KAROUSOS ART CRITICS: Martin Sodomka: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Κυριακή 22 Οκτωβρίου 2023

Martin Sodomka: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Ο Τσέχος συγγραφέας και εικονογράφος Μάρτιν Σόντομκα γεννήθηκε το 1968 και σπούδασε στο Τμήμα Βιομηχανικού Σχεδιασμού στη Σχολή Μηχανολογίας του Πολυτεχνείου του Μπρνο. Αρχικά εργάστηκε ως σχεδιαστής μηχανών στην εταιρεία TOS Svitavy. Το 1993 ίδρυσε στούντιο γραφικών τεχνών. Από την πρώτη του συνεργασία με την Computer Press το 1994 έχει σχεδιάσει έως σήμερα τα εξώφυλλα για πάνω από 2.300 βιβλία. Το 2012 εξέδωσε με δικά του έξοδα το Πώς να κατασκευάσεις ένα αυτοκίνητο, το πρώτο βιβλίο της σειράς «Τεχνικά παραμύθια». Εμπνεύστηκε αυτό το βιβλίο ενώ επισκεύαζε ένα χαλασμένο Škoda Octavia του 1963, με το οποίο αργότερα ταξίδεψε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Τα επόμενα χρόνια, στον τίτλο αυτό προστέθηκαν τα βιβλία Πώς να κατασκευάσεις ένα αεροπλάνο, Πώς να κατασκευάσεις μία μοτοσικλέτα, Πώς να κατασκευάσεις ένα σπίτι και Πώς να κατασκευάσεις έναν σιδηρόδρομο. Όλα έγιναν αμέσως μπεστ σέλερ και μέχρι στιγμής έχουν μεταφραστεί σε δέκα γλώσσες, ενώ στα ελληνικά κυκλοφορούν τα τρία από αυτά (εκδ. Tales Quest). Ο Μάρτιν Σόντομκα είναι παντρεμένος και έχει δύο παιδιά.

Πώς αποφασίσατε να στραφείτε στη συγγραφή βιβλίων για παιδιά; Είναι μια απόφαση που αισθάνεστε ότι σας έχει δικαιώσει;

Ο δρόμος μου προς τη δημιουργία βιβλίων για παιδιά δεν ήταν ευθύς. Εργαζόμουν ως γραφίστας τότε και παράλληλα ασχολούμουν με την ανακαίνιση αυτοκινήτων-αντικών. Εκείνη την περίοδο είχα στο εργαστήριο ένα αποσυναρμολογημένο Škoda Octavia του 1963 και μου ήρθε η ιδέα να το «μετατρέψω» σε ένα όμορφο εκπαιδευτικό βιβλίο για παιδιά. Πρότεινα την ιδέα σε έναν εκδότη και αυτός συμφώνησε. Για να εμπλουτίσω την ιστορία και να την κάνω πιο φιλική για παιδιά, δημιούργησα μικρούς ήρωες ζωάκια. Έτσι, το βιβλίο δεν ήταν πλέον αποκλειστικά εκπαιδευτικό, αλλά και μια ωραία περιπέτεια. Ο εκδότης, ωστόσο, διαφώνησε με αυτή την προσέγγιση. Εγώ όμως δεν ήθελα να αλλάξω τίποτα, κι έτσι αποφάσισα να εκδώσω το βιβλίο με δικά μου έξοδα. Αυτό μου επέτρεψε να το δημιουργήσω όπως ακριβώς το φανταζόμουν και να συμπεριλάβω στοιχεία που πιθανόν δεν θα είχαν γίνει δεκτά από έναν συνηθισμένο εκδοτικό οίκο (όπως περίπλοκες τεχνικές εξηγήσεις, μικρή γραμματοσειρά, συγκεκριμένη σχεδίαση εξώφυλλου, απαλά χρώματα). Ήμουν τυχερός, διότι αυτή η πρώτη μου δουλειά βρήκε τη θέση της στην αγορά βιβλίων, κι έτσι έγινα συγγραφέας στον ελεύθερο μου χρόνο.

Κι έπειτα ήρθε το βιβλίο Πώς να κατασκευάσεις ένα αεροπλάνο;

Ναι, αποτελούσε τη φυσική συνέχεια του Πώς να κατασκευάσεις ένα αυτοκίνητο, που ήταν τελικά το πρώτο βιβλίο της σειράς «Τεχνικά παραμύθια». Έχω μεγάλη αγάπη για τα αεροπλάνα, καθώς από την παιδική μου ηλικία ονειρευόμουν να γίνω πιλότος.

Ο Ζιλ το σπουργίτι και ο Άρνι ο ποντικός είναι οι καλύτεροι φίλοι. Ποια είναι τα κίνητρά τους για να κατασκευάζουν περίπλοκες μηχανές και κτίρια;

Όλοι οι ήρωες είναι πολύ δημιουργικοί και τεχνικά επιδέξιοι, με διαφορετικά κίνητρα ο καθένας: την αντιμετώπιση της σωματικής αναπηρίας (ο ποντικός Άρνι), την περιέργεια και τη φιλοδοξία να επιτύχουν κάπου (ο σπουργίτης Ζιλ) ή την επιθυμία να αποκτήσουν νέους φίλους (ο βάτραχος Κριστιάν).

Γιατί διαλέξατε ζώα ως πρωταγωνιστές και τους δώσατε φωνή;

Τα ζωάκια μεταμορφώνουν ένα περιστατικό που θα μπορούσε να είναι πραγματικό σε παραμύθι. Επέλεξα τέτοιους χαρακτήρες, που κατά τη γνώμη μου ταιριάζουν στα περίχωρα μίας μεγάλης πόλης, όπου διαδραματίζεται η ιστορία του πρώτου βιβλίου. Είναι λίγο «χούλιγκαν». Στο βιβλίο Πώς να κατασκευάσεις έναν σιδηρόδρομο, όμως, η πλοκή μεταφέρεται στον 19ο αιώνα, το σκηνικό θυμίζει τη βικτοριανή Αγγλία και εκεί οι ήρωές μου διαθέτουν μια κάποια παλιομοδίτικη, αριστοκρατική χάρη.

Ο δρόμος μου προς τη δημιουργία βιβλίων για παιδιά δεν ήταν ευθύς.

Είναι αλήθεια ότι το πέταγμα των αεροπλάνων βασίζεται στο πώς πετούν τα πουλιά;

Για να είμαι ειλικρινής, δεν το γνωρίζω.

Εσείς με ποιο μέσο προτιμάτε να ταξιδεύετε;

Προτιμώ να περπατώ. Ωστόσο, μου αρέσουν και οι σιδηροδρομικές μετακινήσεις. Όταν, όμως, πρέπει να χρησιμοποιήσω αυτοκίνητο ή μοτοσικλέτα, είναι σχεδόν πάντα μία από τις αντίκες μου. Κανονικό αυτοκίνητο οδηγώ μόνο τον χειμώνα, όταν οι δρόμοι γεμίζουν αλάτι (στην Ελλάδα, θα μπορούσα ίσως να οδηγώ τις αντίκες μου όλο τον χρόνο).

Τι σημαίνει για σας η πτητική ιδέα;

Οι άνθρωποι στον τομέα της αεροπορίας έχουν ξεπεράσει τον εαυτό τους.

Οι ήρωές σας δεν παλεύουν μόνο με τις τεχνικές δυσκολίες, αλλά και με τις αμφιβολίες και τους φόβους τους, σωστά;

Οι αμφιβολίες τους για τον εαυτό τους προσδίδουν στην ιστορία μεγαλύτερη αξιοπιστία.

Ποια άλλα βιβλία έχετε γράψει μέχρι σήμερα;

Έχω γράψει τα εξής βιβλία κατά χρονολογική σειρά (όλα είναι τεχνικά παραμύθια ή ιστορίες): Πώς να κατασκευάσεις ένα αυτοκίνητο, Πώς να κατασκευάσεις ένα αεροπλάνο, Πώς να κατασκευάσεις μια μοτοσικλέτα, Πώς να κατασκευάσεις ένα σπίτι, Πώς να κατασκευάσεις έναν σιδηρόδρομο, Μεσοδιάστημα και, προς το παρόν, το τελευταίο μου βιβλίο είναι το Κέντρο του κόσμου.

Τα βιβλία σας σε ποιο κοινό απευθύνονται;

Σε όλους τους βιβλιόφιλους.

Πώς νιώθετε που τρία από τα βιβλία σας έχουν μεταφραστεί και κυκλοφορούν στα ελληνικά;

Η κάθε έκδοση στο εξωτερικό μού φέρνει μεγάλη ικανοποίηση. Όμως η μετάφραση και η έκδοση των βιβλίων μου στα ελληνικά μου έδωσαν ιδιαίτερη χαρά.

Έχετε επισκεφθεί ποτέ την Ελλάδα;

Ταξίδεψα στην Ελλάδα φέτος καλεσμένος του Τσεχικού Κέντρου Αθήνας (πολιτιστικού οργανισμού) και του εκδοτικού οίκου Historical Quest. Ήταν μια αξέχαστη εμπειρία για μένα και απόλαυσα πολύ αυτές τις λίγες μέρες στη χώρα σας.

Ετοιμάζετε κάποιο άλλο βιβλίο για παιδιά;

Αυτή την περίοδο γράφω ένα βιβλίο με προσωρινό τίτλο Πώς να ιδρύσετε μια φάρμα.

Μετάφραση από τα τσέχικα: Γιάννης Χρονόπουλος

Πώς να κατασκευάσεις ένα αεροπλάνο
Μάρτιν Σόντομκα
εικονογράφηση: Μάρτιν Σόντομκα
μετάφραση: Άννα Τσακαλίδου
Tales Quest
σ. 72
ISBN: 978-618-81330-5-1
Τιμή: 16,00€