Ο Πέδρο Αλμοδόβαρ δεν είναι απλώς ένας επιδραστικός κινηματογραφιστής, είναι ο ίδιος μια ολόκληρη σχολή. Χρησιμοποιώντας ένα αντιφατικό μείγμα γλυκερού μελό και σκληρού, συχνά αιμοσταγούς θρίλερ, φτιάχνει ιστορίες που ισορροπούν ακραία μεταξύ της ρεαλιστικής καθημερινότητας και ενός αλλόκοτου ονειρισμού που αγγίζει το παράλογο και το υπερρεαλιστικό. Παρακολουθώ ανελλιπώς την κινηματογραφική του πορεία από τη δεκαετία του ’80 και, ανεξάρτητα με το μέγεθος του ίχνους που αφήνει μέσα μου κάθε ταινία του, περιμένω ανυπόμονα κάθε καινούργιο του δημιούργημα. Στο παρελθόν είχα διαβάσει και τα τρία βιβλία του που κυκλοφόρησαν στα ελληνικά (Πάττυ Χύμα, Φωτιά στα σωθικά και Το μυστικό μου λουλούδι), χωρίς όμως να έχω συγκρατήσει κάτι αξιομνημόνευτο από αυτή την αναγνωστική εμπειρία.
Το καινούργιο του βιβλίο, Το τελευταίο όνειρο, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα, είναι μια συλλογή δώδεκα αυτοτελών κειμένων. Στο εισαγωγικό σημείωμα, στο οποίο ο Αλμοδόβαρ χαρακτηρίζει το βιβλίο «μια αποσπασματική, ατελή και κάπως αινιγματική αυτοβιογραφία», αναφέρει ότι θεωρεί όλα τα κείμενα αφηγήσεις, χωρίς να ξεχωρίζει είδη. Τέσσερα από τα κείμενα είναι αυτοβιογραφικά: το ομότιτλο διήγημα «Το τελευταίο όνειρο», που αναφέρεται στον θάνατο της μητέρας του, το «Αντίο, ηφαίστειο», που περιγράφει τη συνάντησή του με τη Μεξικανή τραγουδίστρια Τσαβέλα Βάργκας, καθώς επίσης το «Χρονικό μιας άδειας μέρας» και το «Ένα κακό μυθιστόρημα», που ρίχνουν φως στο εργαστήρι του συγγραφέα. Άλλα κείμενα είναι μυθοπλαστικά, βασιζόμενα σε προϋπάρχουσες ιστορίες και μύθους, όπως το «Ιωάννα, η ωραία σαλεμένη», που παραπέμπει στο παραμύθι «Η ωραία κοιμωμένη» του Σαρλ Περό, ενώ η «Ιεροτελεστία του καθρέφτη» ξεκινάει ως παραβολική αφήγηση με θεολογικές αναφορές και καταλήγει ως ιστορία με βρικόλακες.
Δεν είναι εύκολο να αποφασίσει κανείς αν ο Αλμοδόβαρ είναι και συγγραφέας ή αν, μέσα στην πληθωρική του φαντασία και τη δημιουργική του περιέργεια, επιλέγει να πειραματιστεί με τις λέξεις όπως παίζει με τις εικόνες. Το σίγουρο είναι ότι τα κείμενά του αποτελούν ένα μωσαϊκό πραγματικών και επινοημένων αφηγήσεων με το ίδιο φωτεινό και λοξό πνεύμα που λάμπει και στις ταινίες του.
Θα αναφερθώ εκτενέστερα στο κείμενο που θεωρώ ως το καλύτερο της συλλογής. Πρόκειται για το «Η ζωή και ο θάνατος του Μιγέλ», μια δυστοπική, σχεδόν υπερρεαλιστική αφήγηση που συνομιλεί με την ταινία του Ντέιβιντ Φίντσερ Η απίστευτη ιστορία του Μπέντζαμιν Μπάτον και το ομότιτλο διήγημα του Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ. Ο Αλμοδόβαρ επινοεί μια αντίστροφη συνθήκη ύπαρξης, κατά την οποία οι άνθρωποι γεννιούνται έχοντας την πλήρη ηλικία τους. Η γέννηση είναι ένα θλιβερό γεγονός, λαμβάνει χώρα στο νεκροταφείο, όπου γίνεται η εκταφή των «νεογέννητων», που μπορεί να είναι μεσήλικες ή και γέροι.
Το βιβλίο κυλάει σαν καλοφτιαγμένη ταινία που δεν χρειάζεται ούτε διάλειμμα.
[…] Από την πρώτη στιγμή είναι γνωστή η διάρκεια της ζωής του νεογέννητου. Σύμφωνα με τους απρόβλεπτους κανόνες της φύσης, η ζωή είναι καθορισμένη περίοδος, της οποίας η χρονική έκταση είναι γνωστή από τη στιγμή της γέννησης.
Το παράδοξο της ιδέας μαζί με τις οξύμωρες συνδηλώσεις (απρόβλεπτοι κανόνες της φύσης vs. εξαρχής καθορισμένη διάρκεια ζωής) συνθέτουν ένα αντεστραμμένο σύμπαν, όπου ο θάνατος γίνεται γέννηση, τα καθ’ ημάς ευχάριστα απηχούν ως θλιβερά και η ζωή είναι μια φθίνουσα διαδικασία, με τον οργανισμό να διάγει με αντίστροφη φορά τα συνήθη στάδια της ανάπτυξης, τελειώνοντας τη ζωή του ως μωρό, έμβρυο με κατάληξη την ανυπαρξία. Δεν είναι μόνο η πρωτοτυπία της ιδέας, αλλά και ο τρόπος ανάπτυξης της ιστορίας, που μαρτυρούν την ευφυΐα του Αλμοδόβαρ. Η ιστορία αυτή θα γινόταν μια θαυμάσια ταινία, έστω και με τις άμεσες επιρροές από την ταινία του Φίντσερ. Η γενίκευση της αντεστραμμένης φοράς της ζωής αλλάζει συνολικά τον κόσμο των ζωντανών και η συγγραφική φάρσα γίνεται εφαλτήριο για φιλοσοφικούς προβληματισμούς: πώς θα ήταν αν ξέραμε πόσο θα ζήσουμε, αν γεννιόμαστε με τη μέγιστη δυνατή ωριμότητα και κατρακυλούσαμε σιγά σιγά πρώτα στην παιδική αθωότητα, ύστερα στη νηπιακή αμεριμνησία και σβήνοντας ως έμβρυα μέσα στη μήτρα της μητέρας μας;
[…] Όταν φτάνει η στιγμή, ο γιατρός τον βοηθάει να πεθάνει βάζοντάς τον μέσα στη μάνα του από το σημείο ανάμεσα στα πόδια της.
Δεν ξέρω αν πρέπει ο αναγνώστης να πάρει στα χέρια του το βιβλίο του Αλμοδόβαρ σαν ένα κανονικό λογοτεχνικό έργο. Για τους εξοικειωμένους με το κινηματογραφικό του σύμπαν, το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα μετείκασμα της εξωστρεφούς πολυχρωμίας, της παραδοξότητας, του γκροτέσκου και της μελό νοσταλγίας που βρίσκουμε στις ταινίες του. Για όσους τον αντιμετωπίσουν ως συγγραφέα, οι αφηγήσεις του θα τους προκαλέσουν έκπληξη, γέλιο, φόβο, αποστροφή. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν θα βαρεθούν. Το βιβλίο κυλάει σαν καλοφτιαγμένη ταινία που δεν χρειάζεται ούτε διάλειμμα.
Αξίζουν συγχαρητήρια στη Μαρία Παλαιολόγου, που κατάφερε να αποδώσει τόσο διαφορετικά είδη αφήγησης με ένα κατά το δυνατόν ομοιόμορφο ύφος, χωρίς μεγάλες ανισότητες στην ένταση, είτε πρόκειται για αυτοβιογραφικά είτε για αμιγώς μυθοπλαστικά κείμενα. Έχει τέτοια αμεσότητα η γραφή του Αλμοδόβαρ στο Τελευταίο όνειρο, που νομίζεις ότι έχεις τον ίδιο απέναντί σου και σου μιλάει ασταμάτητα, ενώ εσύ αφήνεσαι σε ένα όνειρο χωρίς τέλος. «Όλα βρίσκονται σ’ αυτό το βιβλίο», γράφει στο εισαγωγικό του σημείωμα και λέει την αλήθεια.
Το τελευταίο όνειρο
Pedro Almodóvar
μετάφραση: Μαρία Παλαιολόγου
Εκδόσεις Διόπτρα
216 σελ.
ISBN 978-618-220-665-2
Τιμή €14,35
https://diastixo.gr/kritikes/xenipezografia/22679-to-teleftaio-oneiro
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου