- Τίνα Πανώριου
Η Νάνσυ Ψημενάτου είναι συνθετική θεραπεύτρια, επόπτρια, συγγραφέας και ιδρύτρια της ΑΜΚΕ Μαθήματα Ζωής. Έχει λάβει την πιστοποίησή της στη Θανατολογία από την Association for Death Education and Counseling, στην οποία και είναι μέλος. Εργάζεται ιδιωτικά και συνεργάζεται με φορείς τόσο στο πλαίσιο της εποπτείας όσο και στη διεξαγωγή σεμιναρίων που αφορούν τη διαχείριση των απωλειών.
Γιατί κάποιος επιλέγει τη Συμβουλευτική και δη τη Θανατολογία ως επάγγελμα;
Η απάντηση αυτή ποικίλλει, καθώς τα κίνητρα των ανθρώπων σε σχέση με την επιλογή του επαγγέλματός τους είναι διαφορετικά. Μιλώντας για μένα, η ενασχόλησή μου με το πένθος, τον θρήνο και τον θάνατο ήταν ένα κάλεσμα που απλά ανταποκρίθηκα σ’ αυτό. Όταν έμαθα για τη δουλειά της Elisabeth Kubler Ross, με ετοιμοθάνατους και τις οικογένειές τους, είπα μέσα μου: «Αυτό ακριβώς θέλω να κάνω!». Ξεκίνησα τις σπουδές μου στην ψυχολογία, οι οποίες, αν και μου έδωσαν ένα ακαδημαϊκό υπόβαθρο, δεν ήταν αυτό που πραγματικά με ενδιέφερε. Η συμβουλευτική και η ψυχοθεραπεία μόλις έκαναν τα πρώτα τους δειλά βήματα, με πολύ λίγες σχολές να προσφέρουν εκπαίδευση σε αυτές. Η συμβουλευτική πένθους δεν υπήρχε στα προγράμματα σπουδών ούτε κατ’ όνομα. Αυτό το κενό το κάλυψα μέσα από προσωπική αναζήτηση και εξειδίκευση στο εξωτερικό.
Ποια θέματα ζωής σάς έχουν απασχολήσει και έχετε επικοινωνήσει στον κόσμο;
Εκτός από το θέμα των απωλειών, με ενδιαφέρει πολύ η έννοια της ενηλικίωσης και της πραγματικής επαφής με τα συναισθήματά μας. Ενώ η ενηλικίωση ως έννοια είναι μια διαδικασία ζωής που εστιάζεται στη συναισθηματική και οικονομική μας ανεξαρτησία, χρειάζεται να ενθαρρύνουμε τα παιδιά από μικρή ηλικία να μεγαλώνουν και «να κάνουν αυτά που μπορούν να κάνουν». Η διαδικασία αυτή χτίζει την αυτοεκτίμησή τους και θέτει τις βάσεις για την ανθεκτικότητά τους. Από την άλλη, τα συναισθήματά μας δημιουργούν μια πλούσια ζωή, όταν τα αφουγκραζόμαστε και τα έχουμε ως οδηγούς, με την προϋπόθεση ότι δεν τα μπερδεύουμε με την προσωρινή μας διάθεση ή δεν βασίζουμε αποφάσεις άσκεφτα σ’ αυτά.
Πρόκειται να κυκλοφορήσει η 3η συμπληρωμένη έκδοση του βιβλίου σας Πένθος, ταξίδι στη χώρα του παράδοξου. Ποια κεφάλαια-θέματα θα προστεθούν;
Θέλω να προσθέσω ένα κεφάλαιο για τη χρήση της Θανατοτεχνολογίας (Thanatotechnology), τους τρόπους δηλαδή με τους οποίους διαχειριζόμαστε τις απώλειες με τη βοήθεια του διαδικτύου. Θα προστεθεί ένα κεφάλαιο για τις απώλειες που δεν σχετίζονται με τον θάνατο (non death losses) αλλά επιφέρουν βαθύ πένθος, θα γίνει μια σύντομη αναφορά στις αμφιλεγόμενες απώλειες, για παράδειγμα, όταν υπάρχει στην οικογένεια ή τον φιλικό μας περίγυρο άτομο που κάνει χρήση ναρκωτικών ή νοσεί από άνοια. Θα αναφερθώ επίσης στις έννοιες του οικολογικού πένθους και οικολογικού άγχους (eco-grief και eco-anxiety), που συνδέονται με τον θρήνο και το άγχος που προκαλείται από την αλλαγή στο κλίμα, τις φυσικές καταστροφές και τις απώλειες των οικοσυστημάτων, αλλά και τις τελευταίες εξελίξεις στον χώρο της Θανατολογίας για την έκφραση του πένθους και του θρήνου ως μια εξατομικευμένη διαδικασία, ενώ ταυτόχρονα θα περιγράψω τα οφέλη της σύνδεσης των πενθούντων με την κοινότητα.
Το Bouncing ball, Η διαδικασία του πένθους… αλλιώς είναι μια εικονογραφημένη έκδοση που προορίζεται για ενήλικο κοινό;
Ναι, παρόλο που απευθύνεται σε ενήλικο κοινό, μοιάζει να έχει κερδίσει και μικρότερες ηλικίες και με τη βοήθεια ενός ενήλικου μπορεί, μετά τα 13 χρόνια, να διαβαστεί και από εφήβους. Σε αυτό το βιβλίο ήθελα να μεταφέρω την ιδέα του πένθους ως μια οικουμενική εμπειρία που είναι παρούσα στην καθημερινή μας ζωή, με πολλές μορφές όσες και οι απώλειες και οι αλλαγές που συναντάμε σ’ αυτή. Παιδιά και έφηβοι θέλουν να μιλούν για τον θάνατο, έχουν την ανάγκη καθοδήγησης από γονείς, δασκάλους και καθηγητές, ώστε να ενθαρρύνονται να εκφράζουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους με τους ιδιαίτερους τρόπους τους.
Πώς προκύπτει κάθε καινούργιο βιβλίο σας;
Για κάθε καινούριο βιβλίο παίρνω τον χρόνο μου και ξεκινώ τη γραφή του όταν νιώσω ότι είμαι πραγματικά έτοιμη να δώσω κάτι από μένα. Ένα ρητό λέει: «Καλύτερα να γράφεις για τον εαυτό σου και να μην έχεις κοινό, παρά να έχεις κοινό και να μην έχεις εαυτό» και το ακολουθώ με ευλάβεια. Το Πένθος, ταξίδι στη χώρα του παράδοξου σίγουρα έχει πολλά δικά μου κομμάτια μέσα από τις προσωπικές μου απώλειες, αλλά και την επαγγελματική μου εμπειρία. Η Συμβουλευτική πένθους για επαγγελματίες γεννήθηκε από την επιθυμία ύπαρξης ενός συνοπτικού οδηγού για όποιον θέλει να πάρει μια γενική ιδέα τι γίνεται μέσα στη συνεδρία. Το Ημερολόγιο 365+1 ημέρες χωρίς… παρέχει βοήθεια και καθοδήγηση, καθώς ο βασικός του στόχος είναι να διαλύσει τα στερεότυπα στη διαδικασία του πένθους, ενώ το Bouncing ball, με τα υπέροχα σχέδια της Ρένιας Μεταλληνού, δίνει μια γρήγορη αλλά ειλικρινή ματιά στο θέμα.
Ποιοι είναι οι στόχοι της ΑΜΚΕ Μαθήματα Ζωής και η μέχρι τώρα δράση της;
Τα Μαθήματα Ζωής δραστηριοποιούνται από το 2013 και oι υπηρεσίες μας απευθύνονται σε σχολεία, γονείς, εκπαιδευτικούς, ιατρούς, κληρικούς, επαγγελματίες στον χώρο της υγείας και της ψυχικής υγείας, που εργάζονται σε ιδιωτικούς ή δημόσιους φορείς, που βρίσκονται κοντά σε παιδιά ή ενηλίκους που πενθούν για σημαντικές απώλειες. Οι βασικοί στόχοι στους οποίους τα Μαθήματα Ζωής θέλουν να ενισχύσουν την κοινωνία με το έργο τους περιλαμβάνουν την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για τις ανάγκες του παιδιού και των ενηλίκων που πενθούν. Ενισχύουν την επιμόρφωση των ατόμων που βρίσκονται κοντά σε παιδιά και ενήλικες που πενθούν σε οποιοδήποτε πλαίσιο και αν ανήκουν και, τέλος, προσφέρουν εξειδικευμένη κατάρτιση για επαγγελματίες της υγείας και παιδείας, προκειμένου να στηρίξουν τα παιδιά και τους ενήλικες που πενθούν. Οι υπηρεσίες μας προσφέρονται χωρίς αμοιβή.
Η εξοικείωση με τον θάνατο είναι μια βαθιά και προσωπική διαδικασία, που μπορεί να φέρει ψυχική ηρεμία και σοφία.
Υπάρχουν ομάδες εργαζομένων που δε σας πλησίασαν μέχρι τώρα για ένα σεμινάριο για το πένθος, που θα τους ήταν χρήσιμο;
Μια ομάδα που θα ήθελα να δω να αναζητά τις υπηρεσίες των Μαθημάτων Ζωής είναι τα γραφεία τελετών, αφού βρίσκονται άμεσα κοντά στους πενθούντες παρέχοντας τη στήριξή τους. Στην πρώτη γραμμή του πυρός βρίσκονται και οι ιατροί και το νοσηλευτικό προσωπικό, που δύσκολα αναζητούν στήριξη, καθώς συνήθως υιοθετούν άμυνες που τους αποξενώνουν από τους ασθενείς τους, αλλά και από τον ίδιο τους τον εαυτό. Τα σώματα ασφαλείας επίσης δύσκολα ζητούν βοήθεια, καθώς υπάρχει ο μύθος ότι αφού «προστατεύουν» δεν έχουν ανάγκη βοήθειας, σκεπτικό που απέχει πολύ από την πραγματικότητα, καθώς τα σώματα ασφαλείας εκτίθενται συνεχώς σε τραυματικά πένθη.
Στην επαγγελματική διαδρομή σας έχουν προστεθεί παράμετροι γύρω από το πένθος, που όταν ξεκινήσατε δεν είχατε υπολογίσει;
Ναι, διαπιστώνω ότι τα τραυματικά πένθη αυξάνονται στον αριθμό. Ως τραυματικά πένθη περιγράφω τις δολοφονίες, τις αυτοκτονίες, τα ατυχήματα, τις τρομοκρατικές ενέργειες και τις απώλειες μέσα από τις φυσικές καταστροφές. Τα τραυματικά πένθη χρειάζονται ιδιαίτερη προσέγγιση, η οποία πρέπει να γίνεται από έμπειρους θεραπευτές με γνώση στη συμβουλευτική και θεραπεία πένθους, ένας κλάδος που αναπτύσσεται σε όλο τον κόσμο ως ξεχωριστή ειδίκευση. Επίσης, μεγάλο μέρος του θρήνου αφορά τα κατοικίδια και σίγουρα αναλογεί ενημέρωση, συμπαράσταση και αναγνώριση αυτών των τόσο σημαντικών απωλειών. Τα πένθη στη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα χρειάζονται τη δική τους αναφορά, καθώς ανήκουν στην κατηγορία των πενθών-ταμπού, εκθέτοντας τα άτομα που πενθούν σε μεγάλη μοναξιά και απομόνωση με ολέθριες συνέπειες στην ψυχική τους υγεία.
Έχει υπολογιστεί πόσες μικρές απώλειες βιώνει ο σύγχρονος άνθρωπος καθημερινά;
Δεκάδες απώλειες. Μικρές, μεγάλες, φανταστικές, πραγματικές, συμβολικές! Η εμπειρία της απώλειας είναι συνυφασμένη με την ύπαρξή μας, με την καθημερινότητά μας και μας υπενθυμίζει, αν θέλουμε φυσικά να θυμηθούμε, ότι η προσωρινότητα της ζωής είναι αυτή που την καθιστά τόσο υπέροχη, τόσο απρόβλεπτη, τόσο μεγάλη!
Πιστεύετε πως θα υπάρξει κάποια μελλοντική γενιά ή χώρα που θα είναι πιο εξοικειωμένη με τον θάνατο; Υπάρχει ένα τρομακτικό έθιμο στην Ινδονησία: κάθε τέσσερα χρόνια, βγάζουν τους μουμιοποιημένους νεκρούς από τους τάφους, τους καθαρίζουν και τους αλλάζουν ρούχα.
Η εξοικείωση με τον θάνατο είναι μια βαθιά και προσωπική διαδικασία, που μπορεί να φέρει ψυχική ηρεμία και σοφία, και ο τρόπος που κάθε κοινωνία αντιμετωπίζει το τέλος της ζωής εξαρτάται από τον πολιτισμό, τη θρησκεία, τα έθιμα και τις παραδόσεις της. Το έθιμο που περιγράψατε είναι «τρομακτικό» για μας, απλώς και μόνο γιατί μας είναι άγνωστο και ανοίκειο. Πιστεύω ότι όλα τα έθιμα που αφορούν το τέλος της ζωής και τον θρήνο, όταν δεν επιβάλλονται αναγκαστικά, είναι θεραπευτικά στο πλαίσιο που τους αναλογεί. Η ψυχική ανθεκτικότητα απέναντι στα μεγάλα γεγονότα της ζωής ξεκινά από τους τρόπους διαπαιδαγώγησης των μικρών παιδιών. Οι ανοιχτές συζητήσεις για τον θάνατο, η συμμετοχή στα τελετουργικά ταφής/καύσης και μνημόσυνων, η ανάγνωση βιβλίων, δοκιμίων ή ποίησης για τον θάνατο μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση των συναισθημάτων και στη δημιουργία μιας πιο υγιούς σχέσης με αυτόν. Τελικός στόχος της εξοικείωσης με την έννοια του θανάτου είναι η ορθή χρήση της ζωής και του χρόνου μας.
Ποιο θα είναι το θέμα του επόμενου βιβλίου σας;
Το επόμενό μου βιβλίο θα εστιάσει στη θεραπεία και τη γλώσσα που χρησιμοποιούμε γι' αυτήν. Υπάρχουν πολλές παρανοήσεις που αφορούν στη θεραπευτική διαδικασία, τις προσεγγίσεις και τους ειδικούς και πολλά στερεότυπα που εμποδίζουν τους ανθρώπους να ζητήσουν βοήθεια εξαιτίας τους. Πιστεύω ότι το βιβλίο θα ρίξει φως σε αυτά τα θέματα, ενώ θα συνοδεύεται από ισχυρή δόση (μαύρου) χιούμορ.
Ποια είναι τα επαγγελματικά σχέδιά σας για το άμεσο μέλλον;
Η φετινή χρονιά προβλέπεται γεμάτη και συναρπαστική μέχρι τέλους! Ήδη υλοποιείται το επιμορφωτικό πρόγραμμα «Συμβουλευτική Πένθους» για επαγγελματίες ψυχικής υγείας, το οποίο έχει στόχο να γεφυρώσει το κενό μεταξύ θεωρίας και πράξης. Επιπλέον, τον Ιανουάριο, σε συνεργασία με την AMKE Karkinaki, τον οργανισμό που ασχολείται με τον παιδικό και εφηβικό καρκίνο στην Ελλάδα, στον οποίο είμαι επόπτρια, θα ξεκινήσουμε ένα καινοτόμο επιμορφωτικό πρόγραμμα με τίτλο «Hope Blooms». Αυτό το πρόγραμμα εστιάζει στην εκπαίδευση επαγγελματιών για την υποστήριξη παιδιών, εφήβων και οικογενειών που αντιμετωπίζουν σπάνιες ασθένειες.
Τελικός στόχος της εξοικείωσης με την έννοια του θανάτου είναι η ορθή χρήση της ζωής και του χρόνου μας.
Η παρουσίαση του βιβλίου Bouncing ball, Η διαδικασία του πένθους… αλλιώς θα γίνει την Παρασκευή 1η Νοεμβρίου, στις 19:00, στο βιβλιοπωλείο Πρωτοπορία στη Θεσσαλονίκη. Θα μιλήσουν οι: Τάνια Αναγνωστοπούλου, κλινική ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια, Αλεξάνδρα Γέροντα, ψυχολόγος, συστημική ψυχοθεραπεύτρια, και Δημήτρης Κουτζαμάνης, σύμβουλος ψυχικής υγείας, συνιδρυτής της ΑΜΚΕ Μαθήματα Ζωής.
Bouncing ball
Η διαδικασία του πένθους… αλλιώς
Νάνσυ Ψημενάτου
εικόνες: Ρένια Μεταλληνού
Φίλντισι
34 σελ.
ISBN 978-618-573-824-2
Τιμή €15,90
Τίνα Πανώριου δημοσιογράφος
https://diastixo.gr/sinentefxeis/ellines/23319-nansi-sinedefji-stin-tina-panoriou
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου