Η Μάρω Μπέλλου σε α’ πρόσωπο

Αναρωτιέμαι για τι πράγμα ακριβώς μιλά ο συγγραφέας, όταν καλείται να εκθέσει τη συγγραφική του εμπειρία σε α’ πρόσωπο; Ένας από τους σημαντικότερους θεωρητικούς της λογοτεχνίας, ο Ρολάν Μπαρτ, υποστήριξε ότι «η ενότητα ενός κειμένου δεν βρίσκεται στην προέλευσή του, αλλά στον προορισμό του, δηλαδή στους αναγνώστες του». Αυτά τα λόγια είχα διαρκώς κατά νου όταν έγραφα το βιβλίο Ο γκατζετ-Eros. Ο συγγραφέας κατά κάποιον τρόπο κλείνει τη γραφή, αποστολή του είναι να την περατώσει ολοκληρώνοντας το βιβλίο –αν υποθέσουμε ότι ένα βιβλίο μπορεί πράγματι να ολοκληρωθεί άπαξ διά παντός–, ο αναγνώστης όμως την ανοίγει διαρκώς εκ νέου. Η ολοκλήρωση μιας συγγραφής κάθε άλλο παρά αποκλείει τη δυνατότητα νέων αναγνώσεων, νέων αναπάντεχων ερωτημάτων και απροσδόκητων ερμηνειών, που, όλες μαζί, συνιστούν τη ζωή του βιβλίου, όταν αυτό έχει αποσπασθεί πλέον από τον συγγραφέα του. Εξ ου και η δυσκολία: μπορεί το βιβλίο να συμπυκνωθεί στην αφήγηση της πρόθεσης ή των προθέσεων του συγγραφέα του; Μπορεί η πρόθεση αυτή να είναι η μοναδική πηγή νοήματος του βιβλίου, ανεξάρτητα από τα ποικίλα νοήματα που του αποδίδουν οι αναγνώστες του; Ας θυμηθούμε εδώ τον τελικό μύθο του πλατωνικούΦαίδρου: ένα βιβλίο δεν ανήκει περισσότερο στον συγγραφέα του από ό,τι στους αναγνώστες του, ιδίως όταν ο συγγραφέας εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να είναι πάντα παρών ώστε να υπερασπίζεται, ενάντια σε κάθε υποτιθέμενη βιαστική ανάγνωση ή παρερμηνεία, τη σημασία με την οποία ο ίδιος επιχείρησε να διαποτίσει τις σελίδες του βιβλίου του.

Έχοντας πλήρη επίγνωση των παραπάνω δυσκολιών, θα προσπαθήσω να πάρω τα πράγματα από μία αρχή. Ήταν Ιούνιος του 2013 όταν πέρασα πρώτη φορά το κατώφλι του εκδοτικού οίκου «Σιδέρης». Η συνάντηση που είχα με τον κύριο Ανδρέα Σιδέρη επρόκειτο για μένα να είναι καθοριστική, γιατί τότε πήρα την απόφαση να γράψω ένα βιβλίο για τις σχέσεις. Όμως, όταν πήρα την απόφαση, δεν είχα φανταστεί ακόμη τι με περίμενε. Ήδη από την αρχή, έχοντας μπροστά μου τη λευκή οθόνη του υπολογιστή, κατάλαβα ότι στην πραγματικότητα βρισκόμουν σε μία αχαρτογράφητη περιοχή. «Και τώρα;» λέω στον εαυτό μου, «…από πού θα πιάσω το νήμα για να ξετυλίξω ένα τόσο δαιδαλώδες θέμα;». Γιατί κάθε φορά που χρειαζόταν να χαράξω μία διαδρομή ώστε να πορευθώ, την ίδια στιγμή μού εμφανίζονταν άλλες διακλαδώσεις, που επίσης χρειαζόταν να ακολουθήσω. Από εδώ που βρίσκομαι, μπορώ να πω ότι όλη αυτή η διαδρομή σίγουρα δεν υπήρξε μία γαλήνια περιδιάβαση σε μία ευκολοδιάβατη πεδιάδα. Αντίθετα, ήταν πολλά τα βουνά και οι κοιλάδες που συνάντησα μέχρι να μπει μία κάποια τάξη σε όλο αυτό το χάος που απλωνόταν μπροστά μου. Θα έλεγα ότι όλη αυτή η διαδικασία της χαρτογράφησης είναι μία αέναη επανάληψη μίας σκηνής: είναι σαν να βρίσκομαι σε ένα απάτητο έδαφος, όπου η βλάστηση είναι τόσο πυκνή που δεν μπορώ να δω παρά ελάχιστα μέτρα μπροστά μου. Για να προχωρήσω, χρειάζεται κάθε φορά να κόβω κλαδιά, να ξεχορταριάζω, να παραμερίζω πέτρες, να βγαίνω από λακκούβες... Και ξαφνικά, ενώ πασχίζω να χαράξω μία πορεία, φτάνω σε ένα πλάτωμα. Εκεί βλέπω να εκτείνεται ο ορίζοντας ολόγυρά μου κι επιτέλους μπορώ και αντικρίζω τη θέα.

«Γιατί μια διαδρομή είναι ταυτόχρονα πληρότητα και έλλειψη: πληρότητα, διότι στο τέλος της έχει αποκρυπτογραφηθεί ένα μικρό τουλάχιστον μέρος των μετασχηματισμών της εμπειρίας των σχέσεων. Έλλειψη, διότι αυτή η αποκρυπτογράφηση, τη στιγμή ακριβώς που φαίνεται να λύνει το αίνιγμα, την ίδια στιγμή πολλαπλασιάζει τους γρίφους, δημιουργώντας ορισμένες φορές ένα αίσθημα ιλίγγου.»

Όμως, στη συνέχεια ανακάλυψα ότι αυτή η θέα δεν μου προσέφερε μία συνολική εποπτεία για την εμπειρία των σχέσεων, γιατί στην ουσία πρόκειται για ένα θέμα ανεξάντλητο. Αναρωτιέμαι αν υπάρχει καν το σημείο από το οποίο θα ήταν δυνατή μια τέτοια συνολική εποπτεία. Αλλά για να υπάρξει ένα τέτοιο σημείο, θα έπρεπε να αποκοπώ εντελώς από την ίδια την εμπειρία των σχέσεων, συμπεριλαμβανομένης της δικής μου προσωπικής εμπειρίας, πράγμα αδύνατο! Έτσι, το μόνο που στην πραγματικότητα έμενε να κάνω ήταν η αργή και επίμονη χάραξη διαφορετικών διαδρομών μία προς μία. Γιατί μια διαδρομή είναι ταυτόχρονα πληρότητα και έλλειψη: πληρότητα, διότι στο τέλος της έχει αποκρυπτογραφηθεί ένα μικρό τουλάχιστον μέρος των μετασχηματισμών της εμπειρίας των σχέσεων. Έλλειψη, διότι αυτή η αποκρυπτογράφηση, τη στιγμή ακριβώς που φαίνεται να λύνει το αίνιγμα, την ίδια στιγμή πολλαπλασιάζει τους γρίφους, δημιουργώντας ορισμένες φορές ένα αίσθημα ιλίγγου. Δεν υπάρχει όμως άλλος τρόπος για να μιλήσει κανείς για την εμπειρία των σχέσεων από τη διάνοιξη τέτοιων διαδρομών. Οι διαδρομές που ακολούθησα, στο σταυροδρόμι της ψυχανάλυσης με την κοινωνιολογία, αποτυπώνονται στις ενότητες του βιβλίου.

Το βιβλίο σε καμία περίπτωση δεν είναι ένα είδος manual, ένα εγχειρίδιο οδηγιών που εξασφαλίζει ως διά μαγείας την είσοδο στην ουτοπική πολιτεία της ευτυχίας. Γιατί, στην πραγματικότητα, ο καθένας μας δεν έχει παρά να επινοεί κάθε φορά την ολότελα δική του διάνοιξη μέσα στην πολυδαίδαλη εμπειρία των σχέσεων.

Ο γκατζετ-Eros

Ο έρωτας στα χρόνια της τεχνολογίας
Μάρω Μπέλλου
Εκδόσεις Ι. Σιδέρης
240 σελ.
ISBN 978-960-08-0779-0
Τιμή €12,00

Μάρω Μπέλλου

https://diastixo.gr/