Thomas Pynchon: «Η συλλογή των 49 στο σφυρί»

Η Συλλογή των 49 στο σφυρί είναι το Νο 6 της νέας επιτυχημένης σειράς Aldina και πρόκειται για ένα αριστούργημα μεταφρασμένο και σχολιασμένο από τον Δημήτρη Δημηρούλη. Στην εκτενή εισαγωγή ο μεταφραστής καθηγητής μάς δίνει όλο το πλαίσιο του εγχειρήματός του, την ιστορία ενός πολιτισμικού ιδιώματος ως ανάγνωση και ως μεταγραφή σε ένα άλλο. Εν ολίγοις, το πώς ο ίδιος ένιωσε και αισθάνθηκε απέναντι το έργο, το οποίο μετάφρασε και μας προσφέρει τώρα. Ο Πίντσον παραμένει ένα μυστήριο σε όλα τα έργα του.

Η Συλλογή των 49 στο σφυρί έχει θέμα την εκτέλεση μιας διαθήκης με σαράντα εννέα γραμματόσημα τα οποία θα δημοπρατηθούν. Η ηρωίδα του έργου είναι η Οιδίπα Μάας. Το όνομά της παραπέμπει στον τραγικό Οιδίποδα, ο οποίος είχε πολλά αινίγματα να λύσει αρχίζοντας από εκείνο που αφορά τους γονείς του, εκείνο που του έθεσε η Σφίγγα και εκείνο του ποιος είναι ο φονιάς του βασιλιά της Θήβας.

Ένας χρησμός που δόθηκε κάποτε, και που θα χρειαστεί δυο γενιές, αν μη τρεις, για να ερμηνευτεί και να λυθεί το μυστήριό του. Όλη η μπλεγμένη ιστορία με τη ζωή του Οιδίποδα παραπέμπει με τον τρόπο της, και με τη σχετική αφαίρεση, στην ιστορία της Οιδίπας, η οποία, προσπαθώντας να λύσει τα αινίγματά της, θα προκαλέσει τη μοίρα της. Το ενδιαφέρον είναι ότι όσο η Οιδίπα βυθίζεται στο χάος των πληροφοριών τόσο αυτές αντί να διαλευκαίνουν την υπόθεση τη συσκοτίζουν. Και, ενώ όλα βαίνουν προς την πολυπόθητη αποκάλυψη, το βιβλίο τελειώνει χωρίς να απαντήσει στο αίνιγμα, «Όλα μένουν μετέωρα, τα πάντα είναι πιθανά» λέει ο Δημηρούλης, εφόσον το ένα και κυρίαρχο πρόβλημα σύρει πίσω του άλλα πολλά και πολύπλοκα, ηθικά, πολιτικά, δεοντολογικά, επιστημονικά, μεταφυσικά, κοινωνικά με μια γλώσσα «ιεροφαντική», έτσι απλώς για να αμφισβητηθεί το υπόβαθρό της. Ο συγγραφέας με τον τρόπο του αποδεικνύει την πολυπλοκότητα της ζωής και των ποικίλων προβλημάτων, αινιγμάτων και μηχανισμών που τη συνυφαίνουν, χωρίς απάντηση σε τίποτα.

Η Οιδίπα είναι μια συνηθισμένη καθημερινή γυναίκα που η εκτέλεση της διαθήκης του πρώην εραστή της Πιρς Ινβεράριτι την βάζει να αναμετρηθεί με αμφισημίες, κώδικες, σύμβολα και δύσκολα αινίγματα. Όμως για να καταλάβουμε αυτό το ελάχιστο πρώτο στάδιο, θα πρέπει να διανύσουμε κάμποσες σελίδες, στις οποίες θα πάρουμε πληροφορίες για ένα ξενοδοχείο στην παραλία Ματλαζάν, που η πόρτα του έκλεισε με τέτοιο θόρυβο ώστε ξύπνησε διακόσια πουλιά. Στην πλαγιά, στο Πανεπιστήμιο του Κορνέλ, στη βιβλιοθήκη που κανένας δεν είχε δει. Τη βιβλιοθήκη, το πανεπιστήμιο ή την πλαγιά; Γιατί η πόρτα χτύπησε τόσο δυνατά ώστε να ξυπνήσουν τα πουλιά; Μήπως όλα αυτά δεν είναι παρά η αθέατη πλευρά του μυστηρίου της συλλογής; Η μουσική από το τέταρτο Κοντσέρτο για ορχήστρα του Μπάρτοκ; Η προτομή του Τζέι Γκουλντ που βρίσκεται σ’ ένα ράφι πάνω από το κρεβάτι του Πιρς; Η πληροφορία για τα πλούτη του και τις ανήθικες επιχειρηματικές μεθόδους του έχει τη σημασία της; Ο Ινβεράριτι σκοτώθηκε από την προτομή που έπεσε και τον πλάκωσε; Μήπως όλα αυτά είναι κομμάτια ενός παζλ που η σωστή συναρμολόγησή τους θα δώσει την απάντηση στο γρίφο; Γιατί η Οιδίπα βάζει τα γέλια σκεπτόμενη τη σχέση Γκουλντ-Πιρς και μιλάει μόνη της ή στο «δωμάτιο που ήξερε»;

Ένας χρησμός που δόθηκε κάποτε, και που θα χρειαστεί δυο γενιές, αν μη τρεις, για να ερμηνευτεί και να λυθεί το μυστήριό του. Όλη η μπλεγμένη ιστορία με τη ζωή του Οιδίποδα παραπέμπει με τον τρόπο της, και με τη σχετική αφαίρεση, στην ιστορία της Οιδίπας, η οποία, προσπαθώντας να λύσει τα αινίγματά της, θα προκαλέσει τη μοίρα της.

Όλα αυτά τα ερωτηματικά πρέπει να απαντηθούν, πράγμα αδύνατον για τις δυνάμεις της. Ωστόσο, αν τα καταφέρει, θα ανακαλύψει κάτι, το οποίο μπορεί να είναι ο Πιρς ή ο εαυτός της ή κάτι άλλο «απομακρυσμένο». Το όνομα της Οιδίπας, το οποίο δεν επέλεξε τυχαία ο συγγραφέας, μας βάζει να κάνουμε αναλογικούς συσχετισμούς∙ κάπως έτσι άρχισε και ο Οιδίπους για να ξεδιαλύνει τα της καταγωγής του, χωρίς να βρει πόσο ήταν «αρχαία τα Λαβδακιδάν», το «απομακρυσμένο», εδώ.

Ο συγγραφέας σαν παραλαλούσα Πυθία πλέκει τον ιστό του μύθου γύρω από τον Πιρς που αφήνει την Οιδίπα εκτελέστρια της διαθήκης του, πράγμα που κάνει ένας γονιός, συνήθως, έστω και βρόμικος σαν τον Λάιο και τον Λαβδακίδη, και το αίνιγμα πρέπει να λύσει ο Οιδίπους που εν αγνοία του γίνεται αιμομίχτης. Ποια η βασανιστική σχέση της Οιδίπας με τον Ινβεράριτι, εραστή και εντολοδόχο; Γιατί επιλέγει αυτήν σαν εκτελέστρια; Μήπως η Οιδίπα είναι και κληρονόμος; Ποιος συνήθως κληρονομεί μια περιουσία (συνήθως τα παιδιά τους γονείς). Πόσο παλιό είναι το «απομακρυσμένο»;

Και αν η ιστορία είναι μπερδεμένη, ανάλογη είναι και η γλώσσα της, σαν γλώσσα χρησμού, η οποία δεν μπορεί να περάσει από τον λαβύρινθο των ψυχολογικών, πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών, βρόμικων, εν πολλοίς, συμβάσεων για να λάμψει η αλήθεια. Γι αυτό και 
Η ημέρα της Πεντηκοστής, που είναι ημέρα της επιφοίτησης του Αγίου Πνεύματος, κατά την οποία θα έρθουν όλα στο φως, δεν φτάνει ποτέ. Την παραμονή, την 49η μέρα, όλα τελειώνουν χωρίς απάντηση.

Ο Γιώργος Βέης, σχολιάζοντας τη γλώσσα του μυθιστορήματος του Πίντσον Υπεραιχμή, γράφει ότι ο συγγραφέας «δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να προειδοποιεί αδαείς και μη χρήστες του λογοτεχνικού του τροπισμού, ότι αυτό που πρόκειται να ακολουθήσει, υπάγεται στο είδος εκείνο της γραφής, η οποία επιχειρεί να συλλάβει και να αποτυπώσει στη συνέχεια το εξ ορισμού Επισφαλές ή Ακροσφαλές». Για να το πω με απλά Ελληνικά: μην περιμένετε απάντηση. Το μυστήριο της ζωής έχει το ανάλογό του στη γλώσσα και ως εκ τούτου χρειάζεται τη συντακτική του ανάλυση, η οποία ως μίτος, αν θέλουμε να παρακολουθήσουμε τις κινήσεις της Οιδίπας, θα μας βγάλει από τον λαβύρινθο των παρεμβολών του Πίντσον που, παρακάμπτοντας όλα τα συνδετικά και συνεκτικά στοιχεία του λόγου, αποφεύγοντας την κλασική παράγραφο με το ξεχωριστό της περιεχόμενο, βάζοντας τα πάντα σε μια ευθεία χωρίς διευκρινιστικές πινακίδες, μας αποπροσανατολίζει περισσότερο παρά μας βγάζει σε ξέφωτο. Σαν ένα πολύχρωμο κέντημα που το διατρέχει μια κλωστή αφανής και την οποία δεν πρέπει να χάσεις μέσα στην ώσμωση των χρωμάτων.

Η Συλλογή των 49 στο σφυρί είναι μια μυστηριώδης συλλογή γραμματοσήμων σε έναν πλειστηριασμό. «Να ήταν άραγε η Οιδίπα Μάας η κληρονόμος του;». Με αυτό το ερώτημα ανοιχτό τελειώνει το έργο χωρίς να τελειώσει και το μυστήριο ή το αμέσως επόμενο ερώτημα: «Και γιατί είναι αυτή η κληρονόμος;», πράγμα που λύνει κάπως το μυστήριο αλλά δεν. Μέγας κνισμός και πειρασμός και ο τρόπος και η απορία για τον περίεργο αναγνώστη. 

Η συλλογή των 49 στο σφυρίThomas Pynchon
Μετάφραση: Δημήτρης Δημητρούλης
Gutenberg 
281 σελ.
ISBN 978-960-01-1850-6
Τιμή: €14,00

Ανθούλα Δανιήλ

Η Ανθούλα Δανιήλ είναι δρ Φιλολογίας, συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας.

http://diastixo.gr/