KAROUSOS ART CRITICS: Ο Βαγγέλης Μαναρώλης σε α΄ πρόσωπο

Τετάρτη 18 Οκτωβρίου 2017

Ο Βαγγέλης Μαναρώλης σε α΄ πρόσωπο

Ο αστυνόμος Σαρρής, ο κεντρικός ήρωας του μυθιστορήματός μου, μεγάλωσε σ’ ένα ορεινό χωριό της δυτικής Κρήτης. Εκεί όπου για αρκετούς αιώνες κατέφευγαν όσοι δεν υποτάσσονταν στον οθωμανικό ζυγό. Εκεί όπου διαμορφώθηκε ένα σκληρό DNA προγραμματισμένο να επιβιώνει στο εξίσου σκληρό και αφιλόξενο περιβάλλον. Γιατί το DNA είναι εκείνο που προσδιορίζει και οριοθετεί τις δυνατότητες των φορέων του, ενώ το περιβάλλον τις αναδεικνύει ή τις καταστέλλει.

Οι κάτοικοι του χωριού αυτού πρωτοστάτησαν σε όλες τις επαναστάσεις, σε όλους τους αγώνες για την απελευθέρωση της Κρήτης, κληροδοτώντας στους απογόνους τους ένα δεσμευτικό, νιτσεϊκό πρότυπο συμπεριφοράς. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον γεννήθηκα και μεγάλωσα κι εγώ. Ένα περιβάλλον που ενθάρρυνε τη μόρφωση, αλλά μόνον ως όχημα για την επιτυχία.

Στα δέκα μου χρόνια επιχείρησα να γράψω το πρώτο μου ποιηματάκι, επιδιώκοντας να πετύχω μια στοιχειώδη ομοιοκαταληξία. Ήταν η αρχή.

Φοιτητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ας όψεται ο επαγγελματικός προσανατολισμός, εκφραζόμουν παίζοντας κιθάρα, γράφοντας στίχους και αργότερα ολοκληρωμένα τραγούδια.

Κάποια στιγμή, μάζεψα σ’ ένα τετράδιο όλα όσα είχα γράψει μέχρι τότε και εξέφρασα την επιθυμία να μεταπηδήσω στον πεζό λόγο. Να γράψω ένα μυθιστόρημα.

Μερικές δεκαετίες αργότερα, κρατάω στα χέρια μου ένα βιβλίο με τίτλο Ανεξίτηλα σημάδια. Είναι το δικό μου βιβλίο.

Από μικρός είχα προτίμηση στα αστυνομικά μυθιστορήματα. Με συνέπαιρνε ο γρήγορος ρυθμός, οι ρεαλιστικές περιγραφές, η καταιγιστική δράση, η πλοκή, το μυστήριο, οι ανατροπές και το σασπένς, στοιχεία που έκρινα απαραίτητα και για το δικό μου μυθιστόρημα. Όχι όμως επαρκή. Έτσι κατέληξα σ’ ένα αστυνομικό με στοιχεία νουάρ αφήγημα, με κοινωνικές και φιλοσοφικές προεκτάσεις, που εστιάζει στην ψυχολογία των χαρακτήρων και είναι διανθισμένο με χιούμορ και έντονο ερωτικό –ενίοτε σκανδαλιστικό– στοιχείο. Ένα ατμοσφαιρικό θρίλερ με διαστάσεις ευρύτερες, αφού ανατέμνει εντέλει μια ολόκληρη κοινωνία με τις επιφανειακές, αλλά και τις βαθύτερες παθογένειές της, τα ανίατα πάθη, την ηθική εξαθλίωση, τις ψυχώσεις και τις πληγές των πρωταγωνιστών. Οι χαρακτήρες μας συχνά διαμορφώνονται από ένα άθροισμα πληγών. Και υπάρχουν πληγές που αφήνουν Ανεξίτηλα σημάδια.

Μια σειρά από δολοφονίες με κοινό χαρακτηριστικό τις τρεις χαρακιές στους λαιμούς των θυμάτων, που παραπέμπουν στο γράμμα Ξ. Πρόκειται για την υπογραφή ενός ναρκισσιστή δολοφόνου; Ο αστυνόμος Σαρρής, νέος, ικανός και αδιάφθορος, με απαιτητικό το ορμέμφυτο της υπεροχής, θα ακολουθήσει μια θανάσιμη διαδρομή σ' ένα σκοτεινό λαβύρινθο, όπου κυριαρχούν οικονομικά συμφέροντα, παράνομα κυκλώματα ναρκωτικών, ερωτικά πάθη, εμμονικές ιδεοληψίες και οδυνηρά παιδικά βιώματα.

Ο θανάσιμος κίνδυνος που θα διατρέξει η ζωή του, η αδήριτη ανάγκη για εκδίκηση και η αμφίδρομη άσκηση ακραίας μορφής βίας θα πυροδοτήσουν την ανάδυση πρωτόγνωρων, βίαιων ενστίκτων και θα τον φέρουν σε επαφή με τη σκοτεινή πλευρά της φύσης του.

Χαίρομαι που δημιούργησα τον αστυνόμο Σαρρή, χαίρομαι που έγραψα την ιστορία του. Αν και, καμιά φορά, σκέφτομαι ότι ίσως κι εγώ, εμείς, όλοι μας, πρωταγωνιστές στις δικές μας ιστορίες και κομπάρσοι στις ιστορίες των άλλων, παίζουμε απλά τους ρόλους μας σε μια ευρύτερη συμπαντική ιστορία που έχει ήδη γραφτεί.

«Τι είναι αυτό που κάνει κάποιον φονιά; Μια έντονη συναισθηματική πίεση, κάποια οδυνηρά βιώματα ή μια γενετική δυνατότητα; Ή όλα αυτά μαζί; Και ποια είναι η διαχωριστική γραμμή που ξεχωρίζει τους φονιάδες από τους ήρωες;... Κανείς δε γνωρίζει το Υποσυνείδητό του, κανείς δε γνωρίζει τον εαυτό του» εξομολογείται σ’ έναν εσωτερικό του μονόλογο ο αστυνομικός, αντιμέτωπος με τις δικές του προσωπικές αντιφάσεις και τους δικούς του ανοιχτούς λογαριασμούς. Αντιμέτωπος με μια κρίσιμη απόφαση ζωής που οφείλει να πάρει, γνωρίζοντας πως η ζωή, αυτό το εκρηκτικό μείγμα αγάπης και μίσους, δύναμης και αδυναμίας, βίας και ανοχής, φόβου και ελπίδας, θα συνεχίσει την ανηφορική της πορεία αδιαφορώντας για το πώς θα τη ζήσει ο καθένας ξεχωριστά.

Πέρασαν 36 ολόκληρα χρόνια μέχρι να ξεκινήσω να υλοποιώ τη νεανική μου επιθυμία να γράψω ένα μυθιστόρημα. Σ’ αυτό το διάστημα πέτυχα σε έναν διαγωνισμό της Εθνικής Τράπεζας και ακολουθώντας το δόγμα «Απού φελά, παντού φελά» που σημαίνει: «Όποιος ωφελεί, παντού ωφελεί» αφιερώθηκα στην υπηρεσιακή μου ανέλιξη και στην οικογένεια που εν τω μεταξύ απέκτησα. Συνέχισα όμως να διαβάζω. Διαβάζω βιβλία εδώ και 50 χρόνια. Δεν αγάπησα ποτέ ιδιαίτερα τη δουλειά μου, παρόλο που είχε και τις καλές της στιγμές. Από την άλλη, πάντα απεχθανόμουν το περιθώριο. Έτσι, δουλεύοντας συστηματικά, ανήλθα στην ιεραρχία και υπηρέτησα για αρκετά χρόνια ως διευθυντικό στέλεχος.

Δεν μετανιώνω για τις επιλογές μου. Δεν μετανιώνω για τίποτα απ’ όσα έζησα. Όσα έχω ζήσει έχουν αφήσει το αποτύπωμά τους πάνω μου. Όσα έχω ζήσει, είμαι εγώ. Γιατί ό,τι έχει υπάρξει δεν χάνεται. Παραμένει στον χρόνο ασκώντας έναν μαγνητισμό, μια βαρυτική έλξη που καμπυλώνει τον χώρο και τον χρόνο όπως τα μεγάλα ουράνια σώματα. Τίποτα δεν πάει χαμένο. Ακόμα κι αυτά που δεν θυμόμαστε έχουν μείνει στο Υποσυνείδητο και, με έναν αόρατο και συχνά ύπουλο τρόπο, επηρεάζουν τις αποφάσεις και την εν γένει συμπεριφορά μας. Ο συνειδητός νους σε σύγκριση με το Υποσυνείδητο είναι ένας ψύλλος απέναντι σε έναν ελέφαντα.

Είχα την ανάγκη να γράψω μια ιστορία. Με δομή, με ακολουθία, με χαρακτήρες. Να καταθέσω τις σκέψεις μου για τη ζωή, τις φιλοσοφικές μου αναζητήσεις, τις ανησυχίες μου για την πορεία της κοινωνίας. Να φωτίσω την εσωτερική διάσταση των ηρώων μου. Να περιγράψω συγκρούσεις και δράση ως συνέπειες συγκρουόμενων ψυχισμών στον άξονα καλό-κακό, νόμιμο-παράνομο, ηθικό-ανήθικο.

Στους συγγραφείς αποδίδεται μια δημιουργική διάσταση. Δεν το κρύβω ότι απολαμβάνω το δημιούργημά μου, αλλά και τα επαινετικά σχόλια των αναγνωστών μου. Χαίρομαι που δημιούργησα τον αστυνόμο Σαρρή, χαίρομαι που έγραψα την ιστορία του. Αν και, καμιά φορά, σκέφτομαι ότι ίσως κι εγώ, εμείς, όλοι μας, πρωταγωνιστές στις δικές μας ιστορίες και κομπάρσοι στις ιστορίες των άλλων, παίζουμε απλά τους ρόλους μας σε μια ευρύτερη συμπαντική ιστορία που έχει ήδη γραφτεί. Παγιδευμένοι είτε στους νευρώνες κάποιου άγνωστου εγκεφάλου είτε στο αδιάφορο πλήρωμα του χρόνου, υπακούοντας εν αγνοία μας σε μια ντετερμινιστική διαδικασία που ξεκίνησε με το big bang ή ακόμα πιο πριν.