«Όλα μοιάζουν απίθανα μέχρι να γίνουν πιθανά», υποστηρίζει ένας αγαπημένος μου φίλος και νομίζω ότι η παραπάνω φράση ισχύει απόλυτα για την ερασιτεχνική μου ενασχόληση με τη συγγραφή. Όπως φάνταζε απίθανο πριν μερικά χρόνια να γράψω το πρώτο μου βιβλίο με τίτλο Στην Καρδιά της Αυτοκρατορίας, Θεσσαλονίκη, Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη (1905-1912), έτσι φάνταζε απίθανο να συγγράψω και δεύτερο.
Έγραφα ακόμη το πρώτο μου βιβλίο, όταν σε κάποιο παλαιοπωλείο στο Μοναστηράκι «ανακάλυψα» σκονισμένο και χωρίς εξώφυλλο ένα βιβλίο, το οποίο περιείχε μικρές ιστορίες ανώνυμων προσφύγων από τη Σμύρνη του 1922. Επρόκειτο για ιστορίες απλών καθημερινών ανθρώπων, που και αυτές όμως έχουν το ενδιαφέρον τους, όπως υποστηρίζει στον Καισαρίωνα ο Καβάφης. Ενώ πάσχιζα να βρω τρόπο να το αξιοποιήσω στη συγγραφή του βιβλίου, δεν τα κατάφερα και το άφησα τελικά αχρησιμοποίητο σε κάποιο ράφι της βιβλιοθήκης μου.
Η συνέχεια της συμπαντικής συνωμοσίας εκδηλώθηκε στο αεροδρόμιο Ατατούρκ της Κωνσταντινούπολης, όταν πήγα προκειμένου να γίνει η τουρκική έκδοση του πρώτου μου βιβλίου. Καθόμουν σε ένα από τα εστιατόρια του αεροδρομίου, περιμένοντας την πτήση της επιστροφής. Κάποια στιγμή, ένας κομψός ηλικιωμένος Άγγλος μου ζήτησε πολύ ευγενικά να καθίσει στο τραπέζι μου, γιατί δεν υπήρχε άλλο ελεύθερο τραπέζι και φυσικά δεν του αρνήθηκα.
Πιάνοντας συζήτηση, του εξήγησα το λόγο για τον οποίον βρισκόμουν στην Κωνσταντινούπολη και όταν άκουσε ότι η υπόθεση του προς έκδοση στην Τουρκία βιβλίου μου εκτυλίσσεται και στη Σμύρνη, άρχισε να μου διηγείται την ιστορία του παππού του, ο οποίος έζησε στη Σμύρνη μέχρι την καταστροφή.
 |
| Σμύρνη, μια ιστορία που δεν γράφτηκε Σπύρος Γόγολος Επίκεντρο 392 σελ. ISBN 978-960-458-573-1 Τιμή: €16,00 |
Η ιστορία του ήταν συγκλονιστική! Όση ώρα μου τη διηγούνταν προσπαθούσα να σημειώνω πρόχειρα σε διάφορα κομμάτια από χαρτί. Του εξήγησα ότι όλα όσα μου λέει θα μπορούσαν να αποτελέσουν υλικό για ένα βιβλίο, το οποίο θα διέφερε από τα τόσα πολλά που έχουν γραφεί για τη Σμύρνη. Συμφώνησε και πριν αποχαιρετιστούμε, μου είπε ότι αυτή είναι «μια ιστορία που δεν γράφτηκε»! Έτσι προέκυψε και ο τίτλος του δεύτερου βιβλίου μου.
Κάπως έτσι, ξεκίνησα να συγγράφω το δεύτερο βιβλίο. Κατά την έρευνα για τη συγγραφή, διαπίστωσα ότι η Σμύρνη μέχρι το 1912 ήταν αποκομμένη από τις πολιτικές και διπλωματικές εξελίξεις και αποτελούσε μόνον ένα ισχυρότατο οικονομικό και εμπορικό διαμετακομιστικό κέντρο.
Μελετώντας περισσότερο την ιστορία εκείνης της περιόδου, καταρχάς διαπίστωσα την άγνοιά μου. Το αντίστοιχο κεφάλαιο της Ιστορίας, το οποίο διδάχτηκα στην Γ’ Λυκείου, ως υποψήφιος της 3ης δέσμης, αλλά και τα περισσότερα κατοπινά μου διαβάσματα απείχαν παρασάγγας από την ιστορική πραγματικότητα και την αλήθεια. Το βιβλίο, το οποίο με έβαλε σε άλλες ράγες και με έκανε να ψάξω περισσότερο, ήταν το εξαιρετικόΣμύρνη, ο Χαμένος Παράδεισος, του Giles Milton. Εκεί μου παρουσιάστηκε η Σμύρνη στις πραγματικές της διαστάσεις.
Διαπίστωσα ακόμη ότι στην νεοελληνική λογοτεχνία, τόσο σε παλαιότερους συγγραφείς όσο και σε νεότερους που ασχολήθηκαν με το θέμα, πάλι η Σμύρνη αποδίδεται κατά μία έννοια «μονόπλευρα». Πουθενά δεν φωτίζονται όλες οι πτυχές, πουθενά δεν προβάλλονται όλες οι απόψεις, πουθενά δεν «ακούγονται» όλες οι φωνές. Και η Σμύρνη πριν το 1922 είχε πολλές «φωνές», τις οποίες δυστυχώς απώλεσε η σημερινή πόλη.
Διαπίστωσα, τέλος, ότι η Σμύρνη ενσαρκώνει το σενάριο της απόλυτης καταστροφής. Καμία άλλη πόλη δεν άλλαξε τόσο ριζικά και δεν υπέστη τέτοιου είδους καταστροφή στην παγκόσμια ιστορία! Συγκρίσιμες μπορούν να θεωρηθούν μόνο οι περιπτώσεις της Καρχηδόνας και της Πομπηίας. Και το συνειδητοποίησα όταν επισκέφτηκα για πρώτη φορά τη Σμύρνη. Γνωρίζοντας αρκετά καλά τον πολεοδομικό χάρτη της πόλης πριν το 1922, η σύγχρονη πόλη δεν ανταποκρινόταν σ’ αυτόν ούτε κατ’ ελάχιστον! Στη σύγχρονη Σμύρνη και παρά τις επίμονες προσπάθειές μου, δεν ήξερα σε ποιο σημείο της πόλης πριν την πυρκαγιά βρισκόμουν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου