Το 1956, ο φυσιοδίφης Τζέραλντ Ντάρελ (μικρότερος αδελφός του φιλέλληνα μυθιστοριογράφου και ποιητή Λόρενς Ντάρελ [Lawrence Durrell]) εξέδωσε το έκτο του βιβλίο, ένα εκτενές αυτοβιογραφικό αφήγημα με τον εύγλωττο τίτλο Η οικογένειά μου και άλλα ζώα, όπου με οξυδέρκεια και αχαλίνωτο χιούμορ εξιστορεί τις περιπέτειες του ίδιου (σε ηλικία δέκα ετών) και της οικογένειάς του κατά την πενταετή παραμονή τους στην Κέρκυρα. Θα ακολουθούσαν δυο ακόμα βιβλία στο ίδιο πνεύμα και με τους ίδιους πρωταγωνιστές: Πτηνά, κτήνη και συγγενείς (1969) και Ο κήπος των θεών (1978). Με την ευκαιρία της πρόσφατης κυκλοφορίας σε ελληνική μετάφραση του πρώτου μέρους της λεγόμενης «Τριλογίας της Κέρκυρας» από τις εκδόσεις Καλειδοσκόπιο, η δεύτερη σύζυγος και στενή συνεργάτιδα του συγγραφέα, Λι ΜακΤζορτζ Ντάρελ [Lee McGeorge Durell], αναλύει και αναδεικνύει τη διαχρονικότητα του βιβλίου μέσα από τις περιβαλλοντολογικές όσο και κοινωνιολογικές προεκτάσεις του.
Το ενδιαφέρον σας για τα ζώα από πού πηγάζει;
Όπως και ο Τζέραλντ Ντάρελ [Gerald Durrell], πρέπει να γεννήθηκα μ’ αυτό. Το πρώτο περιστατικό που θυμάμαι είναι όταν ήμουν δύο χρονών. Οι γονείς μου τότε μου είχαν πάρει δώρο για τα Χριστούγεννα μια πανέμορφη κούκλα κι ένα μπαουλάκι με την γκαρνταρόμπα της. Εγώ λοιπόν πέταξα την κούκλα και τα ρούχα της, έβαλα στο μπαουλάκι έναν ψόφιο σκίουρο που είχα βρει και τον κουβαλούσα παντού μαζί μου. Λίγο αργότερα άρχισα να πιάνω τα ζώα ζωντανά. Μάζευα βατράχια και πολλά άλλα.
Όπως και ο Τζέραλντ Ντάρελ [Gerald Durrell], πρέπει να γεννήθηκα μ’ αυτό. Το πρώτο περιστατικό που θυμάμαι είναι όταν ήμουν δύο χρονών. Οι γονείς μου τότε μου είχαν πάρει δώρο για τα Χριστούγεννα μια πανέμορφη κούκλα κι ένα μπαουλάκι με την γκαρνταρόμπα της. Εγώ λοιπόν πέταξα την κούκλα και τα ρούχα της, έβαλα στο μπαουλάκι έναν ψόφιο σκίουρο που είχα βρει και τον κουβαλούσα παντού μαζί μου. Λίγο αργότερα άρχισα να πιάνω τα ζώα ζωντανά. Μάζευα βατράχια και πολλά άλλα.
Άρα η γνωριμία σας με τον Τζέραλντ Ντάρελ ήταν μοιραία.
Πράγματι! Εκείνη την εποχή διάβαζα μανιωδώς Βιολογία. Μόλις είχα τελειώσει το σχολείο και είχα μπει στο Πανεπιστήμιο, με σκοπό να γίνω βιολόγος. Μια και βρισκόμασταν όμως στη δεκαετία του ’60, με το «κίνημα των λουλουδιών», σπούδασα τελικά Φιλοσοφία. Όταν αποφοίτησα απ’ το Πανεπιστήμιο –ή μάλλον ενώ κόντευα να αποφοιτήσω– στράφηκα και πάλι στη Βιολογία, στο περιβάλλον και στα ζώα. Το ενδιαφέρον μου αναζωπυρώθηκε χάρη στον πρώτο εορτασμό της Ημέρας της Γης, τον Απρίλιο του 1970. Ήταν σαν να συμπληρωνόταν ένα παζλ. Έκανα μεταπτυχιακό στη Ζωολογία στο αμερικανικό Πανεπιστήμιο Ντιουκ. Στη συνέχεια πήγα στη Μαδαγασκάρη για να μελετήσω τις φωνές των ζώων – γιατί αυτό ήταν το αντικείμενο των σπουδών μου. Έμεινα εκεί δυο χρόνια και η εμπειρία ήταν ανεκτίμητη. Είχα υπέροχα κατοικίδια και γνώρισα πάρα πολλά είδη ζώων, καθώς και ανθρώπους που αγωνίζονταν να σώσουν το φυσικό περιβάλλον. Οι κάτοικοι της Μαδαγασκάρης είναι εκπληκτικός λαός, αν και πάμφτωχος. Όταν επέστρεψα στην Αμερική για να ολοκληρώσω τη διατριβή μου, έλαβα πρόσκληση για ένα δείπνο όπου ήταν καλεσμένος και ο Τζέραλντ Ντάρελ. Είχα διαβάσει όλα τα βιβλία του όσο ήμουν στη Μαδαγασκάρη. Ήταν ήδη ένας μεγάλος ήρωας για μένα. Βγήκαμε λοιπόν μαζί για φαγητό, είδαμε ότι ταιριάζαμε και μου πρότεινε να τον συνοδέψω στο Τζέρσεϊ και στο Τσάνελ Άιλαντ, όπου τότε διατηρούσε το ζωολογικό του πάρκο – τον ζωολογικό του κήπο, στην ουσία. Εκεί βρισκόταν και το αρχηγείο ενός μεγάλου διεθνούς οργανισμού που είχε ιδρύσει. Μέσα στη δεκαετία του ’70, βέβαια, δεν είχε ακόμα επεκταθεί πάρα πολύ. Εκεί παντρευτήκαμε, το 1979. Ταξιδέψαμε σ’ όλο τον κόσμο, γυρίζοντας τηλεοπτικές εκπομπές και παρακολουθώντας την εξέλιξη των έργων και των προγραμμάτων που είχαμε θέσει σε λειτουργία σε διάφορα μέρη της Γης. Γράψαμε και αρκετά βιβλία μαζί. Η ζωή μας ήταν ειλικρινά απίστευτη! Κι επειδή, όπως λένε, τα πράγματα ακολουθούν πάντα κυκλική πορεία, εκείνος μου ζήτησε να συνεχίσω το πρόγραμμα προστασίας περιβάλλοντος που είχαμε βάλει μπρος στη Μαδαγασκάρη, μιας και γνώριζα πολύ καλά τον τόπο. Κι έτσι άρχισα να προωθώ το πρώτο μεγάλο σχέδιο που είχαμε ξεκινήσει για τη διάσωση της γιγάντιας χελώνας της Μαδαγασκάρης, ενός σπανιότατου είδους χερσαίας χελώνας που ενδημεί εκεί. Κανόνισα λοιπόν να έρθει προσωπικό και να μείνει στις εγκαταστάσεις μας, προκειμένου να εργαστεί για την προστασία των βιοτόπων – και σιγά σιγά επεκταθήκαμε, ώσπου η Μαδαγασκάρη έφτασε πλέον να είναι το μεγαλύτερό μας πρόγραμμα. Απασχολούμε γύρω στα πενήντα άτομα – για την ακρίβεια, εγώ έχω σταματήσει να διευθύνω τις εργασίες από τις αρχές του 2000 και έχουν αναλάβει άλλοι να τις επιβλέπουν. Ήταν ωστόσο μια θαυμάσια εμπειρία και ένα πολύ σημαντικό έργο που υλοποιήσαμε, διότι δουλέψαμε πολύ σκληρά για τη συντήρηση της βιοποικιλότητας στη χώρα αυτή – η οποία, παρεμπιπτόντως, είναι μια απ’ τις φτωχότερες του κόσμου. Οι κάτοικοι αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης, πρέπει να φάνε, να φροντίσουν τις δικές τους καλλιέργειες. Τέλος πάντων, έτσι έχει η κατάσταση – και τελευταία ξοδεύω σχεδόν όλο μου τον χρόνο προσπαθώντας να συλλέξω οικονομικούς πόρους, έτσι ώστε να μπορέσω να συνεχίσω το έργο μας.
Πράγματι! Εκείνη την εποχή διάβαζα μανιωδώς Βιολογία. Μόλις είχα τελειώσει το σχολείο και είχα μπει στο Πανεπιστήμιο, με σκοπό να γίνω βιολόγος. Μια και βρισκόμασταν όμως στη δεκαετία του ’60, με το «κίνημα των λουλουδιών», σπούδασα τελικά Φιλοσοφία. Όταν αποφοίτησα απ’ το Πανεπιστήμιο –ή μάλλον ενώ κόντευα να αποφοιτήσω– στράφηκα και πάλι στη Βιολογία, στο περιβάλλον και στα ζώα. Το ενδιαφέρον μου αναζωπυρώθηκε χάρη στον πρώτο εορτασμό της Ημέρας της Γης, τον Απρίλιο του 1970. Ήταν σαν να συμπληρωνόταν ένα παζλ. Έκανα μεταπτυχιακό στη Ζωολογία στο αμερικανικό Πανεπιστήμιο Ντιουκ. Στη συνέχεια πήγα στη Μαδαγασκάρη για να μελετήσω τις φωνές των ζώων – γιατί αυτό ήταν το αντικείμενο των σπουδών μου. Έμεινα εκεί δυο χρόνια και η εμπειρία ήταν ανεκτίμητη. Είχα υπέροχα κατοικίδια και γνώρισα πάρα πολλά είδη ζώων, καθώς και ανθρώπους που αγωνίζονταν να σώσουν το φυσικό περιβάλλον. Οι κάτοικοι της Μαδαγασκάρης είναι εκπληκτικός λαός, αν και πάμφτωχος. Όταν επέστρεψα στην Αμερική για να ολοκληρώσω τη διατριβή μου, έλαβα πρόσκληση για ένα δείπνο όπου ήταν καλεσμένος και ο Τζέραλντ Ντάρελ. Είχα διαβάσει όλα τα βιβλία του όσο ήμουν στη Μαδαγασκάρη. Ήταν ήδη ένας μεγάλος ήρωας για μένα. Βγήκαμε λοιπόν μαζί για φαγητό, είδαμε ότι ταιριάζαμε και μου πρότεινε να τον συνοδέψω στο Τζέρσεϊ και στο Τσάνελ Άιλαντ, όπου τότε διατηρούσε το ζωολογικό του πάρκο – τον ζωολογικό του κήπο, στην ουσία. Εκεί βρισκόταν και το αρχηγείο ενός μεγάλου διεθνούς οργανισμού που είχε ιδρύσει. Μέσα στη δεκαετία του ’70, βέβαια, δεν είχε ακόμα επεκταθεί πάρα πολύ. Εκεί παντρευτήκαμε, το 1979. Ταξιδέψαμε σ’ όλο τον κόσμο, γυρίζοντας τηλεοπτικές εκπομπές και παρακολουθώντας την εξέλιξη των έργων και των προγραμμάτων που είχαμε θέσει σε λειτουργία σε διάφορα μέρη της Γης. Γράψαμε και αρκετά βιβλία μαζί. Η ζωή μας ήταν ειλικρινά απίστευτη! Κι επειδή, όπως λένε, τα πράγματα ακολουθούν πάντα κυκλική πορεία, εκείνος μου ζήτησε να συνεχίσω το πρόγραμμα προστασίας περιβάλλοντος που είχαμε βάλει μπρος στη Μαδαγασκάρη, μιας και γνώριζα πολύ καλά τον τόπο. Κι έτσι άρχισα να προωθώ το πρώτο μεγάλο σχέδιο που είχαμε ξεκινήσει για τη διάσωση της γιγάντιας χελώνας της Μαδαγασκάρης, ενός σπανιότατου είδους χερσαίας χελώνας που ενδημεί εκεί. Κανόνισα λοιπόν να έρθει προσωπικό και να μείνει στις εγκαταστάσεις μας, προκειμένου να εργαστεί για την προστασία των βιοτόπων – και σιγά σιγά επεκταθήκαμε, ώσπου η Μαδαγασκάρη έφτασε πλέον να είναι το μεγαλύτερό μας πρόγραμμα. Απασχολούμε γύρω στα πενήντα άτομα – για την ακρίβεια, εγώ έχω σταματήσει να διευθύνω τις εργασίες από τις αρχές του 2000 και έχουν αναλάβει άλλοι να τις επιβλέπουν. Ήταν ωστόσο μια θαυμάσια εμπειρία και ένα πολύ σημαντικό έργο που υλοποιήσαμε, διότι δουλέψαμε πολύ σκληρά για τη συντήρηση της βιοποικιλότητας στη χώρα αυτή – η οποία, παρεμπιπτόντως, είναι μια απ’ τις φτωχότερες του κόσμου. Οι κάτοικοι αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης, πρέπει να φάνε, να φροντίσουν τις δικές τους καλλιέργειες. Τέλος πάντων, έτσι έχει η κατάσταση – και τελευταία ξοδεύω σχεδόν όλο μου τον χρόνο προσπαθώντας να συλλέξω οικονομικούς πόρους, έτσι ώστε να μπορέσω να συνεχίσω το έργο μας.
Μας επισκέπτονται σπουδαίοι ειδικοί – βοτανολόγοι, εντομολόγοι, ερπετολόγοι… Καλύπτεται όλη η Φυσική Ιστορία της Κέρκυρας και είναι υπέροχο να δείχνουμε στον κόσμο την πηγή έμπνευσης του Τζέραλντ Ντάρελ. Ελπίζουμε ότι με τον τρόπο αυτόν θα εμπνευστούν και άλλοι
Πράγμα όχι και τόσο εύκολο, φαντάζομαι.
Και βέβαια όχι – καθόλου εύκολο, μάλιστα. Δεν νομίζω ότι τα πολυκαταφέρνω στο να μαζεύω χρήματα. Τουλάχιστον όμως έχω ένα όνομα και ιστορίες για να διηγούμαι.
Και βέβαια όχι – καθόλου εύκολο, μάλιστα. Δεν νομίζω ότι τα πολυκαταφέρνω στο να μαζεύω χρήματα. Τουλάχιστον όμως έχω ένα όνομα και ιστορίες για να διηγούμαι.
Και φυσικά, το πάθος σας γι’ αυτό που κάνετε – το οποίο δεν πρέπει να έχει ατονήσει καθόλου.
Όντως, το πάθος μου παραμένει το ίδιο. Όταν πέθανε ο Τζέρι, πριν εικοσιένα χρόνια, εγώ εξακολούθησα να ζω εκεί, στο αρχηγείο μας, στην καρδιά του ζωολογικού πάρκου. Αυτό είναι το ορμητήριό μου για τα ταξίδια που πραγματοποιώ σ’ όλο τον κόσμο, με διάφορες αφορμές. Πριν δυο χρόνια ίδρυσα μια θυγατρική, μη κερδοσκοπική εταιρία στην Αμερική, πολύ μικρή, που όμως πηγαίνει αρκετά καλά. Κάθε χρόνο διοργανώνουμε στην Κέρκυρα την «Εβδομάδα Τζέραλντ Ντάρελ», η οποία δεν αποφέρει σπουδαία έσοδα, αλλά κρατά το όνομά του ζωντανό, όπως και το ενδιαφέρον του κόσμου. Αυτό έκανα στην Κέρκυρα όλη την εβδομάδα που μας πέρασε. Και με την ευκαιρία, ήρθα στην Αθήνα για την προώθηση του βιβλίου που μόλις κυκλοφόρησε.
Όντως, το πάθος μου παραμένει το ίδιο. Όταν πέθανε ο Τζέρι, πριν εικοσιένα χρόνια, εγώ εξακολούθησα να ζω εκεί, στο αρχηγείο μας, στην καρδιά του ζωολογικού πάρκου. Αυτό είναι το ορμητήριό μου για τα ταξίδια που πραγματοποιώ σ’ όλο τον κόσμο, με διάφορες αφορμές. Πριν δυο χρόνια ίδρυσα μια θυγατρική, μη κερδοσκοπική εταιρία στην Αμερική, πολύ μικρή, που όμως πηγαίνει αρκετά καλά. Κάθε χρόνο διοργανώνουμε στην Κέρκυρα την «Εβδομάδα Τζέραλντ Ντάρελ», η οποία δεν αποφέρει σπουδαία έσοδα, αλλά κρατά το όνομά του ζωντανό, όπως και το ενδιαφέρον του κόσμου. Αυτό έκανα στην Κέρκυρα όλη την εβδομάδα που μας πέρασε. Και με την ευκαιρία, ήρθα στην Αθήνα για την προώθηση του βιβλίου που μόλις κυκλοφόρησε.
Πού μπορεί κανείς να βρει πληροφορίες για την «Εβδομάδα Τζέραλντ Ντάρελ»;
Στην ιστοσελίδα http://www.geralddurrellscorfu.org. Συνήθως μαζεύονται γύρω στα δεκαπέντε με είκοσι άτομα, από νέα παιδιά –όχι πολύ μικρά, αλλά πάντα είναι καλό να κινούμε το ενδιαφέρον του νεαρόκοσμου– μέχρι πολύ ηλικιωμένοι, ογδόντα χρονών ή και παραπάνω. Έτσι διευκολύνεται σημαντικά η διεξαγωγή του γεγονότος. Η διοργάνωση αυτή ξεκίνησε πριν από μια οκταετία και συνεχίζει, ενώ εμπλουτίζεται διαρκώς. Μας επισκέπτονται σπουδαίοι ειδικοί – βοτανολόγοι, εντομολόγοι, ερπετολόγοι... Καλύπτεται όλη η Φυσική Ιστορία της Κέρκυρας και είναι υπέροχο να δείχνουμε στον κόσμο την πηγή έμπνευσης του Τζέραλντ Ντάρελ. Ελπίζουμε ότι με τον τρόπο αυτόν θα εμπνευστούν και άλλοι, θα θυμούνται το όνομά του και θα μιλούν γι’ αυτόν. Και ίσως μας βοηθήσουν να συγκεντρώσουμε πόρους, διότι χωρίς πόρους δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα – βλέπετε, αποτελούν πολύ σημαντικό μέρος του όλου εγχειρήματος.
Στην ιστοσελίδα http://www.geralddurrellscorfu.org. Συνήθως μαζεύονται γύρω στα δεκαπέντε με είκοσι άτομα, από νέα παιδιά –όχι πολύ μικρά, αλλά πάντα είναι καλό να κινούμε το ενδιαφέρον του νεαρόκοσμου– μέχρι πολύ ηλικιωμένοι, ογδόντα χρονών ή και παραπάνω. Έτσι διευκολύνεται σημαντικά η διεξαγωγή του γεγονότος. Η διοργάνωση αυτή ξεκίνησε πριν από μια οκταετία και συνεχίζει, ενώ εμπλουτίζεται διαρκώς. Μας επισκέπτονται σπουδαίοι ειδικοί – βοτανολόγοι, εντομολόγοι, ερπετολόγοι... Καλύπτεται όλη η Φυσική Ιστορία της Κέρκυρας και είναι υπέροχο να δείχνουμε στον κόσμο την πηγή έμπνευσης του Τζέραλντ Ντάρελ. Ελπίζουμε ότι με τον τρόπο αυτόν θα εμπνευστούν και άλλοι, θα θυμούνται το όνομά του και θα μιλούν γι’ αυτόν. Και ίσως μας βοηθήσουν να συγκεντρώσουμε πόρους, διότι χωρίς πόρους δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα – βλέπετε, αποτελούν πολύ σημαντικό μέρος του όλου εγχειρήματος.
Διαβάζοντας το βιβλίο, παρατήρησα ότι ο Τζέραλντ Ντάρελ αναφέρεται σε ζώα και φυτά της Κέρκυρας των οποίων την ύπαρξη ίσως δεν γνωρίζαμε καν οι περισσότεροι. Με καταγοήτευσε ο τρόπος με τον οποίο τα περιγράφει.
Αυτό είναι αλήθεια. Ο κόσμος συνήθως δεν αναζητά τη λεπτομέρεια σε τέτοια θέματα. Ο Τζέραλντ Ντάρελ ασχολείται ατομικά με το κάθε ζωντανό πλάσμα, του δίνει προσωπικότητα. Κάποτε μάλιστα κατηγορήθηκε για ανθρωπομορφισμό, δηλαδή για το ότι αποδίδει στα ζώα ανθρώπινες ιδιότητες και χαρακτηριστικά. Εγώ δεν το πιστεύω αυτό. Απλώς νομίζω ότι παρουσιάζει τα ζώα με τρόπο που βοηθά τον άνθρωπο να κατανοήσει, ουσιαστικά, το ίδιο του το είδος. Τα περιγράφει με όρους που τα φέρνουν πιο κοντά μας και τα κάνουν συμπαθή. Αυτό ήθελε να επιτύχει.
Αυτό είναι αλήθεια. Ο κόσμος συνήθως δεν αναζητά τη λεπτομέρεια σε τέτοια θέματα. Ο Τζέραλντ Ντάρελ ασχολείται ατομικά με το κάθε ζωντανό πλάσμα, του δίνει προσωπικότητα. Κάποτε μάλιστα κατηγορήθηκε για ανθρωπομορφισμό, δηλαδή για το ότι αποδίδει στα ζώα ανθρώπινες ιδιότητες και χαρακτηριστικά. Εγώ δεν το πιστεύω αυτό. Απλώς νομίζω ότι παρουσιάζει τα ζώα με τρόπο που βοηθά τον άνθρωπο να κατανοήσει, ουσιαστικά, το ίδιο του το είδος. Τα περιγράφει με όρους που τα φέρνουν πιο κοντά μας και τα κάνουν συμπαθή. Αυτό ήθελε να επιτύχει.
Θα έλεγα επίσης ότι αποδίδει και στους ανθρώπους ιδιότητες και χαρακτηριστικά των ζώων. Έτσι μας δείχνει ότι τελικά δεν διαφέρουμε και τόσο από αυτά.
Έχετε απόλυτο δίκιο. Αυτό πιστεύω ότι είναι και το βαθύτερο μήνυμά του. Είμαστε στενά συνδεδεμένοι με τα ζώα κι εκείνα είναι στενά συνδεδεμένα μαζί μας. Δεν υπάρχουν δα και τόσο τρομακτικές διαφορές μεταξύ των ειδών μας. Και παρότι το μυθιστόρημα γράφτηκε τόσα χρόνια πριν, παραμένει φρέσκο και σύγχρονο, ενδιαφέρον και συναρπαστικό. Δεν έχει «παλιώσει» ούτε στο ελάχιστο. Κι εγώ η ίδια το έχω διαβάσει πολλές φορές... Αλήθεια, έχετε υπόψη σας την καινούργια τηλεοπτική σειρά που βασίζεται στο βιβλίο;
Έχετε απόλυτο δίκιο. Αυτό πιστεύω ότι είναι και το βαθύτερο μήνυμά του. Είμαστε στενά συνδεδεμένοι με τα ζώα κι εκείνα είναι στενά συνδεδεμένα μαζί μας. Δεν υπάρχουν δα και τόσο τρομακτικές διαφορές μεταξύ των ειδών μας. Και παρότι το μυθιστόρημα γράφτηκε τόσα χρόνια πριν, παραμένει φρέσκο και σύγχρονο, ενδιαφέρον και συναρπαστικό. Δεν έχει «παλιώσει» ούτε στο ελάχιστο. Κι εγώ η ίδια το έχω διαβάσει πολλές φορές... Αλήθεια, έχετε υπόψη σας την καινούργια τηλεοπτική σειρά που βασίζεται στο βιβλίο;
Μόλις θα σας ρωτούσα σχετικά. Εσείς την παρακολουθήσατε;
Ναι, βέβαια. Γυρίστηκε στην Κέρκυρα πέρσι το καλοκαίρι και το φθινόπωρο και προβλήθηκε φέτος την άνοιξη. Αποτελείται από έξι επεισόδια – το τελευταίο μάλιστα παίχτηκε πριν από δυο εβδομάδες περίπου. Είχε πολύ μεγάλη απήχηση.
Ναι, βέβαια. Γυρίστηκε στην Κέρκυρα πέρσι το καλοκαίρι και το φθινόπωρο και προβλήθηκε φέτος την άνοιξη. Αποτελείται από έξι επεισόδια – το τελευταίο μάλιστα παίχτηκε πριν από δυο εβδομάδες περίπου. Είχε πολύ μεγάλη απήχηση.
Είναι πιστή στο βιβλίο;
Όχι απόλυτα, αλλά δεν ήταν αυτός ο σκοπός της έτσι κι αλλιώς. Η εταιρία τηλεοπτικής παραγωγής που εξασφάλισε τα δικαιώματα δεν τα πήρε από μένα ούτε από κανέναν άλλο κληρονόμο του Τζέραλντ Ντάρελ, γιατί ο Τζέρι είχε πουλήσει τα δικαιώματα τηλεοπτικής και κινηματογραφικής διασκευής του βιβλίου πριν σαράντα χρόνια – πρέπει να είχε ανάγκη τα χρήματα τότε. Επομένως εγώ δεν έχω λόγο ούτε παίρνω ποσοστά. Όμως το ότι η σειρά έγινε τόσο δημοφιλής νομίζω ότι θα φέρει έμμεση ανταμοιβή: θα προσελκύσει το ενδιαφέρον, θα αυξήσει τις πωλήσεις των βιβλίων, θα γεννήσει ερωτηματικά για το τι έγινε εκείνο το παιδάκι όταν μεγάλωσε. Κι έτσι ο κόσμος θα αρχίσει να μαθαίνει για το σημερινό μας έργο και ελπίζω πως θα μας υποστηρίξει. Άλλωστε, το πνεύμα της τηλεοπτικής μεταφοράς ήταν να αφηγηθεί μια ιστορία βασισμένη στο μυθιστόρημα και όχι να το ακολουθήσει κατά γράμμα – αν και κατά τη γνώμη μου, ο παραγωγός και οι σεναριογράφοι της σειράς στάθηκαν πιστοί στο θέμα της ανάπτυξης των χαρακτήρων και στην απόδοση της ατμόσφαιρας της ίδιας της Κέρκυρας, η οποία είναι ένα πανέμορφο νησί. Μερικές από τις εμβόλιμες σκηνές, όσες δηλαδή δεν υπάρχουν στο βιβλίο, θα μπορούσαν όντως να είχαν συμβεί στο πλαίσιο εκείνης της κατάστασης, σ’ εκείνη την οικογένεια που έζησε για ένα διάστημα στην Κέρκυρα. Εμένα δεν με πειράζει καθόλου – μου φτάνει που η σειρά απέκτησε τόσο ένθερμο κοινό. Η εταιρία παραγωγής, εξάλλου, υπήρξε άψογη στην επικοινωνία της μαζί μου. Με πληροφορούσαν αδιάλειπτα για τα πάντα και είχαν την ελπίδα ότι θα βοηθούσαν στη διάδοση του σκοπού μας. Δεν θα μπορούσα λοιπόν παρά να είμαι πανευτυχής. Η ουσία είναι πως δεν απογοητεύτηκα. Δεν ξέρω αν το γνωρίζετε, αλλά θα υπάρξει και δεύτερη σεζόν βασισμένη στο ίδιο υλικό. Ο Τζέρι είχε πουλήσει τα δικαιώματα και των τριών βιβλίων που αναφέρονται στην Κέρκυρα, καθώς και ενός ακόμα το οποίο δεν πρόλαβε να γράψει. Οπότε όσα γραπτά του –μαζί και δυο τρία διηγήματα– μιλούν για την εποχή στην Κέρκυρα, συνθέτουν έναν αξιόλογο όγκο υλικού που προσφέρεται για τηλεοπτική προσαρμογή. Αν δεν κάνω λάθος, θα γυριστεί και μια τρίτη σεζόν. Έτσι θα συντηρείται το ενδιαφέρον κι αυτό είναι πάρα πολύ καλό για μας. Έμαθα επίσης ότι η σειρά αγοράστηκε από αμερικανικά τηλεοπτικά δίκτυα και στη συνέχεια θα κυκλοφορήσει σ’ όλο τον κόσμο. Και αναμφίβολα κάποια στιγμή θα έρθει και στην Ελλάδα.
Όχι απόλυτα, αλλά δεν ήταν αυτός ο σκοπός της έτσι κι αλλιώς. Η εταιρία τηλεοπτικής παραγωγής που εξασφάλισε τα δικαιώματα δεν τα πήρε από μένα ούτε από κανέναν άλλο κληρονόμο του Τζέραλντ Ντάρελ, γιατί ο Τζέρι είχε πουλήσει τα δικαιώματα τηλεοπτικής και κινηματογραφικής διασκευής του βιβλίου πριν σαράντα χρόνια – πρέπει να είχε ανάγκη τα χρήματα τότε. Επομένως εγώ δεν έχω λόγο ούτε παίρνω ποσοστά. Όμως το ότι η σειρά έγινε τόσο δημοφιλής νομίζω ότι θα φέρει έμμεση ανταμοιβή: θα προσελκύσει το ενδιαφέρον, θα αυξήσει τις πωλήσεις των βιβλίων, θα γεννήσει ερωτηματικά για το τι έγινε εκείνο το παιδάκι όταν μεγάλωσε. Κι έτσι ο κόσμος θα αρχίσει να μαθαίνει για το σημερινό μας έργο και ελπίζω πως θα μας υποστηρίξει. Άλλωστε, το πνεύμα της τηλεοπτικής μεταφοράς ήταν να αφηγηθεί μια ιστορία βασισμένη στο μυθιστόρημα και όχι να το ακολουθήσει κατά γράμμα – αν και κατά τη γνώμη μου, ο παραγωγός και οι σεναριογράφοι της σειράς στάθηκαν πιστοί στο θέμα της ανάπτυξης των χαρακτήρων και στην απόδοση της ατμόσφαιρας της ίδιας της Κέρκυρας, η οποία είναι ένα πανέμορφο νησί. Μερικές από τις εμβόλιμες σκηνές, όσες δηλαδή δεν υπάρχουν στο βιβλίο, θα μπορούσαν όντως να είχαν συμβεί στο πλαίσιο εκείνης της κατάστασης, σ’ εκείνη την οικογένεια που έζησε για ένα διάστημα στην Κέρκυρα. Εμένα δεν με πειράζει καθόλου – μου φτάνει που η σειρά απέκτησε τόσο ένθερμο κοινό. Η εταιρία παραγωγής, εξάλλου, υπήρξε άψογη στην επικοινωνία της μαζί μου. Με πληροφορούσαν αδιάλειπτα για τα πάντα και είχαν την ελπίδα ότι θα βοηθούσαν στη διάδοση του σκοπού μας. Δεν θα μπορούσα λοιπόν παρά να είμαι πανευτυχής. Η ουσία είναι πως δεν απογοητεύτηκα. Δεν ξέρω αν το γνωρίζετε, αλλά θα υπάρξει και δεύτερη σεζόν βασισμένη στο ίδιο υλικό. Ο Τζέρι είχε πουλήσει τα δικαιώματα και των τριών βιβλίων που αναφέρονται στην Κέρκυρα, καθώς και ενός ακόμα το οποίο δεν πρόλαβε να γράψει. Οπότε όσα γραπτά του –μαζί και δυο τρία διηγήματα– μιλούν για την εποχή στην Κέρκυρα, συνθέτουν έναν αξιόλογο όγκο υλικού που προσφέρεται για τηλεοπτική προσαρμογή. Αν δεν κάνω λάθος, θα γυριστεί και μια τρίτη σεζόν. Έτσι θα συντηρείται το ενδιαφέρον κι αυτό είναι πάρα πολύ καλό για μας. Έμαθα επίσης ότι η σειρά αγοράστηκε από αμερικανικά τηλεοπτικά δίκτυα και στη συνέχεια θα κυκλοφορήσει σ’ όλο τον κόσμο. Και αναμφίβολα κάποια στιγμή θα έρθει και στην Ελλάδα.
Έχουν υπάρξει άλλες διασκευές για την οθόνη στο παρελθόν;
Ναι – και μάλιστα μια από αυτές, τηλεοπτική σειρά εφτά επεισοδίων, ήταν άκρως δημοφιλής. Είχε προβληθεί το 1987 και συμμετείχαν πασίγνωστοι Βρετανοί ηθοποιοί. Δυστυχώς όμως, τους ρόλους των Ελλήνων τους έπαιζαν Άγγλοι. Στην τωρινή μεταφορά, αντίθετα, χρησιμοποιήθηκαν Έλληνες. Το αποτέλεσμα λοιπόν είναι πολύ πιο αληθοφανές και όλοι οι ηθοποιοί εξαιρετικοί – μπορείτε να τους αναζητήσετε στο διαδίκτυο.
Ναι – και μάλιστα μια από αυτές, τηλεοπτική σειρά εφτά επεισοδίων, ήταν άκρως δημοφιλής. Είχε προβληθεί το 1987 και συμμετείχαν πασίγνωστοι Βρετανοί ηθοποιοί. Δυστυχώς όμως, τους ρόλους των Ελλήνων τους έπαιζαν Άγγλοι. Στην τωρινή μεταφορά, αντίθετα, χρησιμοποιήθηκαν Έλληνες. Το αποτέλεσμα λοιπόν είναι πολύ πιο αληθοφανές και όλοι οι ηθοποιοί εξαιρετικοί – μπορείτε να τους αναζητήσετε στο διαδίκτυο.
Ο άνθρωπος ξεχνά πως αποτελεί κι αυτός μέρος του ζωικού βασιλείου και έχει την τάση να διαφοροποιείται. Σίγουρα δεν μας χωρίζει κανένα αγεφύρωτο χάσμα. Έχουμε όντως τις διαφορές μας από τα ζώα – αλλά και μεταξύ μας δεν διαφέρουμε, αν και ανήκουμε στο ίδιο είδος;
Η φιλοσοφική ματιά με την οποία αντιμετωπίζονται τα ζώα στο βιβλίο επηρέασε καθόλου την αντίληψη του Τζέραλντ Ντάρελ –και πιθανώς και τη δική σας– για την κοινωνία των ανθρώπων;
Ο Τζέρι αγαπούσε πολύ τα ζώα – κι εγώ το ίδιο. Άρα ο τρόπος με τον οποίο βλέπαμε τους ανθρώπους ήταν πάντα κατεξοχήν... ζωολογικός! Στις δεξιώσεις, ας πούμε, ο Τζέρι παρατηρούσε τους καλεσμένους και έβρισκε παραλληλισμούς ανάμεσα στη συμπεριφορά τους και τις κοινωνίες των ζώων. Όποτε ένας άντρας κερνούσε μια γυναίκα ένα ποτό, του θύμιζε τα άλλα αρσενικά ζώα που πολιορκούσαν το θηλυκό φέρνοντάς του κάποιο δώρο. Δεν θα έλεγα λοιπόν ότι η φιλοσοφία του βιβλίου άλλαξε την κοσμοθεωρία είτε του ίδιου είτε τη δική μου, γιατί την αντίληψη αυτή την είχαμε από πάντα. Θέλεις δεν θέλεις, προσέχεις τις ομοιότητες, διότι αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο βλέπεις τα πράγματα. Όπως λέγαμε και πιο πριν, ο σύνδεσμος μεταξύ ανθρώπων και ζώων είναι ισχυρότατος και απολύτως πραγματικός. Αν και τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι δεν το σκέφτονται αυτό.
Ο Τζέρι αγαπούσε πολύ τα ζώα – κι εγώ το ίδιο. Άρα ο τρόπος με τον οποίο βλέπαμε τους ανθρώπους ήταν πάντα κατεξοχήν... ζωολογικός! Στις δεξιώσεις, ας πούμε, ο Τζέρι παρατηρούσε τους καλεσμένους και έβρισκε παραλληλισμούς ανάμεσα στη συμπεριφορά τους και τις κοινωνίες των ζώων. Όποτε ένας άντρας κερνούσε μια γυναίκα ένα ποτό, του θύμιζε τα άλλα αρσενικά ζώα που πολιορκούσαν το θηλυκό φέρνοντάς του κάποιο δώρο. Δεν θα έλεγα λοιπόν ότι η φιλοσοφία του βιβλίου άλλαξε την κοσμοθεωρία είτε του ίδιου είτε τη δική μου, γιατί την αντίληψη αυτή την είχαμε από πάντα. Θέλεις δεν θέλεις, προσέχεις τις ομοιότητες, διότι αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο βλέπεις τα πράγματα. Όπως λέγαμε και πιο πριν, ο σύνδεσμος μεταξύ ανθρώπων και ζώων είναι ισχυρότατος και απολύτως πραγματικός. Αν και τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι δεν το σκέφτονται αυτό.
Δεν θεωρούμε καν τον εαυτό μας ζώο. Αποστασιοποιούμαστε από τα υπόλοιπα ζώα και νομίζουμε ότι είμαστε ανώτεροί τους.
Έτσι είναι. Ο άνθρωπος ξεχνά πως αποτελεί κι αυτός μέρος του ζωικού βασιλείου και έχει την τάση να διαφοροποιείται. Σίγουρα δεν μας χωρίζει κανένα αγεφύρωτο χάσμα. Έχουμε όντως τις διαφορές μας από τα ζώα – αλλά και μεταξύ μας δεν διαφέρουμε, αν και ανήκουμε στο ίδιο είδος;
Έτσι είναι. Ο άνθρωπος ξεχνά πως αποτελεί κι αυτός μέρος του ζωικού βασιλείου και έχει την τάση να διαφοροποιείται. Σίγουρα δεν μας χωρίζει κανένα αγεφύρωτο χάσμα. Έχουμε όντως τις διαφορές μας από τα ζώα – αλλά και μεταξύ μας δεν διαφέρουμε, αν και ανήκουμε στο ίδιο είδος;
Έχετε ταξιδέψει σε πολλά μέρη του κόσμου. Υπάρχει πανίδα ή/και χλωρίδα που βρίσκεται αποκλειστικά σε κάποια περιοχή;
Φυσικά! Σε ορισμένες περιοχές ζουν μοναδικά είδη ζώων και φυτών. Δεν θα τα βρει κανείς πουθενά αλλού. Η Μαδαγασκάρη, για παράδειγμα, είναι πολύ ιδιότυπος χώρος με πλούσια βιοποικιλότητα. Τα περισσότερα νησιά του κόσμου έχουν είδη που δεν υπάρχουν αλλού. Η Κέρκυρα το ίδιο – όπως και ο Μαυρίκιος, το νησί του ντόντο (το οποίο είναι και το σύμβολό μας). Το ντόντο έχει εξαφανιστεί τώρα πια, αλλά εξελίχθηκε αποκλειστικά εκεί και πουθενά αλλού στον κόσμο. Στο νησί αυτό βέβαια υπάρχουν και πολλά άλλα είδη, μερικά από τα οποία απειλούνται και κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τα περισώσουμε.
Φυσικά! Σε ορισμένες περιοχές ζουν μοναδικά είδη ζώων και φυτών. Δεν θα τα βρει κανείς πουθενά αλλού. Η Μαδαγασκάρη, για παράδειγμα, είναι πολύ ιδιότυπος χώρος με πλούσια βιοποικιλότητα. Τα περισσότερα νησιά του κόσμου έχουν είδη που δεν υπάρχουν αλλού. Η Κέρκυρα το ίδιο – όπως και ο Μαυρίκιος, το νησί του ντόντο (το οποίο είναι και το σύμβολό μας). Το ντόντο έχει εξαφανιστεί τώρα πια, αλλά εξελίχθηκε αποκλειστικά εκεί και πουθενά αλλού στον κόσμο. Στο νησί αυτό βέβαια υπάρχουν και πολλά άλλα είδη, μερικά από τα οποία απειλούνται και κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τα περισώσουμε.
 |
Με το καλό, λοιπόν! Και σας ευχαριστώ πολύ.
Η οικογένειά μου και άλλα ζώα Gerald Durrell
Μετάφραση Μαρίνα Δημητρά-Δήμητρα Σίμου Καλειδοσκόπιο / 408 σελ. / ISBN 978-960-471-100-0 / Τιμή € 15,50 |
Μήπως η μοναδικότητα των ειδών που ζουν σε νησιά έχει σχέση με το ότι τα νησιά είναι εκ φύσεως απομονωμένα;
Ακριβώς. Από τη στιγμή που οι πρόγονοι ενός είδους καταφθάνουν σε ένα νησί –οι λεμούριοι στη Μαδαγασκάρη, για παράδειγμα, η οποία απομονώθηκε από κάθε ηπειρωτική χώρα εδώ και ογδόντα οχτώ εκατομμύρια χρόνια, δηλαδή πολύ πριν την εμφάνιση των θηλαστικών (σύμφωνα με κάποιες θεωρίες, φυσικές «σχεδίες» επιπλέουσας βλάστησης ήρθαν από την Αφρική μεταφέροντας εκεί τους προγόνους των λεμούριων)– δεν συναντούν κανέναν ανταγωνισμό, καμιά αναχαίτιση. Μεταβάλλονται λοιπόν και εξαπλώνονται, παίρνοντας διάφορες μορφές σύμφωνα με την πορεία της εξέλιξης. Γι’ αυτό τα νησιά και η απομόνωσή τους έχουν πολύ μεγάλη σημασία. Μέσα στη δεκαετία του ’60 κυκλοφόρησε μια σπουδαία μελέτη με τον τίτλο «Περί νησιωτικής βιογεωγραφίας», η οποία εξετάζει την απομόνωση των νησιών σε σχέση με τον χώρο και τον χρόνο. Δηλαδή, η απόσταση που χωρίζει ένα νησί από την ηπειρωτική χώρα και ο χρόνος που έχει περάσει από την αποκόλλησή του είναι παράγοντες αλληλοεξαρτώμενοι. Όσο αυξάνονται οι τιμές τους, τόσο ενισχύεται η μοναδικότητα, όπως και η ποικιλότητα, της χλωρίδας και της πανίδας του νησιού. Πρόκειται για συναρπαστική μελέτη και η βιογεωγραφία είναι το αγαπημένο μου πεδίο έρευνας. Επιπλέον, τα νησιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα. Ο μικρόκοσμός τους – η Κέρκυρα, λόγου χάρη, είναι ένας μικρόκοσμος – μπορεί να επηρεαστεί ανεπανόρθωτα από την παραμικρή διατάραξη που θα υποστεί.
Ακριβώς. Από τη στιγμή που οι πρόγονοι ενός είδους καταφθάνουν σε ένα νησί –οι λεμούριοι στη Μαδαγασκάρη, για παράδειγμα, η οποία απομονώθηκε από κάθε ηπειρωτική χώρα εδώ και ογδόντα οχτώ εκατομμύρια χρόνια, δηλαδή πολύ πριν την εμφάνιση των θηλαστικών (σύμφωνα με κάποιες θεωρίες, φυσικές «σχεδίες» επιπλέουσας βλάστησης ήρθαν από την Αφρική μεταφέροντας εκεί τους προγόνους των λεμούριων)– δεν συναντούν κανέναν ανταγωνισμό, καμιά αναχαίτιση. Μεταβάλλονται λοιπόν και εξαπλώνονται, παίρνοντας διάφορες μορφές σύμφωνα με την πορεία της εξέλιξης. Γι’ αυτό τα νησιά και η απομόνωσή τους έχουν πολύ μεγάλη σημασία. Μέσα στη δεκαετία του ’60 κυκλοφόρησε μια σπουδαία μελέτη με τον τίτλο «Περί νησιωτικής βιογεωγραφίας», η οποία εξετάζει την απομόνωση των νησιών σε σχέση με τον χώρο και τον χρόνο. Δηλαδή, η απόσταση που χωρίζει ένα νησί από την ηπειρωτική χώρα και ο χρόνος που έχει περάσει από την αποκόλλησή του είναι παράγοντες αλληλοεξαρτώμενοι. Όσο αυξάνονται οι τιμές τους, τόσο ενισχύεται η μοναδικότητα, όπως και η ποικιλότητα, της χλωρίδας και της πανίδας του νησιού. Πρόκειται για συναρπαστική μελέτη και η βιογεωγραφία είναι το αγαπημένο μου πεδίο έρευνας. Επιπλέον, τα νησιά είναι ιδιαίτερα ευάλωτα. Ο μικρόκοσμός τους – η Κέρκυρα, λόγου χάρη, είναι ένας μικρόκοσμος – μπορεί να επηρεαστεί ανεπανόρθωτα από την παραμικρή διατάραξη που θα υποστεί.
η προστασία του περιβάλλοντος ξεκινά από τον κήπο του καθενός μας. Έχουμε περισώσει πολύ σπάνια είδη ζώων στο μικρό μας νησί, με την υποστήριξη της κυβέρνησης. Είναι σημαντική η συνεργασία με τις κυβερνήσεις και τους ντόπιους πληθυσμούς ώστε να κατορθώσουμε να περάσουμε το μήνυμά μας.
Έχετε μελετήσει τη χλωρίδα ή/ και την πανίδα του Αιγαίου Πελάγους;
Όχι, δεν έτυχε. Ό,τι γνωρίζω είναι από τα βιβλία του Τζέρι και την Κέρκυρα. Ξέρω πολύ καλά τη Μαδαγασκάρη και τον Μαυρίκιο, που βρίσκονται στον Ινδικό Ωκεανό. Έχουμε ακόμα δουλέψει στα νησιά Γκαλαπάγκος του ανατολικού Ειρηνικού και βέβαια στην Κεντρική Αμερική, στη Βραζιλία, στην Κολομβία, σε μερικά από τα νησιά της Καραϊβικής. Εννοείται ότι συντηρούμε και τους βιοτόπους του ίδιου του Τζέρσεϊ, αφού η προστασία του περιβάλλοντος ξεκινά από τον κήπο του καθενός μας. Έχουμε περισώσει πολύ σπάνια είδη ζώων στο μικρό μας νησί, με την υποστήριξη της κυβέρνησης. Είναι σημαντική η συνεργασία με τις κυβερνήσεις και τους ντόπιους πληθυσμούς ώστε να κατορθώσουμε να περάσουμε το μήνυμά μας. Η φιλοσοφία μας περιλαμβάνει επίσης την προστασία των κοινοτήτων – θέμα ύψιστης σημασίας, διότι αν δεν πειστούν οι ντόπιοι κάτοικοι ότι εργάζονται για δικό τους όφελος, δεν έχει κανένα νόημα η όλη προσπάθεια. Ως τώρα όμως έχουμε σημειώσει μεγάλη επιτυχία. Πηγαίνουμε καλά και βλέπουμε ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε. Η στήριξη από τις ντόπιες κυβερνήσεις είναι ομολογουμένως πενιχρή, αφού οι χώρες στις οποίες δουλεύουμε πλήττονται συνήθως από ανέχεια. Άρα το σημαντικότερο είναι η συνεργασία των κατοίκων, οι οποίοι μας διαθέτουν με προθυμία τον χρόνο τους και τη γη τους και αυτό τους ενδυναμώνει. Νιώθουν όχι μόνο ότι έχουν δύναμη στα χέρια τους, μα και τη δυνατότητα να την αξιοποιήσουν, προστατεύοντας την ίδια τους τη χώρα και τα είδη που κινδυνεύουν. Πρόκειται για μακροπρόθεσμη διαδικασία – σκεφτείτε, όμως, πως όλα αυτά ξεκίνησαν από ένα βιβλίο! Δεν είναι εκπληκτικό;
Όχι, δεν έτυχε. Ό,τι γνωρίζω είναι από τα βιβλία του Τζέρι και την Κέρκυρα. Ξέρω πολύ καλά τη Μαδαγασκάρη και τον Μαυρίκιο, που βρίσκονται στον Ινδικό Ωκεανό. Έχουμε ακόμα δουλέψει στα νησιά Γκαλαπάγκος του ανατολικού Ειρηνικού και βέβαια στην Κεντρική Αμερική, στη Βραζιλία, στην Κολομβία, σε μερικά από τα νησιά της Καραϊβικής. Εννοείται ότι συντηρούμε και τους βιοτόπους του ίδιου του Τζέρσεϊ, αφού η προστασία του περιβάλλοντος ξεκινά από τον κήπο του καθενός μας. Έχουμε περισώσει πολύ σπάνια είδη ζώων στο μικρό μας νησί, με την υποστήριξη της κυβέρνησης. Είναι σημαντική η συνεργασία με τις κυβερνήσεις και τους ντόπιους πληθυσμούς ώστε να κατορθώσουμε να περάσουμε το μήνυμά μας. Η φιλοσοφία μας περιλαμβάνει επίσης την προστασία των κοινοτήτων – θέμα ύψιστης σημασίας, διότι αν δεν πειστούν οι ντόπιοι κάτοικοι ότι εργάζονται για δικό τους όφελος, δεν έχει κανένα νόημα η όλη προσπάθεια. Ως τώρα όμως έχουμε σημειώσει μεγάλη επιτυχία. Πηγαίνουμε καλά και βλέπουμε ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε. Η στήριξη από τις ντόπιες κυβερνήσεις είναι ομολογουμένως πενιχρή, αφού οι χώρες στις οποίες δουλεύουμε πλήττονται συνήθως από ανέχεια. Άρα το σημαντικότερο είναι η συνεργασία των κατοίκων, οι οποίοι μας διαθέτουν με προθυμία τον χρόνο τους και τη γη τους και αυτό τους ενδυναμώνει. Νιώθουν όχι μόνο ότι έχουν δύναμη στα χέρια τους, μα και τη δυνατότητα να την αξιοποιήσουν, προστατεύοντας την ίδια τους τη χώρα και τα είδη που κινδυνεύουν. Πρόκειται για μακροπρόθεσμη διαδικασία – σκεφτείτε, όμως, πως όλα αυτά ξεκίνησαν από ένα βιβλίο! Δεν είναι εκπληκτικό;
Μα και το ίδιο το βιβλίο είναι ένας μικρόκοσμος.
Πράγματι. Ελπίζω μόνο με την τηλεοπτική σειρά και τις μεταφράσεις ο κόσμος να παρακινηθεί να το διαβάσει, να αποκτήσουμε ευρύτερο αναγνωστικό κοινό και νέους υποστηρικτές του έργου μας.
Πράγματι. Ελπίζω μόνο με την τηλεοπτική σειρά και τις μεταφράσεις ο κόσμος να παρακινηθεί να το διαβάσει, να αποκτήσουμε ευρύτερο αναγνωστικό κοινό και νέους υποστηρικτές του έργου μας.
Πρόκειται για μακροπρόθεσμη διαδικασία – σκεφτείτε, όμως, πως όλα αυτά ξεκίνησαν από ένα βιβλίο! Δεν είναι εκπληκτικό;
Σας το εύχομαι ολόψυχα. Άλλωστε όπως είπαμε και πιο πριν, η αγέραστη φρεσκάδα του ύφους και το χιούμορ του θα προσελκύουν πάντοτε αναγνώστες. Είναι ένα κλασικό μυθιστόρημα που εξ ορισμού θα αντέξει στο χρόνο.
Συμφωνώ απόλυτα. Πρέπει επίσης να πω ότι μου άρεσε πάρα πολύ η νέα ελληνική έκδοσή του – είναι ιδιαίτερα καλαίσθητη και ευανάγνωστη. Πληροφορήθηκα μάλιστα ότι πρόκειται να μεταφραστούν στα ελληνικά και τα άλλα δυο βιβλία της τριλογίας.
Συμφωνώ απόλυτα. Πρέπει επίσης να πω ότι μου άρεσε πάρα πολύ η νέα ελληνική έκδοσή του – είναι ιδιαίτερα καλαίσθητη και ευανάγνωστη. Πληροφορήθηκα μάλιστα ότι πρόκειται να μεταφραστούν στα ελληνικά και τα άλλα δυο βιβλία της τριλογίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου