O Κώστας Μπαλαχούτης είναι ερευνητής του ελληνικού τραγουδιού με πλούσια συγγραφική δραστηριότητα και στιχουργός πολλών τραγουδιών. Έχει γράψει μελέτες, λευκώματα, μουσικά ημερολόγια και βιογραφίες. Τα τελευταία έξι χρόνια είναι διευθυντής του έγκριτου ενημερωτικού site για τη μουσική ogdoo.gr. Επί μακρόν διετέλεσε υπεύθυνος ύλης του μουσικού περιοδικού Δίφωνο, του οποίου στη συνέχεια ανέλαβε και τη διεύθυνση. Επίσης υπήρξε εμπνευστής και διευθυντής του μουσικού περιοδικού Όασις.
Παράλληλα είχε τη μουσική επιμέλεια ξεχωριστών τηλεοπτικών εκπομπών. Στίχους του έχουν μελοποιήσει σπουδαίοι συνθέτες και έχουν ερμηνεύσει σημαντικοί τραγουδιστές. Είναι επίσης και ραδιοφωνικός παραγωγός με πολυετή εμπειρία. Κείμενά του για το τραγούδι και τον πολιτισμό φιλοξενήθηκαν σε εφημερίδες, περιοδικά και εγκυκλοπαίδειες. Πριν από έναν χρόνο περίπου εκδόθηκε με την υπογραφή του η βιογραφία του Χρήστου Νικολόπουλου Η ζωή μου, τα τραγούδια μου, ενώ αυτές τις μέρες κυκλοφόρησε η επίσημη βιογραφία του Μιχάλη Μενιδιάτη Πετραδάκι πετραδάκι έως την κορυφή (εκδόσεις Μένανδρος). Το βιβλίο προλογίζουν ο Μίμης Πλέσσας και ο Χρήστος Νικολόπουλος, ενώ συνοδεύεται από συνέντευξη-μαρτυρία του Διονύση Σαββόπουλου στον συγγραφέα.
Πότε ξεκίνησε η ιδέα της συγγραφής του βιβλίου Μιχάλης Μενιδιάτης;
Περίπου 10-12 χρόνια νωρίτερα. Γνωριζόμασταν χρόνια με τον κύριο Μιχάλη. Κρατούσαμε δεσμούς φιλίας και αλληλοεκτίμησης. Με τιμούσε συχνά με τα καλά του λόγια για τη στάση στα μουσικά πράγματα του τόπου αλλά και με την παρουσία του σε παρουσιάσεις άλλων βιβλίων μου. Θυμάμαι στην αίθουσα της ΕΣΗΑ όταν παρουσιάζαμε το μυθιστόρημά μου Ζεϊμπέκικο βαρύ, στο τέλος της εκδήλωσης χόρεψε ένα περήφανο αϊβαλιώτικο ζεϊμπέκικο, που ήταν και το αγαπημένο του. Η βιογραφία επρόκειτο να εκδοθεί το 2011 αλλά τότε παρουσιάστηκαν τα πρώτα προβλήματα στην υγεία του και αποφασίσαμε να περιμένουμε λίγο ελπίζοντας πως θα τα ξεπεράσει. Τελικά δεν συνέβη αυτό. Ο Μενιδιάτης έφυγε από κοντά μας τον Αύγουστο του 2012. Με την οικογένειά του αποφασίσαμε πως πλέον έφτασε ο καιρός για να βγουν τα βιώματα και οι αλήθειες του. Ένα πανόραμα του λαϊκού τραγουδιού από τα μεταπολεμικά χρόνια μέχρι και τις τελευταίες ανάσες του περασμένου αιώνα, και όχι μόνο.
Τι θυμάστε από τις συναντήσεις με τον Μιχάλη Μενιδιάτη;
Συναντιόμασταν τουλάχιστον για τρία χρόνια σε τακτική βάση για τις ανάγκες της βιογραφίας του. Προσπαθούσα να του θυμίσω πρόσωπα, γεγονότα, καταστάσεις και να αποθησαυρίσω τις πλούσιες εμπειρίες αλλά και τα ακριβά συμπεράσματά του. Η ζωή του, όπως συμβαίνει και με άλλους λαϊκούς ήρωες, που ξεκίνησαν από χαμηλά για να κατακτήσουν το πανελλήνιο, έχει μυθιστορηματικό χαρακτήρα. Θέλω να πιστεύω πως αποτυπώνεται ανάγλυφα μέσα στις σελίδες του βιβλίου, όπου διανθίζεται και από πλούσιο και σπάνιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό. Να υπογραμμίσω πως το βιβλίο προλογίζουν ο Μίμης Πλέσσας και ο Χρήστος Νικολόπουλος και με τον δικό του τρόπο ο Διονύσης Σαββόπουλος.
Γράφω βιβλία για να αναδείξω την κομβική παρουσία και το έργο προσωπικοτήτων του τραγουδιού και του πολιτισμού μας, για τους οποίους δεν υπάρχουν αναφορές στη μουσική βιβλιογραφία. Κι ας έχουν κερδίσει με το σπαθί τους, όπως όλοι οι λαϊκοί ήρωες, την αγάπη και εκτίμηση του κόσμου.
Πώς ήταν ως άνθρωπος ο Μενιδιάτης;
Ξάστερος, κιμπάρης, συνεπής, γενναιόδωρος, χιουμορίστας, αρχοντικός και γήινος μαζί. Είχε ρουφήξει τη ζωή μέχρι και το μεδούλι της, ήξερε να κουμαντάρει με καθαρό βλέμμα και σίγουρο τιμόνι τη ρότα του. Δεν τον άγγιζαν μικρότητες. Ήταν θυμόσοφος. Αρκετές του τοποθετήσεις έχουν επηρεάσει και τη δική μου ματιά.
Πώς άρχισε το ταξίδι του για την κορυφή;
Ο Μενιδιάτης αναδείχτηκε στις αρχές του ’60 με συνθέσεις του μέντορά του Απόστολου Καλδάρα. Νωρίτερα είχε μοιραστεί το πάλκο με πρωτοπόρους όπως ο Μάρκος Βαμβακάρης, ο Γιώργος Μπάτης, ο Γεράσιμος Κλουβάτος, ο θρυλικός Δημήτρης Στεργίου (Μπέμπης), ο Γιώργος Λαύκας, ο Τάκης Μπίνης κ.ά.
Ο ίδιος λέει ότι ήταν τυχερός γιατί ερμήνευσε τραγούδια που έγραψαν οι πιο σπουδαίοι συνθέτες. Έφτανε όμως αυτό; Δεν είχε και μια εξαίσια φωνή;
Υπήρξε ατμοσφαιρικός ερμηνευτής. Έχει τη δική του θέση στο εικονοστάσι με τους αγίους του λαϊκού μας τραγουδιού. Μια καθάρια άρθρωση και έκταση, εκφραστικός, πειστικός τραγουδιστής. Και το σημαντικότερο, με δική του φωνή. Δεν μιμήθηκε κανέναν, πήρε στοιχεία από πολλούς και διαμόρφωσε τον δικό του προσωπικό χαρακτήρα. Ο Μενιδιάτης έδειχνε όπως όλοι οι άξιοι μεγάλο σεβασμό στους δημιουργούς, στους οποίους και έδινε την πρωτοκαθεδρία στο θέμα τραγούδι.
Ποιες ήταν οι σχέσεις του με τους υπόλοιπους καλλιτέχνες;
Απ’ τα κομβικά σημεία της διαδρομής του και το κέντρο «Φαντασία». Εκεί εμφανιζόταν ανελλιπώς ο Μενιδιάτης, αφού το μαγαζί ήταν οικογενειακή επιχείρηση με προμετωπίδα τον αδελφό του Κοσμά Καλογράνη. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στον πρόλογο του βιβλίου ο Χρήστος Νικολόπουλος, παρ’ ότι είναι πολύ δύσκολο να λειτουργείς και σαν επιχειρηματίας και σαν καλλιτέχνης, ο Μενιδιάτης με τον χαρακτήρα του κατάφερε να είναι αγαπητός με όλους και να μην παρεξηγηθεί ποτέ με συνάδελφό του. Η «Φαντασία» αποτέλεσε για δεκαετίες στολίδι της νυχτερινής διασκέδασης, απ’ όπου παρέλασε σχεδόν όλο το ελληνικό τραγούδι (Τσιτσάνης, Παπαϊωάννου, Ζαμπέτας, Λύδια, Πόλυ Πάνου, Διονυσίου, Δούκισσα, Λίντα, Μοσχολιού, Βοσκόπουλος, Μπιθικώτσης, Μαρινέλλα, Σακελλαρίου, Καλατζής, Μητροπάνος, Πάριος, Διαμάντη, Χριστοδουλόπουλος, Μακεδόνας, Βίσση κ.ά.) αλλά και προσωπικότητες της καλλιτεχνικής και κοινωνικοπολιτικής ζωής του τόπου (απ’ τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον Ανδρέα Παπανδρέου μέχρι την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τον Νίκο Γκάλη). Ακόμη και διεθνείς αστέρες διάβηκαν τις πύλες της (Μπένι Χιλ, Τζέιμς Κόμπερν, Τέλι Σαβάλας, Γκρέις Τζόουνς κ.ά.) Μέχρι και ο στρατάρχης Τίτο στην επίσκεψή του στην Ελλάδα είδε και λίγο από… «Φαντασία».
Ποιες ήταν οι σπουδαιότερες συνεργασίες του που άφησαν εποχή;
Στη δεκαετία του ’60 ο Μενιδιάτης μεγαλούργησε, αφού εκτός από δημιουργίες του Καλδάρα («Μην περιμένεις πια», «Λίγο λίγο θα με συνηθίσεις», «Περιφρόνα με γλυκιά μου» κ.ά.) συχνά σε στίχους της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου («Πετραδάκι πετραδάκι») τραγούδησε μεγάλα σουξέ του Μανώλη Χιώτη («Αγωνίες»), του Γιάννη Καραμπεσίνη («Πήραν τα στήθια μου φωτιά»), του Νίκου Καρανικόλα («Ξημέρωσε καλή μου») και του Άκη Πάνου («Είδα τα μάτια σου κλαμένα», «Παράνομη αγάπη») που υπήρξε επίσης δάσκαλός του. Και στα χρόνια του ’70 αλλά και του ’80 ο Μιχάλης Μενιδιάτης είχε δυνατές στιγμές μέσα από πρωτότυπες εγγραφές και επανεκτελέσεις («Ούτε ώρα αναβολή», «Χαρικλάκι», «Πού να ‘ναι τέτοια ώρα η αγάπη μου», «Ένα τραγούδι πες μου ακόμα», «Στο κάτω κάτω της γραφής» κ.ά). Η χάρη του Μενιδιάτη έφτασε και στον περίφημο «Λαϊκό τραγουδιστή» του Διονύση Σαββόπουλου για τις ανάγκες της ταινίας του Παντελή Βούλγαρη Happy Day ενώ τραγούδησε και Μίμη Πλέσσα, Γιάννη Μαρκόπουλο αλλά και Σταμάτη Κραουνάκη. Και βέβαια και Σούκα, Νικολόπουλο, Μουσαφίρη, και όχι μόνο.
Πέρα από πετυχημένος τραγουδιστής ήταν και ένας υπέροχος οικογενειάρχης. Δεν είναι λίγο παράξενο να συμβαίνει αυτό στον χώρο της διασκέδασης;
Παντρεύτηκε σε ώριμη ηλικία θέλοντας συνειδητά να δημιουργήσει οικογένεια. Με τη σύντροφό του Χρυσούλα απέκτησαν τρία παιδιά. Η οικογένειά του ήταν, είναι το βασίλειό του. Το δέσιμο που είχαν και έχουν είναι κάτι πρωτόγνωρο. Ακόμα και σήμερα για τους δικούς του είναι σαν να μην έχει φύγει στιγμή από κοντά τους.
Εκείνη την περίοδο υπήρχαν μουσικές εταιρείες που επένδυαν στην ελληνική μουσική και έβγαζαν νέα ταλέντα. Αλήθεια, ποια είναι η κατάσταση σήμερα στο τραγούδι;
Δεν υπάρχει καμία σύγκριση αλλά η δημιουργία όχι μόνο δεν σταματά, αλλά οργιάζει θα έλεγα, κι αυτό είναι το σημαντικό και το ενθαρρυντικό της υπόθεσης. Υπάρχουν ξεχωριστοί ταλαντούχοι καλλιτέχνες που αναζητούν με άλλους σήμερα τρόπους να κοινωνήσουν τα έργα τους. Ορισμένοι το καταφέρνουν.
Ασχολείστε χρόνια με τη μελέτη του ελληνικού τραγουδιού. Πώς ξεκίνησε αυτή η αγάπη και τι σας κάνει ακόμη να συνεχίζετε και να γράφετε βιβλία;
Από παιδί το τραγούδι ήταν «Η ζωή μου όλη»… και εξακολουθεί να είναι, μαζί με την οικογένειά μου. Γράφω βιβλία για να αναδείξω την κομβική παρουσία και το έργο προσωπικοτήτων του τραγουδιού και του πολιτισμού μας, για τους οποίους δεν υπάρχουν αναφορές στη μουσική βιβλιογραφία. Κι ας έχουν κερδίσει με το σπαθί τους, όπως όλοι οι λαϊκοί ήρωες, την αγάπη και εκτίμηση του κόσμου. Μαζί φωτίζονται και άλλα πρόσωπα που έδρασαν, ακριβοί συνοδοιπόροι τους, μείζονες και ελάσσονες που με τον τρόπο τους λειτούργησαν καταλυτικά στην εξέλιξη του τραγουδιού μας και η σπορά τους εξακολουθεί να μας επηρεάζει. Το ίδιο σκιαγραφείται και η εποχή, το περίγραμμα μέσα στο οποίο έδρασαν. Είναι, αν θέλετε, βιβλία «κιβωτοί», με αμεσότητα και μυθιστορηματική πλοκή. Πριν από κάθε κεφάλαιο, στήνω τον καμβά, με καθαρά προσωπικά κείμενα, και στη συνέχεια τοποθετώ τον ήρωα να διηγείται στο κάδρο σε πρώτο πρόσωπο τη διαδρομή του, τις σκέψεις του.
Έχετε γράψει στίχους που έχουν μελοποιηθεί. Ποια από αυτά τα τραγούδια γνώρισαν ιδιαίτερη επιτυχία;
Θα σταθώ ενδεικτικά στο «Φίλα με» που ερμήνευσε ο Σταμάτης Κραουνάκης, στο «Αρχιπέλαγος» που τραγούδησαν ο Πασχάλης Τερζής με τη Μαρίνα Μανωλάκου, στο «Αυτή η γη έχει φωνή», ένα ιδιαίτερο ντουέτο του Βασίλη Σκουλά με τον Αλέξανδρο Παρχαρίδη, και στον «Χωρισμό» με τη Γιώτα Νέγκα, που ήταν και το τραγούδι των τίτλων στην πρόσφατη τηλεοπτική σειρά του ΣΚΑΪ Προδοσίες. Και στα τέσσερα η μουσική είναι του Χρήστου Παπαδόπουλου.
Έχετε ασχοληθεί και με τα έντυπα περιοδικά που αναφέρονται στη μουσική. Μπορείτε να μας κάνετε μια σύντομη αναφορά;
Για πολλά χρόνια ήμουν υπεύθυνος ύλης στο περιοδικό Δίφωνο, του οποίου κάποια στιγμή ανέλαβα και τη διεύθυνση. Αργότερα δημιούργησα το Όασις. Πριν το Δίφωνο είχα αρθρογραφήσει στο Πίστα, στονΜετρονόμο. Εδώ και 6 περίπου χρόνια έχω τη διεύθυνση του ogdoo.gr.
Συναντιόμασταν τουλάχιστον για τρία χρόνια σε τακτική βάση για τις ανάγκες της βιογραφίας του. Προσπαθούσα να του θυμίσω πρόσωπα, γεγονότα, καταστάσεις και να αποθησαυρίσω τις πλούσιες εμπειρίες αλλά και τα ακριβά συμπεράσματά του. Η ζωή του, όπως συμβαίνει και με άλλους λαϊκούς ήρωες, που ξεκίνησαν από χαμηλά για να κατακτήσουν το πανελλήνιο, έχει μυθιστορηματικό χαρακτήρα.
Τι μπορεί να βρει κανείς στο σάιτ;
Τα πάντα που σχετίζονται με τη μουσική αλλά και με θέματα καθημερινότητας, επικαιρότητας που αφορούν την κοινωνία. Και όλα αυτά με εγκυρότητα, αξιοπιστία, ευρηματική ματιά και γραφή, φλόγα και διάθεση επικοινωνίας για όσα αγαπάμε, για όσα μας ενώνουν και ενδεχομένως μας χωρίζουν, για να έρθουμε πιο κοντά, για τον πολιτισμό και τον «άνθρωπο». Το ogdoo.gr θα έλεγα είναι ένα σύγχρονο καλό Δίφωνο…
Μια άλλη ασχολία σας είναι ότι αρθρογραφείτε στην αθλητική εφημερίδα Sportday. Σας αρέσει το ποδόσφαιρο;
Πολύ, το αντιμετωπίζω με «ερευνητική» όπως ακριβώς και τη μουσική. Στο οπισθόφυλλο της Sportday, καθημερινά, ένα τραγούδι δίνει την αφορμή για νύξεις και τοποθετήσεις με νόημα, με αποτέλεσμα να έχουμε «Μπάλα μετά μουσικής». Οι χαρές και οι καημοί του ποδοσφαίρου, κυρίως, αλλά και των άλλων αθλημάτων «συμπορεύονται» με τις αγωνίες, τα όνειρα, τα ταξίδια, τους έρωτες, τις ήττες και τις αλήθειες των τραγουδιών. Άλλωστε το τραγούδι –όταν είναι τραγούδι– και το τόπι, ως τα πιο λαοφιλή «αθλήματα», συχνά αποτέλεσαν και αποτελούν καθρέφτη της κοινωνίας και του τόπου που τα γεννά…
Τι άλλο κάνετε πέρα από τη δουλειά σας;
Προσπαθώ να είμαι όσο μπορώ πιο κοντά στην οικογένειά μου και τους δικούς μου ανθρώπους. Και βέβαια να διαβάσω όσα βιβλία προλαβαίνω, να ακούσω δίσκους, να δω ταινίες.
Ποια τραγούδια του Μενιδιάτη θα μας προτείνατε να ακούσουμε;
Τον μεγάλο δίσκο «Σεισμός» σε στίχους και μουσική του Άκη Πάνου που κυκλοφόρησε το 1978. Σπουδαία και αδικημένα, πιστεύω, τραγούδια.
Μιχάλης Μενιδιάτης: Πετραδάκι... πετραδάκι έως την κορυφή
Κώστας Μπαλαχούτης
Μένανδρος
288 σελ.
ISBN: 978-618-5033-60-6
Τιμή: €15
Κώστας Μπαλαχούτης
Μένανδρος
288 σελ.
ISBN: 978-618-5033-60-6
Τιμή: €15
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου