Αλεξάνδρα Σαμοθράκη
Η Μπαλάντα των ανίδεων και καλών (Μεταίχμιο, 2023) αφηγείται την ιστορία μιας παρέας παιδιών που μόλις τελείωσαν το Λύκειο στο Παγκράτι προς το τέλος της δικτατορίας. Σχηματίζουν μια ροκ μπάντα, τους Athens Pistols, και έρχονται αντιμέτωποι με τη μια αποτυχία μετά την άλλη. Ο Γιάννης Ν. Μπασκόζος, γνωστός στο σινάφι ως ο διευθυντής του ηλεκτρονικού περιοδικού Αναγνώστης, με άλλα τρία βιβλία στο ενεργητικό του (ΜΕΖ, Καστανιώτης, 2005), Ποιοι ακούνε ακόμα τζαζ (Κέδρος, 2011), Ιστορίες από το Μετς (Κέδρος, 2017), περιγράφει τους εσωτερικούς παλμούς μιας ολόκληρης γενιάς στο άκουσμα των πρώτων ακόρντων του «Satisfaction (I can’t get no)».
Με ποιον τρόπο είναι ανίδεοι και με ποιον τρόπο είναι καλοί οι χαρακτήρες του βιβλίου;
Είναι ανίδεοι με την έννοια ότι συμμετέχουν στη ζωή και τα γεγονότα με αυθορμητισμό, χωρίς να έχουν επίγνωση των εξελίξεων, και είναι καλοί γιατί είναι αθώοι. Δεν έχουν υστεροβουλίες.
Οι Athens Pistols συλλέγουν αποτυχίες: παίζουν σε ένα πάρτι που τελειώνει άδοξα όταν καταφθάνει η αστυνομία, στο Άλσος Παγκρατίου χωρίς επαγγελματικά ηχεία και γιουχάρονται, παραμονή Πρωτοχρονιάς στο Κάραβελ, φορώντας δανεικά ρούχα και παπούτσια για ένα ηλικιωμένο κοινό που ουσιαστικά τους αγνοεί. Στις πόσες αποτυχίες τελειώνει η αθωότητα;
Η αποτυχία είναι εμπειρία. Πολλές αποτυχίες που έχεις ως νέος μπορούν να αποβούν εμπειρίες χρήσιμες όταν είσαι μεγάλος. Ο μεγαλύτερος ίσως μπασκετμπολίστας όλων των εποχών, Μάικλ Τζόρνταν, έλεγε: «Στην καριέρα μου, έχω χάσει σίγουρα τουλάχιστον 300 παιχνίδια και, 26 φορές που το παιχνίδι κρίθηκε από βολή μου, σούταρα και απέτυχα. Έχω αποτύχει τόσες φορές στη ζωή μου, που ούτε καν τις θυμάμαι. Και αυτός είναι ο λόγος που έγινα πετυχημένος».
«Όταν δεν έχεις, τότε να δίνεις. Αυτό είναι ροκ». Τι άλλο είναι ροκ;
Υπάρχει η στενή έννοια του όρου: ροκ είσαι αν παίζεις ροκ. Η πλατύτερη, κοινωνική ερμηνεία του όρου λέει ότι ροκ σημαίνει αυθεντικότητα, ελευθερία, αντικομφορμισμός. Ο Σαββόπουλος είχε πει: «Η Μπέλλου είναι ροκ».
Οι Athens Pistols δεν έπασχαν μόνο από έλλειψη ταλέντου, στόχων, μουσικών, αλλά και στίχων. Γράψτε τους ένα κουπλέ, ποτέ δεν είναι αργά.
Δεν μπορώ, όσο κι αν προσπαθώ. Οπότε δανείζομαι, όχι ένα κουπλέ αλλά ένα ρεφρέν που θα τους άρεσε:
I can’t get no satisfaction
I can’t get no satisfaction
’Cause I try, and I try, and I try, and I try
I can’t get no, I can’t get no
Ο αφηγητής, ο Νούλης, είναι παντελώς άμουσος. Γιατί;
Ίσως γιατί και ο συγγραφέας του βιβλίου είναι εξίσου άμουσος. Πώς λειτουργεί το ένστικτο, ε;
Όσοι έχουν ταλέντο κάποιες φορές αισθάνονται να ασφυκτιούν στην ομάδα και συνεχίζουν μόνοι τους.
Διαβάζουμε σε άλλες συνεντεύξεις σας πως δεν νοσταλγούσατε την εποχή ή το Παγκράτι στη διάρκεια της συγγραφής του βιβλίου – μήπως επειδή δεν μπορούμε να νοσταλγήσουμε κάτι που είναι παρόν; Ποια κομμάτια τους είναι ακόμη ζωντανά;
Από ιδιοσυγκρασία δεν νοσταλγώ τα περασμένα. Τα θυμάμαι και τα αγαπάω, αλλά μέχρι εκεί. Δεν λέω ποτέ: «Αχ, ας ξαναγύριζαν εκείνα τα χρόνια». Κάποιοι τόποι υπάρχουν ακόμα στο Παγκράτι και κάποιοι φίλοι από παλιά, τους βλέπω με χαρά κάθε φορά. Μ’ αρέσει ακόμα να τριγυρνώ τα βράδια στο Παγκράτι, στους δρόμους που γύριζα μικρός. Αλλά τα πράγματα έχουν αλλάξει.
Οι Athens Pistols διαλύονται, όταν τα δυο πιο ταλαντούχα μέλη της μπάντας κάνουν μια μανούβρα αλά Τζον Λένον. Τελικά το ταλέντο έχει υποχρέωση προς την ομάδα ή προς τον εαυτό του;
Η ζωή έχει δείξει ότι όσοι έχουν ταλέντο κάποιες φορές αισθάνονται να ασφυκτιούν στην ομάδα και συνεχίζουν μόνοι τους. Τα παραδείγματα πολλά. Στους Athens Pistols ο Τζίμης ήταν ο μόνος που ήξερε μουσική, κατάλαβε ότι με τους ερασιτέχνες δεν θα είχε μέλλον. Η «προδοσία» του ήταν αποτέλεσμα της θέλησής του να πάει παραπέρα, να εξελίξει τη μουσική του.
Είναι ο Νούλης δειλός; Προσωπικά πιστεύω πως η αδράνειά του είναι εγκληματική και πως το βιβλίο αποτελεί ένα νέο « J’accuse», κατά της παθητικότητας μιας γενιάς που χαντάκωσε τις επόμενες, αλλά έχει ακόμη μεγαλύτερη αξία, γιατί προέρχεται από κάποιον που ανήκει σε αυτή τη γενιά. Ένα σχόλιο;
Ο καθένας μπορεί να βλέπει τους ήρωές μου όπως νομίζει. Ο Νούλης δεν είναι δειλός, ψάχνεται, κάνει παράτολμα πράγματα για την εποχή του, πάει να κλέψει έναν πολύγραφο, οργανώνεται σε μια αριστερή παράνομη οργάνωση, συμμετέχει στο Πολυτεχνείο. Δεν είναι καθόλου παθητικός. Εγώ, ως ήρωα του βιβλίου μου, τον βλέπω ζωντανό, δραστήριο, γεμάτο εκπλήξεις. Όσο για το σχόλιο/υπονοούμενο για μια «παθητική γενιά που χαντάκωσε τις επόμενες», δεν συμφωνώ. Η γνώμη μου είναι ότι αυτή η γενιά δημιούργησε τη Μεταπολίτευση, στήριξε την κοινοβουλευτική δημοκρατία που εδώ και 50 χρόνια δεν έχει αμφισβητηθεί, έβγαλε καλούς πολιτικούς και καλύτερους διανοούμενους/καλλιτέχνες.
Είμαι πεπεισμένη πως συγγραφέας δεν είναι κάποιος που γράφει ένα βιβλίο. Τι είναι συγγραφέας;
Συγγραφέας γίνεσαι ουσιαστικά όταν σε αποδεχτεί το σινάφι των άλλων συγγραφέων, κι αν βεβαίως τα βιβλία σου έχουν να πουν ή να συνεισφέρουν σε κάτι.
«Η πραγματική τέχνη στη μουσική δεν είναι να παίζεις, αλλά να ακούς» (Κιθ Ρίτσαρντς). Κατ’ επαγωγή, μήπως είναι πιο δύσκολο να είσαι αναγνώστης παρά συγγραφέας;
Το να είσαι καλός αναγνώστης απαιτεί προσπάθεια. Το να γίνεις συγγραφέας απαιτεί πρώτα να είσαι καλός αναγνώστης.
Σε τι μοιάζει η ροκ με τη λογοτεχνία;
Δεν ξέρω αν μοιάζει. Πάντως υπάρχει λογοτεχνία που έχει χαρακτηριστεί ροκ. Κυρίως αυτή που αντανακλά έναν τρόπο ζωής αυθεντικό, νεανικό, απρόβλεπτο. Π.χ. Ο Φύλακας στη σίκαλη του Τζ. Ντ. Σάλιντζερ, που εκδόθηκε πριν από τη μεγάλη έκρηξη του ροκ εν ρολ, θεωρήθηκε αμιγώς «ροκάδικο» και επηρέασε τις επερχόμενες γενιές του ροκ εν ρολ. Ή τα βιβλία του Νίκου Νικολαΐδη στα καθ’ ημάς, όπως το Οργισμένος Βαλκάνιος.
Είστε στον χώρο του βιβλίου εδώ και χρόνια. Αυτό σας βοηθάει ή σας επιβαρύνει στη συγγραφή;
Με βοηθάει λόγω της εμπειρίας, με εμποδίζει γιατί ο χρόνος μου μοιράζεται σε οργανωτικά ζητήματα, κριτικές για βιβλία άλλων, αφιερώματα κ.λπ.
Είναι αυτό το βιβλίο σας καλύτερο από τα προηγούμενα; Μην πείτε «πάντα έτσι είναι», γιατί μόλις διάβασα το Bourneville του Τζόναθαν Κόου.
Νομίζω είναι πιο ολοκληρωμένο. Πράγματα που υπήρχαν στις προηγούμενες συλλογές διηγημάτων μου, εδώ μου φαίνεται ότι αποκτούν μια πιο συνεκτική μορφή, ίσως ωρίμασαν. Τον τελικό λόγο έχουν οι αναγνώστες.
Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών
Γιάννης Ν. Μπασκόζος
Μεταίχμιο
σ. 168
ISBN: 978-618-03-3607-8
Τιμή: 13,30€
https://diastixo.gr/sinentefxeis/ellines/20721-giannis-n-mpaskozos
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου