Μαρία Δριμή: «Ξέρξης»
Ξέρξης. Aν δεν έχει κάποιος διαβάσει το σημείωμα της συγγραφέως ή τον πρόλογο του Θανάση Τριαρίδη και το επίμετρο της Kατερίνας Θεοδωρίδου, δεν είναι προϊδεασμένος για την υπόθεση του θεατρικού έργου. Ο τίτλος του αποτελεί αίνιγμα. Το εξώφυλλο δημιουργεί ακόμα περισσότερες απορίες.
Από μια χαρακτηριστική επαγγελματική διαστροφή, διάβασα όλα τα παραπάνω –τα διαβάζω στα περισσότερα λογοτεχνικά έργα– αλλά, παρ’ όλα αυτά, δεν μπορούσα να φανταστώ τα αποτελέσματα της απολαυστικότατης ανάγνωσης. Διαβάζεται απνευστί και σίγουρα η Μαρία Δριμή κατορθώνει να ξορκίσει την εσωστρέφεια και τη μιζέρια που βιώσαμε στην πρώτη περίοδο της πανδημίας (πβ. εισαγωγικό σημείωμα της ίδιας της συγγραφέως).
Τον Ξέρξη τον έχουμε συνηθίσει στα σχολικά μας χρόνια κυρίως στα θεωρητικά μαθήματα. Όμως η ευφυέστατη σύλληψη να χρησιμοποιηθεί το όνομά του σε άψυχο αντικείμενο κινεί το ενδιαφέρον του αναγνώστη-θεατή.
Ο Ξέρξης, γνωστός για τους πολλούς γάμους και τα πολλά παιδιά του, σίγουρα μπορεί να «δανείσει» το όνομά του σε ένα ερωτικό βοήθημα. Το σκηνικό του θεατρικού έργου είναι ενιαίο – πάντα το σαλόνι της μίας από τις ηρωίδες. Ίσως γι’ αυτό επιλέγεται το σπίτι της πιο παιχνιδιάρας από τις τέσσερις ηρωίδες, της Μίνας.
Το θεατρικό έργο βασίζεται σε ζωντανούς, κοφτούς διαλόγους και σε πολλά δραματικά απρόοπτα. Τα λογοπαίγνια επίσης είναι χαρακτηριστικά στον λόγο της συγγραφέως. Η καθηγήτρια αγγλικών, η Κλειώ, έχει το παρατσούκλι «Οξφόρδη». Το σούπερ μάρκετ, με το οποίο θα αρχίσει συνεργασία η μοδίστρα Μαίρη, ονομάζεται «Αμάλθεια», για να μας υπενθυμίσει τον γνωστό μύθο, η εταιρεία που κατασκευάζει τους δονητές φέρει την επωνυμία «forever and ever», όπως το τραγούδι του Ντέμη Ρούσσου που αποτελεί και μουσική υπόκρουση σε κάποια σημεία του έργου – σίγουρα με κάποια λεπτή ειρωνεία για να υπενθυμίζει στις ηρωίδες την άδεια ερωτική τους ζωή. Ακόμη, ο Ηρακλής, ο αντικαταστάτης-δονητής του Ξέρξη, διαθέτει δώδεκα λειτουργίες, ισάριθμες με τους άθλους του ήρωα.
Το θεατρικό έργο Ξέρξης βασίζεται σε έναν θεματικό πυρήνα: τις προβληματικές διαπροσωπικές σχέσεις του 21ου αιώνα, αλλά στηλιτεύει και τις σεξουαλικές σχέσεις που στον καιρό μας είναι ευκαιριακές και χωρίς συναισθηματικό υπόβαθρο. Ο Αλκιβιάδης Γεμιστός, για παράδειγμα, η μόνη αντρική παρουσία επί σκηνής, είναι συνεσταλμένος και ντροπαλός – γι’ αυτό τον πιάνει λόξιγκας, όταν του αρέσει κάποια γυναίκα και επιθυμεί να την προσεγγίσει. Η δερματολόγος Φαίη έχει ρεκόρ αποτυχημένων σχέσεων και γάμων. Η Μαίρη, η μοδίστρα του έργου, διαζευγμένη, οχυρώνεται πίσω από τις κόρες της, για να μη δοκιμάσει –από φόβο– καινούργιες γνωριμίες.
Ο Ξέρξης στα χέρια της συγγραφέως νοηματοδοτεί κάτι τελείως διαφορετικό: από τυραννικός σάχης και αλαζονικός βασιλιάς, όπως τον συνηθίσαμε στην Ιστορία, γίνεται ένας απαραίτητος πλην άψυχος σύντροφος τεσσάρων γυναικών που βιώνουν τη μοναξιά και τις συνέπειες των ραγδαίων κοινωνικών μεταβολών. Αν και οι δεσμοί τους είναι στενοί και συνδέονται με αισθήματα φιλίας, αμοιβαιότητας και αφοσίωσης –συμπονούν η μία την άλλη–, η ερωτική τους ζωή τις απογοητεύει και είναι κενή. Αυτό φαίνεται έντονα στην έκτη σκηνή, όταν παραδέχονται ότι ένα αντικείμενο, όπως ο δονητής, δεν μπορεί να γεμίσει την κενή ερωτική ζωή τους. Αντίθετα, τις αποπροσανατολίζει και τις γεμίζει θλίψη. Μάλιστα, η Φαίη επισκέπτεται ψυχίατρο…
Όλα έχουνε υπολογιστεί με μαθηματική ακρίβεια, ώστε τίποτα δεν περισσεύει. Ταυτόχρονα, τα συναισθήματα είναι διάφανα.
Παρά τους σπιρτόζικους και εύθυμους διαλόγους, το βάθος της σκέψης είναι διάχυτο. Όλοι μελαγχολούν στα γενέθλιά τους, ενώ η Μίνα στις εθνικές επετείους. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ψευδαίσθηση από την απονομή της Δικαιοσύνης, σύμφωνα με τη δικηγόρο ηρωίδα του έργου. Η Κλειώ, η καθηγήτρια αγγλικών, παραλληλίζει τον Ξέρξη –εύστοχα, είναι αλήθεια– με το κουτί της Πανδώρας, τονίζοντας έτσι τις ανεκπλήρωτες ελπίδες τους.
Παρόλο που οι εννέα σκηνές του έργου εκτυλίσσονται στο ίδιο σκηνικό, η θεατρική συγγραφέας κατορθώνει με έναν ευφυή σκηνοθετικό τρόπο να εισαγάγει λεπτομέρειες για καθεμία από τις ηρωίδες της. Έτσι, μαθαίνουμε για τα επαγγέλματα όλων. Γενικότερα τονίζεται η επιτυχημένη επαγγελματική καριέρα τους – ίσως για να φανεί ακόμη περισσότερο η αποτυχία στην προσωπική τους ζωή. Άλλωστε, αυτό είναι το ζητούμενο: να τονιστεί η ανούσια ζωή των τεσσάρων γυναικών.
Όλο το έργο είναι διανθισμένο με λογοτεχνικές αναφορές σε δημιουργούς όπως η Βιρτζίνια Γουλφ και ο Ντοστογιέφσκι. Παρατηρούμε επίσης στους διαλόγους μια διάχυτη αίσθηση –essence– από Γούντι Άλεν, όπως εύστοχα αναφέρει και ο Θανάσης Τριαρίδης.
Οι διάλογοι, ευρηματικοί και ατακαδόρικοι. Η μια φίλη δίνει λαβή στην άλλη για σχολιασμό πάντα με αγάπη και σεβασμό στα συναισθήματα της άλλης. Οι σχέσεις τους δεν γνωρίζουν ανταγωνισμό, παρά το κατά πολύ διαφορετικό κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο και τις ερωτικές ευκαιρίες. Αντίθετα, οι δεσμοί τους είναι στενοί – απόρροια άλλοτε των δυσάρεστων δοκιμασιών του χρόνου και άλλοτε των ευχάριστων νεανικών αναμνήσεων. Στην αρχή του έργου (στη σελίδα 17) θυμούνται μία νεανική επίσκεψή τους στο Παρίσι με νοσταλγία. Από τις διάσπαρτες αναμνήσεις κατανοούμε πως το παρελθόν τις ενώνει με άρρηκτους δεσμούς. Εύστοχα μέσα σε όλο το κείμενο χρησιμοποιούνται αναδρομικές αφηγήσεις ενός αγνού υπέροχου παρελθόντος με την τάση που έχει ο άνθρωπος να εξιδανικεύει τη νιότη του, για να τονιστεί το αδυσώπητο παρόν.
Οι μουσικές επιλογές είναι όλες σχετικές με το περιεχόμενο του έργου. Όλα έχουνε υπολογιστεί με μαθηματική ακρίβεια, ώστε τίποτα δεν περισσεύει. Ταυτόχρονα, τα συναισθήματα είναι διάφανα. Πλούσιοι επιθετικοί προσδιορισμοί και ασύνδετα σχήματα κάνουν γοργή τη ροή του λόγου και περιγράφουν έντονες συναισθηματικές καταστάσεις. Οι φίλες δεν χάνουν ποτέ το χιούμορ τους και στο τέλος του έργου βρίσκουνε πρόσκαιρες λύσεις στα προβλήματά τους.
Ελπίζουμε αυτή η αστείρευτη φαντασία της Μαρίας Δριμή να οπλίσει την πένα της και να μας χαρίσει κι άλλα ανεκτίμητα έργα.
[Η Βασιλική Καραμανέα είναι φιλόλογος.]
Ξέρξης
Μαρία Δριμή
Πρόλογος: Θανάσης Τριαρίδης
Επίμετρο: Κατερίνα Θεοδωράτου
Κάπα Εκδοτική
80 σελ.
ISBN 978-960-628-330-7
Τιμή €8,48
https://diastixo.gr/kritikes/texnes/23285-maria-drimi-xerxis
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου