύτερος, επειδή πιστεύει ότι στο εξής η ΕΕ δεν θα προχωρήσει ως μια ενιαία συλλογική οντότητα, ανιχνεύει τα νέα και ευέλικτα ενοποιητικά σχήματα περιορισμένης συμμετοχής ορισμένων κρατών που «θέλουν και μπορούν» να αναλάβουν τις συνέπειες της βαθύτερης ενοποίησης. Τέτοια σχήματα θεωρεί τα ακόλουθα:
Α). Η Ευρώπη των Ιδρυτικών Κρατών-Μελών. Σχήμα ιδιαίτερα ελκυστικό και πραγματοποιήσιμο. Ήδη τα ιδρυτικά αυτά κράτη-μέλη έχουν εξετάσει προτάσεις για βαθύτερη ενοποίηση.
Β). Η Ευρωζώνη ως Πολιτική Ένωση. Σχήμα αρκετά ρεαλιστικό, αλλά όχι απαλλαγμένο από κινδύνους και δύσκολους διακανονισμούς, ιδίως μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας.
Γ). Η Ευρώπη της Μόνιμης Διαρθρωμένης Συνεργασίας. Πρόκειται κυρίως για ένα θεσμικό πλαίσιο συνεργασίας στον αμυντικό τομέα και ασφάλειας, για να αντιμετωπιστούν οι σύγχρονοι εξωτερικοί και εσωτερικοί κίνδυνοι (τρομοκρατία κ.ά).
Δ). Η Ευρώπη της Ενισχυμένης Συνεργασίας. Φαίνεται να είναι ακίνδυνο σχήμα και θεσμοποιημένο από τη Συνθήκη της Λισαβόνας, σύμφωνα με την οποία εννιά τουλάχιστον χώρες-μέλη μπορούν, κάτω από ορισμένες συνθήκες, να προχωρήσουν σε βαθύτερη ενοποίηση.
Μέσα σ’ όλες αυτές τις πιθανές διεργασίες ο συγγραφέας Δημήτρης Τσιόδρας διερωτάται ποια θα είναι η τύχη της Ελλάδας. Πιστεύει όμως ότι η Ελλάδα, παρά το «ειδικό καθεστώς ρυθμίσεων» στο πλαίσιο της Ευρωζώνης, ωστόσο εξακολουθεί, θεσμικά τουλάχιστον, να είναι μέρος όλων των παραπάνω ενοποιητικών σχημάτων (ευρωζώνη, Σένγκεν, αμυντική ολοκλήρωση). Όσο αφορά την «υλοποίηση της ιδέας της ευρωπαϊκής ενοποίησης», παρά τα πολλαπλά προβλήματα και παρά το γεγονός ότι «το εθνικό κράτος παραμένει πολύ ισχυρό στην Ευρώπη», θεωρεί ότι η ενοποίηση «βρίσκεται πιο κοντά από ποτέ». Πολλά πράγματα βέβαια θα εξαρτηθούν κυρίως από τις σχέσεις που θα διαμορφωθούν μεταξύ των κρατών, αλλά ιδίως μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας.

Ευρωπατριωτισμός ή εθνοκεντρισμοί
Οι εσωτερικοί ανταγωνισμοί, οι εξωτερικές απειλές και τα όρια συνεργασίας στην ΕΕ
Δημήτρης Τσιόδρας
Μίνωας
276 σελ.
ISBN 978-618-02-0875-7
Τιμή: €16,99

  Χρ. Δ. Αντωνίου, δρ Φιλολογίας και ποιητής.

 http://diastixo.gr/