Ζω τα τελευταία χρόνια στην Αγγλία. Η απόσταση –γεωγραφική ή άλλη– κάνει συχνά τους ανθρώπους να στρέφονται στις «πηγές», στις βασικές αρχές. Εδώ, λοιπόν, στο στερεοτυπικά συννεφιασμένο Λονδίνο, σ' ένα περιβάλλον όπου ευδοκιμούν γεύσεις από όλα τα μέρη του κόσμου, η αναζήτηση των βασικών αρχών της δικής μας μαγειρικής παράδοσης μου φαινόταν επιβεβλημένη. Κάπως έτσι ξεκίνησε η «αναζήτηση» της Χρύσας Παραδείση, της μαγείρισσας-σύμβολο που έθεσε τις βάσεις της σύγχρονης αστικής κουζίνας μας.
Στα συχνά πηγαινέλα μου στην Ελλάδα, ανέτρεξα σε εξαντλημένα βιβλία, έντυπα και περιοδικά στις δημόσιες βιβλιοθήκες, αλλά πολύτιμες πληροφορίες μού έδωσαν και οι κοντινοί της άνθρωποι, συνάδελφοι και συγγενείς που μου μίλησαν γι' αυτήν που μας «χόρτασε με τα λόγια της», από τη δεκαετία του 1960 μέχρι σήμερα.
Αν η Χρύσα Παραδείση ζούσε στην Αμερική, θα είχε την τύχη της Julia Child: θα είχαν γραφτεί δεκάδες βιβλία γι' αυτήν, η κουζίνα της θα είχε διασωθεί ως πολύτιμο έκθεμα σε ένα μεγάλο μουσείο της χώρας (Smisthonian Institute) και η ζωή της θα είχε γίνει ταινία στο Χόλιγουντ (Julie & Julia).
Στη γλώσσα μας, η λέξη συνταγή είναι η ίδια που χρησιμοποιείται και στην ιατρική. Στα αγγλικά συμβαίνει το ίδιο. Η λέξη receipt ή recipe προέρχεται από το λατινικό ρήμα recipere, και η αρχική μονοσήμαντη χρήση της στην ιατρική επεκτάθηκε και στη μαγειρική. Η συλλογή και ταξινόμηση των συνταγών σ’ ένα έντυπο χρησιμεύουν έκτοτε σαν βιβλίο παραπομπής για τον γιατρό αλλά και για τον μάγειρα, για τον ασθενή αλλά και για τον πεινασμένο.
Όμως η Χρύσα Καλλιάκου, όπως ήταν το πατρικό της, γεννήθηκε Ελληνίδα. Στη Σμύρνη, συγκεκριμένα. Ήρθε με την καταστροφή στην Αθήνα όταν ήταν 14 χρονών και εδώ γνώρισε τον κατοπινό σύζυγό της. Τον δημοσιογράφο και λόγιο Αλέξανδρο Παραδείση, ο οποίος και την παρότρυνε να γράψει μερικές συνταγές της στην εφημερίδα όπου εργαζόταν, αρχές του 1950. Κάπως έτσι η Χρύσα κατάφερε να εξελιχθεί από καλοπαντρεμένη νοικοκυρά σε μια από τις πιο εμβληματικές φυσιογνωμίες στον χώρο της ελληνικής γαστρονομίας παραμένοντας κλασική και μεγάλη, συγκρινόμενη μόνο με τον μέγα της κουζίνας μας, τον Νικόλαο Τσελεμεντέ.
 |
| Αναζητώντας την Χρύσα Παραδείση Η κουζίνα στην Ελλάδα της δεκαετίας του 1960 Μαρία Τσοσκούνογλου Περίπλους 149 σελ. Τιμή € 14,00 |
Φαίνεται δε, ότι η αναφορά στο έργο της δεν έχει σταματήσει. Η Παραδείση δεν είναι μόνο ιστορία. Και σίγουρα δεν είναι νοσταλγία. Μέχρι σήμερα, το όνομά της εξακολουθεί να μνημονεύεται σε πολλά σπιτικά και κάποιο από τα βιβλία της ανοίγεται ξανά και ξανά πάνω σε σύγχρονους πάγκους μοντέρνων κουζινών, ενώ στο Διαδίκτυο οι πιο ψαγμένες, πλην όμως αφοσιωμένες στη μαγειρική της δεινότητα, food bloggers, ορκίζονται στο όνομά της. Όμως ξέρουμε ελάχιστα για την ίδια, το πρόσωπό της, τη ζωή που έζησε. Όπως και τι ήταν αυτό που έκανε μια γυναίκα νοικοκυρά χωρίς ιδιαίτερη μόρφωση να μεταμορφωθεί σε μια σταρ και να διαπρέψει σαν μαγείρισσα και συγγραφέας των πιο δημοφιλών Οδηγών μαγειρικής της εποχής της.
Σε αυτό το βιβλίο –μετά τις Συνταγές και ιστορίες από τους Έλληνες της Νέας Υόρκης και την Οικιακή μαγειρική του 1899– προσπαθώ να δώσω απάντηση σε αυτή την απορία μου. Αλλά και να σκεφθώ πόσο μεγάλη σημασία έχουν αυτά καθαυτά τα βιβλία μαγειρικής και οι συνταγές. Στη γλώσσα μας, η λέξη συνταγή είναι η ίδια που χρησιμοποιείται και στην ιατρική. Στα αγγλικά συμβαίνει το ίδιο. Η λέξη receipt ή recipe προέρχεται από το λατινικό ρήμα recipere, και η αρχική μονοσήμαντη χρήση της στην ιατρική επεκτάθηκε και στη μαγειρική. Η συλλογή και ταξινόμηση των συνταγών σ' ένα έντυπο χρησιμεύουν έκτοτε σαν βιβλίο παραπομπής για τον γιατρό αλλά και για τον μάγειρα, για τον ασθενή αλλά και για τον πεινασμένο. Κατά συνέπεια, ποτέ μια συνταγή δεν μας λέει μόνο πώς να μαγειρέψουμε ένα φαγητό ή πώς θα φτιάξουμε ένα γλύκισμα. Οι συνταγές, και τα έντυπα στα οποία έχουν συγκεντρωθεί αυτές, τα βιβλία μαγειρικής, αποτελούν μια σπουδαία πηγή πληροφοριών από όπου αντλούμε στοιχεία ιστορικά, πολιτισμικά, οικονομικά και φιλολογικά για μια μικρή ομάδα ή για ένα ολόκληρο έθνος, μια σύνθετη πολιτισμική έκφραση μέσα στο ιστορικό και λογοτεχνικό πλαίσιο της εποχής όπου γράφτηκαν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου