- Κατερίνα Ζαμαρία
Τα Ελληνικά Γράμματα εγκαινίασαν πρόσφατα μια σειρά βιβλίων «για “ψαγμένα” παιδιά», που απευθύνεται σε ηλικίες 8+ ετών. Η απόδοση, από τον μεταφραστή Νίκο Ζαρταμόπουλο, του πρωτότυπου τίτλου της σειράς (που είναι «for curious kids») με τον νεολογισμό «ψαγμένα», όσο κι αν ίσως αρχικά ξενίζει, αποδίδει καίρια τον στόχο της σειράς: να δώσει ερεθίσματα στα παιδιά προκριμένου να λειτουργήσουν διερευνητικά στην προσέγγιση της γνώσης, αξιοποιώντας τόσο εκείνες που παρέχει το σχολείο όσο και εργαλεία, όπως τα συγκεκριμένα βιβλία.
Η σειρά αφορά βιβλία γνώσεων τα οποία ανταποκρίνονται σε ένα νέο μοντέλο σπουδών, που γνωρίζει μεγάλη διάδοση και στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, το STEM, το ακρωνύμιο που χρησιμοποιείται για τις αγγλικές λέξεις Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική, Μαθηματικά. Το STEM στοχεύει στο να βοηθήσει τα παιδιά να κατανοήσουν πώς οι διάφοροι τομείς της γνώσης αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Ταυτόχρονα, αποτελεί και μια «διασκεδαστική» διαδικασία προσέγγισης της γνώσης, που αξιοποιεί τις δυνατότητες του παιδιού επιτρέποντας την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και την ικανότητα να βλέπει τον κόσμο ως ολότητα.
Τα βιβλία Πλανήτης Γη και Αστρονομία, που ανήκουν σε αυτήν τη σειρά και μπορούν να διαβαστούν αυτόνομα αλλά και ως συμπλήρωμα το ένα του άλλου, αποτελούν δύο βιβλία γνώσεων με τα οποία οι νεαροί αναγνώστες ανακαλύπτουν τη Γη και το Σύμπαν. Και τα δύο βιβλία έχουν τη μορφή εικονογραφημένων οδηγών, ενώ και τα δύο υπάγονται στην κατηγορία του βιβλίου γνώσεων.
Σύμφωνα με τη Μάρθα Καρπόζηλου, «βιβλία γνώσεων θεωρούνται εκείνα που, μέσα από την παράθεση στοιχείων, πληροφοριών, γεγονότων, δεδομένων, φαινομένων, περιγραφών, εξηγήσεων και ερμηνειών, επιχειρούν να εισαγάγουν το παιδί-αναγνώστη στον χώρο της επιστήμης και να το βοηθήσουν να ανακαλύψει τις γενικότερες έννοιες που διέπουν τον φυσικό και κοινωνικό κόσμο, να ενθαρρύνουν τη δεξιότητα της ερευνητικής εργασίας και τέλος να αναπτύξουν την κριτική σκέψη στα παιδιά».
Η αξιολόγηση ενός βιβλίου γνώσεων γίνεται με μια πλειάδα παραμέτρων. Ειδικά για εκείνα που αποτελούν καθαρά βιβλία γνώσης, εκείνα δηλαδή που αποτελούν κείμενα με γνώσεις καθαρές, διατυπωμένες όμως με τρόπο σαφή, επιστημονικό αλλά και εύληπτο για το ηλικιακό κοινό στο οποίο απευθύνονται, πρωτεύον κριτήριο αποτελεί η επιστημονικότητα των πληροφοριών και η εγκυρότητά τους. Δεδομένου δε ότι σε συγκεκριμένα αντικείμενα η γνώση μεταβάλλεται με ταχύτατο ρυθμό, είναι αναγκαίο τα σχετικά βιβλία να είναι πλήρως ενημερωμένα. Σημαντική, επίσης, παράμετρο αξιολόγησης συνιστά ο τρόπος οργάνωσης της ύλης (δηλαδή η λογική αλληλουχία μεταξύ ενοτήτων, κεφαλαίων, υποκεφαλαίων) και η δυνατότητα να ανατρέξει ο αναγνώστης σε περιεχόμενα ή σε γλωσσάρι.
Βιβλία γνώσεων τα οποία ανταποκρίνονται σε ένα νέο μοντέλο σπουδών, που γνωρίζει μεγάλη διάδοση και στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, το STEM, το ακρωνύμιο που χρησιμοποιείται για τις αγγλικές λέξεις Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική, Μαθηματικά.
Αυτονόητα, η παράθεση γνωστικών στοιχείων απαιτεί ειδικούς επιστήμονες και επιμελητές που αξιοποιούν σχετική επιστημονική βιβλιογραφία, ενώ ο σεβασμός στην ηλικία του αναγνωστικού κοινού συνεπάγεται ότι η παρουσίαση της ύλης θα επιτρέπει την κατανόησή της, όχι όμως εις βάρος της επιστήμης. Τέλος, καθοριστικός είναι και ο ρόλος της εικονογράφησης, όχι μόνο ως προς την αισθητική απόλαυση της ανάγνωσης, αλλά και ως προς την ακριβή οπτικοποίηση των πληροφοριών.
Με βάση όλα αυτά, το εγχείρημα των Ελληνικών Γραμμάτων κρίνεται απόλυτα πετυχημένο.
Στον Πλανήτη Γη, ξεκινώντας από τη στιγμή που άρχισαν όλα, 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, σε έξι κεφάλαια –καθένα από τα οποία αναλύεται σε υποκεφάλαια– τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να κάνουν ένα ταξίδι στον χρόνο και να γνωρίσουν το σπίτι όλων μας. Θα διαβάσουν για τον υδάτινο κόσμο και τον αέναο κύκλο του νερού, για υπόγεια ύδατα, ποτάμια, λίμνες και ωκεανούς, για τσουνάμι και παγετώνες, νησιά και ακτές. Θα πληροφορηθούν για την ατμόσφαιρα και τη σημασία της, τον καιρό και το κλίμα αλλά και για επικίνδυνα ή παράξενα καιρικά φαινόμενα. Θα γνωρίσουν τα έμβια όντα του πλανήτη, τα ενδιαιτήματα και τα οικοσυστήματα. Θα παρακολουθήσουν την πορεία του ανθρώπου ακολουθώντας τον από την περίοδο που ήταν τροφοσυλλέκτης ως την εποχή του Ολόκαινου, κι από τις πρώτες μεγάλες πόλεις, το 4000 π.Χ. περίπου, ως τον σύγχρονο κόσμο, όπως διαμορφώθηκε από τη Βιομηχανική Επανάσταση και μετά.
Εξαιρετικής σημασίας, βέβαια, είναι και το κεφάλαιο που αφιερώνεται στα προβλήματα που έχει προκαλέσει η ανθρώπινη συμπεριφορά στον πλανήτη μας. Η καταστροφή των φυσικών οικοσυστημάτων και η συνακόλουθη εξαφάνιση της χλωρίδας και της πανίδας, η κατασπατάληση των φυσικών πόρων και η κλιματική αλλαγή με τις συνακόλουθες συνέπειες, όπως η λειψυδρία και οι πυρκαγιές. Στο ίδιο κεφάλαιο, ωστόσο, παρουσιάζονται και τρόποι προστασίας, όπως ο οικοτουρισμός, η εμπλοκή σε περιβαλλοντικές δράσεις, η αλλαγή της κυρίαρχης νοοτροπίας ως προς τη στάση μας απέναντι στο περιβάλλον.
Κάθε υποκεφάλαιο εμπεριέχει μικρές υποενότητες, έκτασης δύο σελίδων. Έτσι, τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα όχι μόνο να παρακολουθήσουν καλύτερα τις πληροφορίες οι οποίες δίνονται εστιασμένα, με μικρά και εύληπτα κείμενα, αλλά και να εστιάσουν σε εκείνα που αποτελούν βασικές και ουσιαστικές γνώσεις. Ταυτόχρονα, η συγκεκριμένη δομή επιτρέπει, ακόμα και σε έναν ενήλικο αναγνώστη, να έχει μια ευσύνοπτη εικόνα του παρελθόντος, του παρόντος αλλά και του μέλλοντος του πλανήτη.
Ισχυρό πόλο έλξης αποτελεί και η εικονογράφηση του –βραβευμένου από την Ένωση Εικονογράφων με το Παγκόσμιο Βραβείο Εικονογράφησης– Alex Foster, που αναπαριστά με ακρίβεια τις γνώσεις, όπως π.χ. τα στρώματα της γης ή τη δομή των πρώτων πόλεων. Ταυτόχρονα, είναι ιδιαίτερα ελκυστική λόγω των χρωμάτων που χρησιμοποιούνται αλλά και των τρόπων με τους οποίους παρουσιάζονται κάποιες ξεχωριστές πληροφορίες, όπως μέσα σε χρωματιστά πλαίσια ή με ιδιαίτερη σήμανση.
Σε σκληρόδετη έκδοση και σε εξαιρετικής ποιότητας χαρτί (γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό για την εικονογράφηση και την πιστή απεικόνιση χρωματικών λεπτομερειών), πρόκειται για ένα βιβλίο που μπορεί να αξιοποιηθεί τόσο στο σπίτι όσο και στο σχολείο. Αν και βιβλίο γνώσεων, ο τρόπος παρουσίασης στοιχείων και δεδομένων είναι τέτοιος ώστε, πέρα από την πληροφόρηση, οι αναγνώστες έχουν την ευκαιρία να αντιληφθούν ότι η δική τους ευημερία είναι άρρηκτα συνυφασμένη με την ποιότητα του πλανήτη, την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, τη διατήρηση της εναπομένουσας βιοποικιλότητας. Αλλά και να κατανοήσουν τη σημασία της δράσης και της προσωπικής στάσης ζωής σε τέτοια θέματα-προκλήσεις, τα οποία όμως έχουν περιβαλλοντικές, κοινωνικοοικονομικές και πολιτικές επιδράσεις.
Πλανήτης Γη για «ψαγμένα» παιδιά
Anna Claybourne
εικονογράφηση: Alex Foster
μετάφραση: Νίκος Ζαρταμόπουλος
Ελληνικά Γράμματα
128 σελ.
ISBN 978-960-19-1091-8
Τιμή €16,90
https://diastixo.gr/kritikes/paidika/25093-planitis-gi-gia-paidia
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου