Ο Γερμανός μυθιστοριογράφος Μπόντο Κίρχοφ (γενν. 1948, Αμβούργο) σπούδασε Επιστήμες της Αγωγής και Ψυχολογία στη Φρανκφούρτη. Το 1978 υπέγραψε το πρώτο του συμβόλαιο με μεγάλο εκδοτικό οίκο, το κινηματογραφικό στιλ γραφής του όμως τον οδήγησε και στη βιομηχανία του θεάματος. Έγραψε σενάρια για τηλεοπτικές σειρές, επιμελήθηκε τηλεοπτικά προγράμματα και απέκτησε τη δική του, βραχύβια, εκπομπή για τη λογοτεχνία. Ταξιδεύει πολύ και έχει ζήσει για μεγάλα διαστήματα σε μέρη τα οποία αργότερα εμφανίζονται στα βιβλία του. Ο Κίρχοφ ζει ανάμεσα στη Γερμανία (Φρανκφούρτη) και στη βόρεια Ιταλία (λίμνη Γκάρντα), όπου μαζί με τη σύζυγό του οργανώνουν εργαστήρια λογοτεχνίας. Το έργο του έχει αποσπάσει πολλά βραβεία, με σπουδαιότερο το Γερμανικό Βραβείο Μυθιστορήματος το 2016 για το βιβλίο του Όταν δεν το περιμένεις (Αιώρα, 2017). Με αφορμή την επικείμενη επίσκεψή του στην Αθήνα, τη Δευτέρα 14 Μαΐου (Ινστιτούτο Γκαίτε), είχαμε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση μαζί του.
Ο Ράιτερ, πρωταγωνιστής του βιβλίου σας, έχει έναν μικρό εκδοτικό οίκο και ζει μια μοναχική ζωή. Κάποια στιγμή, αποφασίζει να κλείσει τον εκδοτικό οίκο. Γιατί δεν συνεχίζει;
Στο πρώτο κεφάλαιο του μυθιστορήματος, ο Ράιτερ αναφέρει ότι υπάρχουν σταδιακά περισσότεροι συγγραφείς, παρά αναγνώστες. Ο ίδιος δεν βλέπει πλέον κανένα μέλλον για τον μικρό εκδοτικό του οίκο, στον οποίο εκδίδονται μόνο συγκεκριμένα, απαιτητικά βιβλία. Έτσι, δεν υπάρχει πλέον πελατειακό κοινό γι’ αυτόν, όπως άλλωστε και για το καπελάδικο της Λεώνης Παλμ.
Διαλέγει να ζήσει μια μοναχική ζωή, μέχρι που γνωρίζει τη Λεώνη. Τι τον ελκύει σε αυτή τη γυναίκα, ώστε να την ακολουθήσει;
Ο Ράιτερ αισθάνθηκε πολύ γρήγορα ότι και η Λεώνη προέρχεται από έναν επαγγελματικό κλάδο που αργοπεθαίνει. Ακόμη, η ιδια έχασε μια κόρη, ενώ η δική του κόρη δεν πρόλαβε καν να γεννηθεί. Αυτή η πληγή συνδέει και τους δύο. Και πέρα από αυτό, η Λεώνη είναι πολύ ελκυστική γυναίκα.
Ο Ράιτερ και η Λεώνη είναι δυο αντισυμβατικοί άνθρωποι, που βλέπουν το ταξίδι σαν μια διαφυγή. Τι τους κάνει να θέλουν να ζήσουν κάτι καινούργιο σε σχέση με το παρελθόν τους;
Ούτε ο Ράιτερ, αλλά ούτε και η Λεώνη θέλουν να ξεχάσουν το παρελθόν τους. Απλώς θέλουν να ζήσουν κάτι καινούργιο, σε σχέση με το παρελθόν τους. Τελικά, όμως, η ζωή που είχαν ζήσει στο παρελθόν είναι ισχυρότερη.
Οδηγώντας ένα αυτοκίνητο, περνούν την οροσειρά των Άλπεων και βαδίζουν στον ιταλικό βορρά. Γιατί ο λαός σας έχει τόσο μεγάλη αγάπη για τη βόρεια Ιταλία;
Εδώ και αιώνες, αρχίζοντας από την εποχή του αυτοκράτορα Φρειδερίκου Β’, ευαίσθητοι Γερμανοί προσελκύονταν και έφθαναν στην Ιταλία, αλλά και στην Ελλάδα, επειδή εκεί αναζητούσαν και έβρισκαν τον εαυτό τους, βαδίζοντας στα ίχνη της αρχαιότητας. Αυτός ήταν, άλλωστε, ένας ρομαντικός στόχος της ζωής τους. Αυτή η υπόσχεση της ομορφιάς εξακολουθεί να μας ελκύει ακόμα και σήμερα στη χώρα όπου ανθίζουν τα λεμόνια...
Ο έρωτας είναι η μόνη θετική καταστροφή στη ζωή, αν και σήμερα πολλοί τον αποφεύγουν –παρόλο που μιλούν συνεχώς γι’ αυτόν– καθώς κάνουν ό,τι μπορούν, ώστε ο έρωτας να μη βλάψει τη ζωή τους.
Και οι δυο ήρωές σας φαίνεται σαν να θέλουν να κάνουν, μέσα από το ταξίδι, μια αναζήτηση της νιότης και του έρωτα. Μα ό έρωτας δεν έρχεται όταν δεν τον περιμένεις;
Ο έρωτας έρχεται πάντα απροσδόκητα – και συχνά χτυπά τον κάθε άνθρωπο σαν μια ασθένεια. Ο έρωτας είναι η μόνη θετική καταστροφή στη ζωή, αν και σήμερα πολλοί τον αποφεύγουν –παρόλο που μιλούν συνεχώς γι’ αυτόν– καθώς κάνουν ό,τι μπορούν, ώστε ο έρωτας να μη βλάψει τη ζωή τους. Άλλωστε, αν μη τι άλλο, ο έρωτας φέρνει τα πάνω κάτω στη ζωή.
Έτσι αρχίζει ένα ταξίδι προς τον νότο. Ξεκλέβουν ματιές στην Αδριατική, στο Ιόνιο, αργότερα στον κόλπο του Τάραντα και στο Στενό της Μεσσήνης. Τι είναι αυτό που τους γοητεύει;
Ουσιαστικά, οι παραλίες της Μεσογείου δεν τους προσελκύουν καθόλου – αφού και οι δύο είναι πολύ απασχολημένοι με τον εαυτό τους. Όμως, η θάλασσα αποτελεί εδώ ένα όμορφο σκηνικό: η απεραντοσύνη της συμβολίζει το εύρος της ιστορίας που εξελίσσεται μεταξύ τους.
Παράλληλα, έχουν ανακαλύψει τη δύναμη της ανάκλησης, σαν να ξαναζούν προγενέστερες εμπειρίες τους. Αυτή η ανάκληση δεν τους κάνει περισσότερο εξομολογητικούς για το παρελθόν τους;
Και οι δύο γνωρίζουν για το παρελθόν τους, και οι δύο είναι, επίσης, σε θέση να μιλήσουν γι’ αυτό. Αν και αυτό, βέβαια, δεν κάνει το παρόν απλούστερο, επιταχύνει ωστόσο την ανάπτυξη του ερωτικού αισθήματος μεταξύ τους. Όλα εξελίσσονται γρηγορότερα, όπως ακόμα και το τέλος...
Μέσα από την ερωτική ιστορία φυγής προς τον Νότο, θα έλεγε κανείς ότι αντιπαραβάλλεται η μεταναστευτική ροή προς τον Βορρά και η φτώχεια των μεταναστών. Ακόμη, απεικονίζετε τις ανησυχίες για τη μετανάστευση των Ευρωπαίων, αλλά και τα διλήμματά τους. Ποια είναι η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης γι’ αυτή την πραγματικότητα;
Εγώ είμαι αφηγητής και όχι πολιτικός συγγραφέας. Λέω ακριβώς ό,τι βλέπω, αλλά με έναν τέτοιον τρόπο, που στρέφει το βλέμμα στα πολιτικά. Η μετανάστευση θα μπορούσε να γίνει το μεγαλύτερο πρόβλημα αυτού του αιώνα και η Ευρώπη πρέπει να το συνειδητοποιήσει αυτό. Ο Ράιτερ και η Λεώνη αρχίζουν να το αισθάνονται – και αποτυγχάνουν σε αυτό...
Με εντυπωσίασε η βοήθεια που παρείχε στον Ράιτερ ένας Νιγηριανός μουσουλμάνος. Γιατί υπάρχει φόβος και όχι αποδοχή για τους μετανάστες;
Ο φόβος αυτός είναι ουσιαστικά ο παλιός φόβος της παιδικής ηλικίας για τον μαύρο άνδρα και ο Ράιτερ έπρεπε πρώτα να βρεθεί σωματικά τραυματισμένος, για να αφήσει κυριολεκτικά τον εαυτό του στα χέρια του ξένου.
Ο Ράιτερ, ως αφηγητής μας, θα αναπολεί την ιστορία διερωτώμενος πώς θα την περιέγραφε σε ένα βιβλίο. Αλήθεια, γίνεται η ζωή τέχνη μέσα από τη συγγραφή ενός βιβλίου;
Η ζωή δεν μετατρέπεται με τη συγγραφή σε τέχνη, όμως μεταβάλλεται, βγαίνει από την έκστασή της, και αυτό αποτελούσε ανέκαθεν μια προσφορά της τέχνης.
Το μυθιστόρημά σας απέσπασε το Γερμανικό Βραβείο Μυθιστορήματος το 2016. Τι σημαίνει για έναν συγγραφέα η βράβευση του έργου του;
Το Γερμανικό Βραβείο Μυθιστορήματος (που, σημειωτέον, ξεκίνησα εγώ πριν από δεκατέσσερα χρόνια) αποτελεί σήμερα το αποτελεσματικότερο λογοτεχνικό βραβείο στις γερμανόφωνες χώρες, καθώς μέσω αυτού, άγνωστοι, ως επί το πλείστον, συγγραφείς αποκτούν ραγδαία ένα σημαντικά μεγαλύτερο αναγνωστικό κοινό.
Ποιους συγγραφείς από τη χώρα σας θα μας προτείνατε να διαβάσουμε;
Δεν μπορώ να απαντήσω σε αυτή την ερώτησή σας, διότι διαβάζω κυρίως βιβλία συγγραφέων από το εξωτερικό. Για μένα, στα γερμανόγλωσσα μυθιστορήματα υπάρχει συνήθως πολλή σκέψη και συλλογισμός ή γίνεται διήγηση μόνον από σκέψεις, οι πρωταγωνιστές σπάνια είναι φτιαγμένοι από σάρκα και αίμα. Θα χαρώ όμως να μιλήσουμε πιο αναλυτικά για όλ’ αυτά τα θέματα στο Ινστιτούτο Γκαίτε, τη Δευτέρα 14 Μαΐου, στις 8 το βράδυ.
Μετάφραση από τα γερμανικά: Ευθύμιος Χατζηιωάννου
Η εκδήλωση με τον Μπόντο Κίρχοφ οργανώνεται από τις Εκδόσεις Αιώρα και το Goethe-Institut Athen και θα γίνει στον χώρο του Ινστιτούτου (Ομήρου 14-16, Αθήνα) τη Δευτέρα 14 Μαΐου, ώρα 8 μ.μ. Με τον συγγραφέα θα συνομιλήσουν η ποιήτρια Χριστίνα Οικονομίδου, που θα συντονίσει τη συζήτηση, και ο συγγραφέας Μιχάλης Μοδινός. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στα ελληνικά και στα γερμανικά, με διερμηνεία, κι εντάσσεται στο πλαίσιο «Αθήνα 2018 – Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου».
Όταν δεν το περιμένεις
Bodo Kirchhoff
μετάφραση: Δέσποινα Κανελλοπούλου
Αιώρα
272 σελ.
ISBN 978-618-5048-83-9
Τιμή €14,80
Bodo Kirchhoff
μετάφραση: Δέσποινα Κανελλοπούλου
Αιώρα
272 σελ.
ISBN 978-618-5048-83-9
Τιμή €14,80
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου