- Αγγελική Δημοπούλου
Η Χούντα Αλ Σάουα είναι Βρετανοπαλαιστίνια συγγραφέας βιβλίων παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας, που ζει στο Κουβέιτ. Το γαϊδουράκι που κουβαλούσε στην πλάτη του τον πόλεμο, σε εικονογράφηση της Σιένι Σεπτιμπέλα, είναι το πρώτο βιβλίο της που κυκλοφορεί στα ελληνικά, από τις Εκδόσεις Βακχικόν, σε μετάφραση της Βίκυς Πορφυρίδου. Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου μιλήσαμε μαζί της για τη Ζάχρα, το γαϊδουράκι από τη Γάζα, και όχι μόνο.
Η κυκλοφορία του βιβλίου σας στα ελληνικά και, ως εκ τούτου, αυτή η συνέντευξη λαμβάνει χώρα σε μια περίοδο όπου η κατάσταση στη Γάζα είναι τρομακτική. Δυστυχώς, δεν μπορούμε να κάνουμε μια αμιγώς λογοτεχνική συζήτηση. Θα θέλατε να μοιραστείτε μερικές σκέψεις;
Μια έντονη ανάμνηση που έχω ως μικρή κοπέλα που μεγάλωνε στη Γάζα, ήταν οι εκδρομές τις Παρασκευές και τα εορταστικά γλέντια στην Bayyara, τον πορτοκαλεώνα στην Beit Hanun, στα περίχωρα της πόλης της Γάζας. Ο πορτοκαλεώνας Al Marj ήταν ένας από τους εκατό οικογενειακούς οπωρώνες εσπεριδοειδών που έσφυζαν από ζωή στον δρόμο που οδηγούσε στην πόλη. Αποκορύφωμα των εκδρομών ήταν το μεσημεριανό γεύμα της Gidra Ghazzawieha. Ως παιδιά, τριγυρνούσαμε παρακολουθώντας τεράστια μαύρα πήλινα δοχεία να γέρνουν, χύνοντας χρυσό ρύζι με κουρκουμά σε κυκλικούς δίσκους. Με ρεβίθια, σκελίδες σκόρδου χωρίς φλούδα και επιλεγμένα κομμάτια αρνιού, αυτό το γεύμα συνοδευόταν πάντα από Daqqa Ghazzawieha, δηλαδή σαλάτα με τα υλικά της σε γουδί από πηλό με θρυμματισμένους σπόρους άνηθου και πράσινες πιπεριές τσίλι, ένα μείγμα που απελευθερώνει ένα ξεχωριστό άρωμα, τη γεύση της Γάζας. Αυτήν την τελετουργία ακολουθούσε πάντα ένα πλούσιο σε θερμίδες γλυκό Kunafa από καρύδια. Καθώς οι ενήλικες κοιμόντουσαν κάτω από τα δέντρα, τα παιδιά ανέβαιναν στα γαϊδουράκια για να κάνουν βόλτες πάνω-κάτω στον κεντρικό δρόμο, στις διάφορες εποχές του χρόνου. Δέντρα ολάνθιστα την άνοιξη έριχναν αργότερα τα ντελικάτα πέταλά τους κι εκεί εμφανίζονταν μικροσκοπικές μπάλες από πράσινους σκληρούς καρπούς, που μετά ωρίμαζαν και γίνονταν λαμπερά πορτοκάλια. Σε αυτόν τον συνεχιζόμενο πόλεμο, χιλιάδες στρέμματα δέντρων έχουν ισοπεδωθεί και ξεριζωθεί, η Beit Hanun και η γύρω πράσινη ζώνη της Γάζας έχουν γίνει μια απανθρακωμένη ερημιά. Δεν υπάρχουν πια εποχές ανθισμένων πορτοκαλιών στη Γάζα. Τα γαϊδουράκια, εν τω μεταξύ, έχουν αναλάβει έναν πιο επικίνδυνο και κρίσιμο ρόλο: να σέρνουν τα κάρα για να μεταφέρουν τους ζωντανούς, τους τραυματίες και τους νεκρούς. Είναι το μόνο μέσο μεταφοράς σε μια πόλη που έχει «βομβαρδιστεί… επιστροφή στη λίθινη εποχή».
Η γλώσσα, ένα θεμελιώδες ανθρώπινο χαρακτηριστικό, φαίνεται ν’ αποτυγχάνει να εκφράσει τη συστηματική απανθρωποποίηση του λαού της Γάζας.
Γιατί επιλέξατε να αφηγηθείτε την ιστορία της Γάζας μέσα από τα μάτια της Ζάχρα;
Νιώθοντας ανήμπορη να δημιουργήσω έναν χαρακτήρα, ενήλικο ή παιδικό, που να εμφανίζεται σε ένα παιδικό βιβλίο ιστοριών για τη σημερινή Γάζα, όπου η ανθρώπινη δράση και η ελεύθερη βούληση βρίσκονται σε ανεπανάληπτο κίνδυνο, αποφάσισα να χρησιμοποιήσω ένα φιλικό «πρόσωπο» από τις δικές μου παιδικές αναμνήσεις στη Γάζα, το γαϊδουράκι. Τα γαϊδουράκια ήταν βασικό στοιχείο της καθημερινής ζωής στην κατεχόμενη Γάζα, συχνά χρησιμεύοντας ως μέσο μεταφοράς τόσο για τους ανθρώπους όσο και για τα αγαθά. Ένα γαϊδουράκι που γκαρίζει στον δρόμο ήταν ένα οικείο θέαμα και, όταν ήμασταν μικρά παιδιά, το να καβαλάμε ένα γαϊδουράκι για μια βόλτα στον πορτοκαλεώνα ήταν το αποκορύφωμα της εκδρομής της Παρασκευής.
Το βιβλίο έγινε δεκτό με θερμά σχόλια. Μάλιστα, ένας δημοσιογράφος το συνέστησε λέγοντας: «Μακάρι να μη χρειαζόταν να γραφτεί…» αναφερόμενος, φυσικά, στον πόλεμο. Ποιες ήταν οι δικές σας σκέψεις όταν το γράφατε, δεδομένου ότι η κατάσταση δεν αφορά το παρελθόν, αλλά κάτι που συμβαίνει τώρα;
Η Παλαιστίνη ήταν πάντα παρούσα στις ιστορίες που γράφω για το παιδικό κι εφηβικό κοινό. Αλλά καθώς η γενοκτονία συνεχίζεται, η γλώσσα, ένα θεμελιώδες ανθρώπινο χαρακτηριστικό, φαίνεται ν’ αποτυγχάνει να εκφράσει τη συστηματική απανθρωποποίηση του λαού της Γάζας. Πώς θα μπορούσε οποιαδήποτε συζυγία λέξεων να δημιουργήσει μια ιστορία για ένα κοινό αναγνωστών, παιδιών και πολιτών όλου του κόσμου; Κανένα παιδί δεν θα έπρεπε ποτέ να ζήσει τη φρίκη μιας γενοκτονίας. Κανένα παιδί δεν θα έπρεπε ποτέ να δει τις φρικαλεότητες της Γάζας.
Ποιος ήταν ο στόχος σας, όταν αποφασίσατε να γράψετε την ιστορία της Ζάχρα;
Η Ζάχρα, το γαϊδουράκι του πολέμου, είναι ένας φανταστικός φόρος τιμής σε μια εξαφανισμένη παιδική ηλικία. Είναι σύμβολο της διαρκούς υπομονής, της ανθεκτικότητας και του ασυναγώνιστου πνεύματος του παλαιστινιακού λαού. Καθώς ο λαός της Γάζας συνεχίζει να απανθρωποποιείται, περιμένοντας σε επικίνδυνες ζώνες για δωρεές και συσσίτια, κουβαλώντας άδεια δοχεία για λίγο πολύτιμο νερό, αναζητώντας σκηνές για την αντικατάσταση των βομβαρδισμένων σπιτιών και αποφάγια ή υλικά για στέγη, μπορώ μόνο να ελπίζω ότι η Ζάχρα κατάφερε με τη σειρά της να μεταδώσει μέρος της συλλογικής αίσθησης αλληλεγγύης, σταθερότητας και ανθεκτικότητας των κατοίκων της Γάζας. Σε μια εποχή όπου η γλώσσα αποτυγχάνει και οι παλαιστινιακές φωνές αποσιωπούνται, ελπίζω το μήνυμά της να ακουστεί δυνατά και καθαρά.
Πολλά από τα παιδιά που θα διαβάσουν αυτό το βιβλίο δε γνωρίζουν πραγματικά τι σημαίνει πόλεμος. Μπορεί ένα παραμύθι να διδάξει όλα όσα δεν πρέπει να γίνονται;
Παρόλο που πολλά παιδιά που θα διαβάσουν αυτήν την ιστορία μπορεί να μην κατανοούν την έννοια του πολέμου και το γιατί γίνεται ένας πόλεμος, μπορεί να τα βοηθήσει να κατανοήσουν τις συνέπειες του πολέμου και πώς αυτός μπορεί να βλάψει τους ανθρώπους, ειδικά τα παιδιά. Πιστεύω ότι δεν μπορούμε να προστατεύσουμε τα παιδιά από την πραγματικότητα: οι άνθρωποι μπορούν να είναι καταστροφικοί, και αυτό μπορεί να περιοριστεί μόνο με σκληρή δουλειά για την εδραίωση της δικαιοσύνης και των ίσων δικαιωμάτων. Είναι σημαντικό να επιτρέψουμε στα παιδιά να αισθάνονται ότι είναι δυνατά, όσο ανίσχυρα κι αν νιώθουν. Να μάθουν ότι το να μοιράζονται, να δίνουν ή να κάνουν κάτι, όσο μικρό κι αν είναι, κάτι που μπορεί να βελτιώσει τη ζωή ενός άλλου ατόμου, είναι σαν να εργάζονται για έναν κόσμο χωρίς πολέμους.
Στον αντίποδα, στην ιστορία σας βλέπουμε έναν παραμυθά που προσφέρει χαρά στα παιδιά, έναν μουσικό που δίνει θάρρος στους ανθρώπους. Είναι η τέχνη και η λογοτεχνία ένα είδος καταφυγίου από τις φρικαλεότητες του πολέμου;
Προσθέτοντας τις φιγούρες του χακαβάτι (του παραμυθά), του μουσικού και του κλόουν στην ιστορία, ήθελα να δείξω ότι η χαρά και το γέλιο μπορούν να δημιουργηθούν και στις πιο σκοτεινές ώρες και ότι η μαγεία της αφήγησης, της μουσικής και της τέχνης μπορεί να ταξιδέψει τα παιδιά ακόμη και στις πιο δύσκολες συνθήκες, όπως όταν βρίσκονται σε νοσοκομεία ή εμπόλεμες ζώνες. Ήθελα επίσης να αποτίσω φόρο τιμής σε όλους τους νέους καλλιτέχνες, μέλη των λογοτεχνικών ομάδων του Ινστιτούτου Κοινοτικής Εκπαίδευσης Tamer, που έχασαν τη ζωή τους σε αυτόν τον βάναυσο πόλεμο.
Το γαϊδουράκι που κουβαλούσε στην πλάτη του τον πόλεμο
Hooda Al Shawa
εικονογράφηση: Sienny Septibella
μετάφραση: Βίκυ Πορφυρίδου
Εκδόσεις Βακχικόν
48 σελ.
ISBN 978-618-231-211-7
Τιμή €8,48
https://diastixo.gr/sinentefxeis/xenoi/25012-hooda-al-shawa
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου