KAROUSOS ART CRITICS: Μαΐου 2024

Τετάρτη 29 Μαΐου 2024

Άρης Σφακιανάκης: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης

Ο Άρης Σφακιανάκης γεννήθηκε το 1958 στο Ηράκλειο της Κρήτης και σπούδασε νομικά στην Αθήνα. Έχει γράψει 14 βιβλία, που κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Κέδρος. Εργάζεται –για λίγο ακόμα– ως ελεγκτής εναέριας κυκλοφορίας. Έχει μία κόρη που αγαπάει κι εκείνη τα βιβλία και τα ταξίδια. Το τελευταίο μυθιστόρημά του, Ο Πρίγκιψ του δεύτερου ορόφου: Στον καιρό του Όθωνα (Κέδρος, 2023), μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη.

Γιατί τα τελευταία χρόνια ασχολείστε με το ιστορικό μυθιστόρημα;

Επειδή βαρέθηκα να ασχολούμαι με τον εαυτό μου, τον γάμο μου, τις περιπέτειες με τις γυναίκες, την αναζήτηση κατοικίας, τους αγανακτισμένους και τα υπόλοιπα καινά δαιμόνια. Αλλά και επειδή διαβάζοντας για τα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, τη διακυβέρνηση της χώρας από τον Καποδίστρια όπως και τα 30 περίπου χρόνια βασιλείας του Όθωνα, διαπίστωσα ότι γνώριζα ολίγιστα κι αποφάσισα να γράψω μια μυθιστορηματική τριλογία για την εποχή εκείνη, μήπως διαβάζοντάς την οι συντοπίτες μας μάθαιναν κάτι περισσότερο.

Για ποιο λόγο σάς γοήτευσαν ο Όθωνας και η Αμαλία;

Μετά τον Καποδίστρια, ήταν αναπόφευκτο να γράψω για εκείνον που τον ακολούθησε στην διακυβέρνηση της νεαράς εκείνης χώρας, που είχε μόλις αποκτήσει την ανεξαρτησία της. Η Αμαλία άλλωστε είναι συναρπαστική προσωπικότητα και το βλέπει κανείς στα γράμματα που έστελνε στον πατέρα της στη Γερμανία.

Ήταν εύκολο να βρείτε πηγές και βιβλιογραφία για να γράψετε το μυθιστόρημα;

Πηγές υπάρχουν πάντα, το θέμα είναι ο χρόνος που απαιτείται να τις μελετήσει κάποιος. Στο μέλλον βέβαια αυτή τη χαμαλοδουλειά θα την κάνει –ευελπιστώ– κάποιος αλγόριθμος.

Γιατί τιτλοφορήσατε το μυθιστόρημα Ο Πρίγκιψ του δεύτερου ορόφου;
Κάμποσοι τίτλοι ρίχτηκαν στο τραπέζι. Ο Πρίγκιψ του δεύτερου ορόφου ψηφίστηκε δι’ ανατάσεως της χειρός.

Ο αφηγητής σας δηλώνει ποιητής και είναι Έλληνας της Διασποράς. Πώς κατάφερε να προσεγγίσει τον Όθωνα;

Ο ήρωας είχε σπουδάσει νομικά στο Μόναχο, οπότε γνώριζε τη γλώσσα του μονάρχη. Στο μεταξύ, εργαζόταν κοντά στον μέγα πολιτικό της εποχής, τον Κωλέττη, οπότε η μεταπήδηση στον αυλικό κύκλο ήταν εύκολη.

Συνεργάζεται με τον νέο βασιλιά, αλλά και με τον Κωλέττη. Ποιος από τους δύο κατά τη γνώμη σας υπηρέτησε καλύτερα το ελληνικό κράτος;

Κανείς. Αλλά μην ξεχνάμε τις δυσκολίες που έκρυβαν οι καιροί εκείνοι.

Διαπίστωσα ότι γνώριζα ολίγιστα κι αποφάσισα να γράψω μια μυθιστορηματική τριλογία για την εποχή εκείνη, μήπως διαβάζοντάς την οι συντοπίτες μας μάθαιναν κάτι περισσότερο.

Μετά εμφανίζεται η Αμαλία. Πώς κατάφερε η Αμαλία να γοητεύσει τον Όθωνα;

Η Αμαλία ήταν μια όμορφη νεαρή, που οδηγήθηκε σε γάμου κοινωνία με ένα επίσης ωραίο παλικάρι, που η μοίρα το έφερε στην ακρούλα αυτή των Βαλκανίων. Η Αμαλία ήταν μια ισχυρή προσωπικότητα και πάντα κάτι τέτοιο γοητεύει τα φτωχά πλην τίμια αρσενικά.

Από τη στιγμή που παντρεύεται η Αμαλία και γίνεται βασίλισσα, κρατά μια δυναμική στάση. Ποια ήταν η στάση του Όθωνα απέναντί της;

Ο Όθωνας είναι ερωτευμένος μαζί της από την αρχή ως το τέλος. Κι εκείνη το ίδιο. Έχουν ταφεί πλάι πλάι στο Μόναχο.

Γράφετε και για τη μεταφορά της πρωτεύουσας από το Ναύπλιο στην Αθήνα. Ποιοι λόγοι οδήγησαν σε αυτή την απόφαση;

Ο πατέρας του Όθωνα, γνωστός αρχαιολάτρης, πίστευε ότι η αίγλη της Αθήνας στα μάτια των Ευρωπαίων θα την έκανε ιδανική πρωτεύουσα. Δεν έπεσε έξω.

Είναι αλήθεια ότι αναπτύχθηκε κερδοσκοπία για το ποιος θα προλάβει να πάρει τα καλύτερα κτήματα ή σπίτια;

Πώς αλλιώς; Κι εγώ το ίδιο θα έκανα. Εδώ το έκανε η δούκισσα της Πλακεντίας.

Το μυθιστόρημά σας αναφέρεται σε μια εποχή που δεν είναι τόσο γνωστή. Γιατί οι Έλληνες δεν γνωρίζουν καλά την ελληνική ιστορία;

Ρωτήστε καλύτερα το εκπαιδευτικό μας σύστημα, που μας ωθεί στον ψιττακισμό αντί στην εξερεύνηση.

Εσάς ποια είναι η γνώμη σας για τη βασιλεία του Όθωνα στην Ελλάδα;

Ήταν ένα ανήλικο παιδί που επωμίστηκε έργο δυσβάστακτο. Προσπάθησε να το φέρει σε αίσιο πέρας, άλλοτε με επιτυχία και άλλοτε όχι. Έκανε λάθη έχοντας λάθος συμβούλους. Όμως ποιος δεν κάνει λάθη; Το ομολόγησε κι ο Παπανδρέου (ο Ανδρέας).

Τι θα απευθύνατε στους αναγνώστες που θα διαβάσουν το μυθιστόρημά σας;

Να το απολαύσουν!

Ο Πρίγκιψ του δευτέρου ορόφου
Στον καιρό του Όθωνα
Άρης Σφακιανάκης
Κέδρος
σ. 512
ISBN: 978-960-04-5380-5
Τιμή: 18,80€

Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, συγγραφέας

https://diastixo.gr/sinentefxeis/ellines/22002-aris-sfakianakis-interview

https://diastixo.gr/

Συλλογικό έργο: «Θάνος Μικρούτσικος: Κυνηγώντας την ουτοπία»

Απόστολος Σπυράκης

«Κακά τα ψέματα, η δυτική μουσική εδώ και 900 χρόνια είναι μουσική υπό περιορισμό. Τα αριστουργήματα όλα έχουν δημιουργηθεί μέσα από περιορισμούς. Ο Μπετόβεν, ή ο Μότσαρτ, ή ο Μπαχ περιοριζόντουσαν πάρα πολύ – όποιος δεν το καταλαβαίνει αυτό, δεν ξέρει τι του γίνεται. Περιοριζόντουσαν ακόμα κι από το γούστο του χρηματοδότη τους. Και βρήκανε ευκαιρία, μ’ έναν καταπληκτικό τρόπο χάρη στην ιδιοφυΐα τους να παράσχουν τις ιδέες τους μέσα στον περιορισμό μιας φόρμας που τους επιβλήθηκε […] Ο συνθέτης γενικότερα στη μουσική –πόσο μάλλον στη μουσική για το θέατρο– πρέπει να ελίσσεται μ’ έναν τρόπο σχοινοβατικό, θα έλεγα. Και μέσα εκεί να δώσει τα εξαιρετικά του πράγματα, αν έχει ταλέντο, ή τα αριστουργήματά του, αν πρόκειται για πραγματικά μεγάλο συνθέτη». Τούτη η ιδιοφυής, στο βάθος της ανάλυσής της, παρατήρηση του Θάνου Μικρούτσικου δείχνει την εμβρίθεια και το εύρος της σκέψης του. Ο Μίκης Θεοδωράκης, που είχε προσέξει το ταλέντο του, έγραψε: «Άκουσα την Καντάτα για τη Μακρόνησο και τη Σπουδή. Η βασική μου σκέψη είναι ότι ο Μικρούτσικος είναι ίσως ο μόνος νεώτερος συνθέτης που αντιμετωπίζει σοβαρά, υπεύθυνα και δημιουργικά το πρόβλημα αυτής που εγώ ονομάζω μετα-συμφωνική μουσική, που εγκαταλείπει το φολκλόρ, τον λαϊκισμό και τον μελωδικό αυτοσχεδιασμό για να προχωρήσει στη σύνθεση».

Στα κείμενα που συγκέντρωσαν οι Εκδόσεις Μετρονόμος φωτίζονται πλευρές της ζωής του Έλληνα συνθέτη που δεν είναι πολύ γνωστές στο κοινό, όπως η μελοποίηση Γάλλων ποιητών στο πρωτότυπο και η γενικότερη ενασχόλησή του με τη γαλλική ποίηση, η οποία αποτέλεσε πηγή έμπνευσης και σύνθεσης πολλών κομματιών. Όπως γράφει ο Μάκης Γκαρτζόπουλος: «Ο Μικρούτσικος αντιμετωπίζει τα κείμενα με ευλάβεια, χτίζοντας νότα-νότα κάθε μουσική φράση με σχολαστικότητα και βαθιά γνώση του τρόπου λειτουργίας της γαλλικής γλώσσας, του τονισμού και της μουσικότητάς της».

Φωτίζονται πλευρές της ζωής του Έλληνα συνθέτη που δεν είναι πολύ γνωστές στο κοινό, όπως η μελοποίηση Γάλλων ποιητών στο πρωτότυπο.

Μια άλλη πλευρά της δουλειάς του που φωτίζεται είναι η ποικιλία οργάνων και εκφραστικών μέσων που χρησιμοποίησε. Πέρα από τα τραγούδια που γνωρίζουμε όλοι, έχει γράψει μουσικές για υψίφωνο, αφηγητή, πιάνο και μαγνητοταινία, για βαθύφωνο, φαγκότο και πιάνο, για σοπράνο και σεξτέτο πνευστών, για σοπράνο και μαγνητοταινία, κι ακόμα έχει γράψει πολυμορφικές συνθέσεις με επίκεντρο το βιμπράφωνο, έργα για ορχήστρα εγχόρδων και σαξόφωνο, για ορχήστρα εγχόρδων και τρομπέτα. Τον ενδιέφερε εκείνος ο ενδιάμεσος μουσικός χώρος, όπως τον ονόμαζε, που συνδύαζε την πρωτοπορία με τα πιο κλασικά ακούσματα σε μια μείξη που δικαιωνόταν κάθε φορά από το αισθητικό της αποτέλεσμα. Επιθυμούσε πάντα μια καινούργια προσέγγιση των στίχων που τον κέντριζαν, όπως το μεταφρασμένο από τον Κώστα Καρυωτάκη ποίημα του «καταραμένου» Γάλλου ποιητή Τριστάν Κορμπιέρ, όπου δούλεψε «ανακαλύπτοντας τις κρυμμένες πλευρές, το αθέατο, τα μυστικά που ένα σπουδαίο κείμενο κρύβει εντός του». Ο Πατρινός συνθέτης, που ήταν πάντα περήφανος για την καταγωγή του, προσπάθησε να μπολιάσει την ελληνική μουσική με κάθε δυνατό ερέθισμα από τη διεθνή σκηνή χρησιμοποιώντας στοιχεία από την τζαζ, την κλασική μουσική και την όπερα, τη μουσική των καμπαρέ, τη δωδεκατονική μουσική και τις επιρροές από τα πρωτοποριακά μουσικά κινήματα, έχοντας ως βασικό κανόνα την ύπαρξη της μελωδίας, αυτή έπρεπε να είναι παρούσα σε κάθε πειραματισμό.

Η επιτυχία και η αναγνώριση του Θάνου Μικρούτσικου δεν ήρθε εύκολα, χαρακτηριστικά αναφέρει ο ίδιος ότι ο περίφημος Σταυρός του Νότου είχε δεχτεί τις περισσότερες αρνητικές κριτικές από κάθε άλλη μουσική του, μέχρι να αγαπηθεί από το κοινό. Η πορεία του υπήρξε πολυσχιδής, ενώ σε όλη του τη ζωή αναζητούσε την τομή, το καινούργιο, το διαφορετικό, αλλά και την επαφή με το κοινό μαζί με τον ατόφιο ενθουσιασμό, προσπαθώντας να κρατήσει τη φρεσκάδα που είχε όταν άγγιξε πρώτη φορά ένα πιάνο για να παίξει μαζί με τη θεία του, Αντιγόνη Παπαμικροπούλου, μια impromptu του Σούμπερτ. Όπως αφηγήθηκε ο ίδιος το 2011: «Βάζει τα δάχτυλά μου στα πλήκτρα. Ε, λοιπόν, το αίσθημα εκείνης της ηλεκτρικής εκκένωσης το νιώθω έντονα ακόμα και τώρα. Δεν λέει να με αφήσει πενήντα έξι χρόνια!».

Θάνος Μικρούτσικος: Κυνηγώντας την ουτοπία
16 αναγνώσεις του έργου του
Συλλογικό έργο
Γράφουν οι: Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος, Σπύρος Αραβανής, Μιχάλης Γελασάκης, Μαρία Γεωργιάδου, Μάκης Γκαρτζόπουλος, Μανώλης Δαφέρμος, Τιτίκα Δημητρούλια, Δημήτρης Κουτσούμπας, Ανδρέας Μαράτος, Γιάννης Μηλιός, Αλεξάνδρα Μικρούτσικου, Γιώργος Β. Μονεμβασίτης, Ηρακλής Οικονόμου, Φώντας Τρούσας, Γιώργος Χαρωνίτης, Θανάσης Χουλιαράς
Πρόλογος: Μαρία Παπαγιάννη
Επιμέλεια: Ηρακλής Οικονόμου
Μετρονόμος
296 σελ.
ISBN 978-618-5339-99-9
Τιμή €15,90

Απόστολος Σπυράκης, συγγραφέας και κριτικός

https://diastixo.gr/kritikes/meletesdokimia/22016-thanos-mikroutsikos-kinigontas-tin-outopia

https://diastixo.gr/

Lidija Dimkovska: συνέντευξη στην Αγγελική Δημοπούλου

Αγγελική Δημοπούλου

Η ποιήτρια, συγγραφέας και μεταφράστρια Λίντια Ντίμκοφσκα γεννήθηκε το 1971 στη Βόρεια Μακεδονία και ζει στη Σλοβενία. Έχει εκδώσει επτά ποιητικές συλλογές, τέσσερα μυθιστορήματα και μία συλλογή διηγημάτων. Τα βιβλία της έχουν αποσπάσει πολλά βραβεία και έχουν μεταφραστεί σε δεκαπέντε γλώσσες. Στο μυθιστόρημα Μια ακόμα ζωή (Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2013) εξιστορεί με τρυφερότητα την πορεία δύο κοριτσιών, σιαμαίων διδύμων, προς την ενηλικίωση και παράλληλα τον μετασχηματισμό της κομμουνιστικής Ανατολικής Ευρώπης. Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου της στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Βακχικόν, σε μετάφραση της Γιούλης Σταματίου, η συγγραφέας συζητά μαζί μας γι’ αυτό αλλά και για τη λογοτεχνία γενικότερα.

Το μυθιστόρημα Μια ακόμα ζωή είναι το πρώτο βιβλίο σας που κυκλοφορεί στα ελληνικά. Πώς νιώθετε που έχετε την ευκαιρία να πείτε αυτή την ιστορία στους Έλληνες αναγνώστες;

Νιώθω πολύ ευγνώμων και χαρούμενη. Πριν από αυτό, μόνο ένα διήγημά μου είχε δημοσιευτεί σε μία ανθολογία των Εκδόσεων Βακχικόν (σ.σ. Πέντε ευρωπαϊκές ιστορίες) και κάποια ποιήματά μου είχαν μεταφραστεί στα ελληνικά: το λογοτεχνικό περιοδικό Τεφλόν το 2019 δημοσίευσε μια επιλογή από την ποίησή μου, ενώ την ίδια χρονιά μια ανθολογία ποίησης από τη Βόρεια Μακεδονία κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Αντίποδες. Αργότερα, το Τεφλόν μού πρότεινε να παρουσιάσω τη νεότερη ποιητική γενιά της Βόρειας Μακεδονίας με μία εισαγωγή και μία επιλογή ποιημάτων, και ήταν πραγματικά μεγάλη χαρά να βλέπω τους νεότερους ποιητές να μεταφράζονται στα ελληνικά. Η μετάφραση του Μια ακόμα ζωή στα ελληνικά είναι για μένα ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα στη λογοτεχνική μου ζωή, γιατί για πολύ καιρό ένιωθα την Ελλάδα εντελώς κλειστή για τη λογοτεχνία μου. Ήταν πιο εύκολο για μένα να δημοσιεύσω στα αγγλικά παρά στα ελληνικά – και η Ελλάδα γειτονεύει με τη Βόρεια Μακεδονία. Εντάξει, δε ζω πια στη Βόρεια Μακεδονία, αλλά γράφω στη γλώσσα μας και νομίζω ότι το μεγαλύτερο επίτευγμα για έναν συγγραφέα είναι πρώτα να μεταφραστεί στις γλώσσες των γειτονικών χωρών. Δεν έχω έρθει ποτέ στην Ελλάδα για λογοτεχνική εκδήλωση, οπότε τώρα, με την ελληνική έκδοση του Μια ακόμα ζωή νιώθω ότι η Ελλάδα ανοίγει επιτέλους την πόρτα στη λογοτεχνία μου. Είμαι ευγνώμων στις Εκδόσεις Βακχικόν γι’ αυτή την ευκαιρία.

Οι πρωταγωνίστριές σας είναι δύο σιαμαίες αδερφές, των οποίων τη ζωή ακολουθούμε από την προεφηβεία έως την ενηλικίωση. Πώς εμπνευστήκατε αυτή την ιστορία και τι θέλατε να επικοινωνήσετε με τους αναγνώστες γράφοντάς την;

Πήρα την ιδέα από ένα τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ για δύο πραγματικές αδερφές από τον αραβικό κόσμο, που είχαν ενωμένα κεφάλια και αποφάσισαν να χωρίσουν η μία από την άλλη σε ώριμη ηλικία. Πέθαναν και οι δύο. Για πολλά χρόνια κουβαλούσα την ιστορία τους στο μυαλό μου και μια μέρα αποφάσισα να γράψω μια ιστορία με παρόμοιους χαρακτήρες, αλλά σε ένα κοινωνικό, πολιτικό, γεωγραφικό πλαίσιο που να είναι γνωστό σε μένα: Βόρεια Μακεδονία και πρώην Γιουγκοσλαβία. Το μυθιστόρημά μου ξεκινά το 1984 και τελειώνει το 2012, επομένως περιλαμβάνει σχεδόν 30 χρόνια προσωπικής ιστορίας των αδερφών και της οικογένειάς τους, αλλά και μιας ιστορικής εποχής, συγκεκριμένους τόπους, αλλαγές στο πολιτικό σύστημα από τον σοσιαλισμό στον καπιταλισμό και τον πόλεμο στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Το Μια ακόμα ζωή είναι ένα είδος αλληγορίας για τη διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας, αλλά φυσικά και μία ιστορία ενηλικίωσης για δύο αδερφές που θέλουν να έχουν ξεχωριστές ταυτότητες, ζωές και μέλλον.

Η συγγραφή μυθοπλασίας είναι κάτι μεταξύ φαντασίας και τεκμηρίωσης.

Μαζί με την ιστορία της Ζλάτα και της Σρέμπρα, παρακολουθούμε και την πορεία του μετασχηματισμού της κομμουνιστικής Ανατολικής Ευρώπης. Γιατί επιλέξατε αυτό το συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο και πώς το συσχετίσατε με τη συγκεκριμένη ιστορία;

Στο βιβλίο, η Ζλάτα και η Σρέμπρα γεννήθηκαν τη δεκαετία του ’70. Είναι η γενιά στην οποία ανήκω και το μυθιστόρημά μου είναι αφιερωμένο κυρίως σε αυτή τη γενιά. Μεγαλώνουν στα Σκόπια, όπως μεγάλωσα κι εγώ, και είναι μάρτυρες όσων συμβαίνουν γύρω τους αλλά και στην Ευρώπη και στον κόσμο, και ιδιαίτερα του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία τη δεκαετία του ’90. Οι δημοκρατίες θέλουν να χωριστούν η μία από την άλλη ακριβώς όπως η Σρέμπρα και η Ζλάτα θέλουν να χωριστούν η μία από την άλλη. Είναι δυνατά όλα αυτά χωρίς θύματα; Έπειτα από κάθε χωρισμό, σωματικό ή άλλο, κάποιος ή κάτι βρίσκεται στη θέση του θύματος. Στο μυθιστόρημά μου, η τραγωδία του χωρισμού της πρώην Γιουγκοσλαβίας δεν βρίσκεται στον διαχωρισμό ως ιδέα, επιθυμία ή πρόταση: βρίσκεται στον τρόπο, τον πιο βάναυσο και πρωτόγονο, με τον οποίο συνέβη, με έναν ανόητο πόλεμο που κατέστρεψε ζωές, ανθρώπους, μέρη και ανθρωπιά. Η αλληγορία μεταξύ των ενωμένων κεφαλιών της Ζλάτα και της Σρέμπρα (παρεμπιπτόντως, τα ονόματά τους σημαίνουν Χρυσή και Ασημένια) και της διάλυσης της πρώην Γιουγκοσλαβίας δεν ήταν η αρχική ιδέα όταν ξεκίνησα να γράφω το μυθιστόρημα, αλλά στη διαδικασία συγγραφής πολλές νύξεις και συνδέσεις μεταξύ τους εμφανίζονταν αυθόρμητα, με πραγματικές αναφορές και υπαινιγμούς.

Οι δύο αδερφές βρίσκονται κάποια στιγμή μπροστά στην απόφαση του ιατρικού διαχωρισμού. Πώς μελετήσατε και χειριστήκατε αυτό το λεπτό, δύσκολο θέμα και την ψυχολογία των πρωταγωνιστριών σας;

Έκανα πολλή έρευνα, μίλησα με νευροψυχιάτρους, πήγα σε ένα λογοτεχνικό πρόγραμμα στο Λονδίνο, επαλήθευσα όλα τα μέρη στα οποία εκτυλίσσεται η ιστορία, επαλήθευσα όλες τις ιστορικές ημερομηνίες. Για μένα η συγγραφή μυθοπλασίας είναι κάτι μεταξύ φαντασίας και τεκμηρίωσης. Μου αρέσει να βάζω τις προσωπικότητες σε πραγματικούς τόπους και σε πραγματικό χρόνο, και για να το κάνω αυτό πρέπει να γνωρίζω ακριβώς τον τόπο και τον χρόνο που συμβαίνει η ιστορία. Στην αρχή, ήταν δύσκολο να τοποθετήσω τα σώματα της Ζλάτα και της Σρέμπρα στον χώρο εξαιτίας των ενωμένων κεφαλιών τους, έτσι τις σχεδίασα για να είμαι σίγουρη ότι δεν θα έκανα λάθη στην περιγραφή της θέσης τους. Ερεύνησα τα σιαμαία δίδυμα και προσπάθησα να βάλω τον εαυτό μου στη θέση τους: πώς ζουν την καθημερινότητά τους, για παράδειγμα, πώς κοιμούνται, πηγαίνουν στην τουαλέτα, κάθονται, τρώνε κ.λπ. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να φανταστεί κανείς τι κάνουν δυο σώματα που είναι τόσο κοντά το ένα στο άλλο σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Προσπάθησα να μπω στο πετσί τους και να νιώσω το συναίσθημά τους, να τις καταλάβω ψυχολογικά, ειδικά επειδή έχουν πολύ διαφορετικές προσωπικότητες. Για μένα, η Ζλάτα, η αφηγήτρια ήταν πιο κοντά στις δικές μου αντιλήψεις και σκέψεις, οπότε δεν ήταν τόσο δύσκολο να γράψω από αυτή τη θέση, αλλά ταυτόχρονα έπρεπε να κατανοήσω και να παρουσιάσω αυθεντικά τη Σρέμπρα. Έδωσα στην αφηγήτρια όλη την ελευθερία να εκφραστεί. Ήταν πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία. Ένιωσα τον εαυτό μου να «πιάνεται» στη φωνή της Ζλάτα και, κατά κάποιον τρόπο, ένιωσα ότι εγώ ανήκα σε αυτήν και στην ιστορία, και όχι εκείνη σε μένα. Απλώς ακολούθησα τη φωνή της, τον ρυθμό της, το μυαλό της, την καρδιά της.

Τα ποιήματα κατά κάποιον τρόπο γράφονται μόνα τους, όταν θέλουν.

Το βιβλίο σας τιμήθηκε με το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2013. Τι σημαίνει για εσάς ένα βραβείο;

Τα βραβεία ανοίγουν κάποιες πόρτες στον λογοτεχνικό κόσμο, είναι σαν το σήμα: «Προσοχή!» για τους αναγνώστες, τους μεταφραστές και τους εκδοτικούς οίκους. Τα βραβεία βάζουν τα βιβλία στις βιτρίνες των βιβλιοπωλείων και στα ράφια των βιβλιοθηκών, τα βραβεία είναι γλυκά πράγματα στη σκληρή ζωή του συγγραφέα και είναι θαύματα τριών ημερών – τρεις μέρες γεμάτες συγχαρητήρια, likes στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δημοσιεύματα στον Τύπο, τηλεφωνήματα συγγενών και φίλων, ένας λόγος να τους κεράσουμε ποτά και γεύματα, είναι ακόμη τελετές και αιτήματα για συνεντεύξεις. Και ύστερα από τρεις μέρες η ζωή συνεχίζεται όπως πριν και, έπειτα από όλο αυτό το υπέροχο, όμορφο και αστείο τσίρκο, μένεις πάλι μόνη/ος με τον εαυτό σου. Αυτό είναι πραγματικά καλό για μια/έναν συγγραφέα. Τα βιβλία, βραβευμένα ή όχι, έχουν τη δική τους ζωή και από αυτά εξαρτάται πόσο καιρό θα τα κρατήσει ζωντανά ένα βραβείο.

Πώς ξεκίνησε η δική σας ιστορία με τη συγγραφή;

Πολύ κλασική ιστορία. Άρχισα να γράφω απ’ όταν έμαθα να γράφω, στο δημοτικό σχολείο, και είχα την ενθάρρυνση της δασκάλας μου να δημοσιεύσω τα ποιήματά μου σε παιδικά περιοδικά. Εκείνη έστελνε ποιήματά μου σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και πήρα κάποια βραβεία, ταξίδεψα στη Βόρεια Μακεδονία με άλλα παιδιά-ποιητές. Στο σπίτι έφτιαξα και «εξέδωσα» το πρώτο μου βιβλίο με ποιήματα σε ένα αντίτυπο. Όταν ήμουν 21 ετών, δημοσίευσα το πρώτο μου αληθινό βιβλίο ποίησης μαζί με έναν άλλο ποιητή, τον Μπόρις Τσαβκόσκι, μισό βιβλίο δικό μου και μισό βιβλίο δικό του, όπως το γιν και το γιανγκ. Το βιβλίο μας κέρδισε το Βραβείο Καλύτερου Ποιητικού Βιβλίου Πρωτοεμφανιζόμενων στη Βόρεια Μακεδονία. Κατόπιν, συνέχισα να εκδίδω ποιητικά βιβλία και το 2004 κυκλοφόρησε το πρώτο μου μυθιστόρημα, Κρυμμένη κάμερα. Μέχρι στιγμής έχω εκδώσει επτά ποιητικά βιβλία, μια συλλογή διηγημάτων και τέσσερα μυθιστορήματα – το τελευταίο, ο Προσωπικός αριθμός αναγνώρισης, συνδέεται άμεσα με το ελληνικό πρόβλημα του χωρισμού της Κύπρου το 1974, με κύριο πρόσωπο έναν μετανάστη από την Κύπρο στη Βόρεια Μακεδονία.

Έχετε γράψει μυθιστορήματα, διηγήματα, πολλή ποίηση. Πώς δουλεύετε όταν γράφετε διαφορετικό είδος κάθε φορά;

Στη ζωή μου, η ποίηση και η πεζογραφία είναι δύο είσοδοι/έξοδοι της ίδιας γέφυρας και από κάτω κυλάει το ποτάμι που λέγεται Ζωή. Για πολύ καιρό πίστευα ότι μπορώ να γράφω μόνο ποίηση, αλλά όταν ανακάλυψα μέσα μου την επιθυμία να πω μια ιστορία, να δημιουργήσω χαρακτήρες, στην πραγματικότητα ερωτεύτηκα τη συγγραφή πεζών. Υπάρχουν φορές που γράφω περισσότερη πεζογραφία ή περισσότερη ποίηση. Μερικές φορές η ποίηση και η πεζογραφία «τσακώνονται» μέσα μου, ζητώντας τον χρόνο τους, τον δικό τους χώρο. Αλλά το να γεννάω λέξεις είναι το πιο όμορφο πράγμα για μένα – στην πραγματικότητα, όταν γράφω είμαι ένας απόλυτα χαρούμενος άνθρωπος, ανεξάρτητα από το αν γράφω για ένα χαρούμενο ή λυπηρό θέμα. Μόλις άρχισα να νιώθω την επιθυμία να γράψω μυθοπλασία, έγινα διπλά ευτυχισμένος άνθρωπος. Ακόμα κι αν γράφω τα μυθιστορήματά μου σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, πάντα κουβαλάω την ιστορία για χρόνια πριν καθίσω να τη γράψω. Με την ποίηση είναι διαφορετικά: Τα ποιήματα κατά κάποιον τρόπο γράφονται μόνα τους, όταν θέλουν. Δεν είμαι από τις/τους δημιουργούς που λένε: «Θα γράψω ένα βιβλίο ποίησης φέτος». Απλώς γράφω σιγά σιγά ποιήματα και, όταν έχω αρκετά για ένα βιβλίο, συγκεντρώνομαι στη δομή του. Για μένα το γράψιμο είναι σαν να αναπνέω – γράφω γιατί το χρειάζομαι, για να επιβιώσω ή να πεθάνω.

Κάθε συγγραφέας θέλει να τον διαβάζουν και να τον αγαπούν οι αναγνώστες. Αλλά αν κάποιος σας ρωτήσει: Γιατί γράφετε; Τι σημαίνει για εσάς η ίδια η γραφή;

Αναπνοή για να είμαι ζωντανή, ευτυχία ακόμα κι όταν γράφω για τραγικά πράγματα –και κυρίως γράφω για τέτοια–, γνήσια επιθυμία να πω ιστορίες, διαγράφοντας την απόσταση ανάμεσα στη ζωή και τη λογοτεχνία.

Μία ακόμα ζωή
Λίντια Ντίμκοφσκα
μετάφραση: Γιούλη Σταματίου
Εκδόσεις Βακχικόν
σ. 550
ISBN: 978-618-231-017-5
Τιμή: 16,96€

https://diastixo.gr/sinentefxeis/xenoi/22020-lidija-dimkovska-sinenteuxi

https://diastixo.gr/

Raynor Winn: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης

Η Ρέινορ Γουίν, αφού διένυσε με τα πόδια μια απόσταση 630 μιλίων, το µονοπάτι της νοτιοδυτικής ακτής της Αγγλίας, συνεχίζει να κάνει τακτικά πεζοπορίες µεγάλων αποστάσεων και να γράφει για τη φύση, την έλλειψη στέγης και το ελεύθερο κάµπινγκ. Ζει στην Κορνουάλη µε τον σύζυγό της Μοθ και τον σκύλο τους, Μόντι. Το πρώτο της βιβλίο, Το μονοπάτι του αλατιού, που το έγραψε αφού ο σύζυγός της διαγνώστηκε με ανίατη ασθένεια κι έχασαν το σπίτι τους και κάθε μέσο βιοπορισμού, μεταφράστηκε σε 19 γλώσσες και ήταν στη βραχεία λίστα για το Costa Book Award – στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κλειδάριθμος, σε μετάφραση της Γωγώς Αρβανίτη. Το νέο της βιβλίο, Άγρια σιωπή, και πάλι από τις Εκδόσεις Κλειδάριθμος σε μετάφραση της Γωγώς Αρβανίτη, μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη.

Πώς ξεκινάτε να οργανώνετε το γράψιμο ενός καινούργιου βιβλίου;

Έχω διαβάσει πολλά άρθρα σχετικά με το πώς ετοιμάζουν τα βιβλία τους άλλοι συγγραφείς και αντιλαμβάνομαι ότι η δική μου προσέγγιση είναι ελαφρώς διαφορετική. Για μένα μια καινούργια δουλειά δεν ξεκινά με μια προσεκτική δόμηση των σκέψεών μου ή με κάποιον επιμελή σχεδιασμό, εγώ ξεκινώ με κάποιο συναίσθημα – για παράδειγμα, αυτό που νιώθεις όταν στέκεσαι σε κάποιο ακρωτήρι με τον αέρα να φυσά κουβαλώντας τη μυρωδιά της βροχής. Η βροχή απέχει χιλιόμετρα, όμως το ξέρω ότι έρχεται και η αίσθηση της παρουσίας της αυξάνεται καθώς ο αέρας δυναμώνει. Το ίδιο συμβαίνει με το γράψιμο, έχω μια αίσθηση του σχήματος που θα πάρουν οι λέξεις και την αφήνω να μεγαλώσει μέχρι να διαμορφωθεί στην πληρότητά της, αλλιώς δεν ξεκινώ να γράφω.

Έχετε κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο πριν ξεκινήσετε και κρατάτε κάποιες σημειώσεις κατά τη διάρκεια της συγγραφής;

Το αρχικό μου σχέδιο συνήθως ξεκινά με τον σχεδιασμό μιας εικόνας. Το φόντο της εικόνας είναι συνήθως το βασικό πλαίσιο του βιβλίου μου, έπειτα προσθέτω τους χαρακτήρες και κάποιο είδος εικονογράφησης, όπου περιγράφεται ο τρόπος που αυτοί επηρεάζονται από τα θέματα που έχω επιλέξει. Μόνο τότε ξεκινώ να κρατώ σημειώσεις. Πρόσφατα δίδαξα σε κάποιο τμήμα μη λογοτεχνικής γραφής, όπου προσπάθησα να περιγράψω τη θεωρία της εικόνας σύμφωνα με την οποία ξεκινώ τον σχεδιασμό των βιβλίων μου – ελάχιστοι μαθητές αισθάνθηκαν ότι η προσέγγισή μου τους αφορούσε κι αυτό δεν ήταν έκπληξη!

Ποια ήταν η αρχική σας έμπνευση για το βιβλίο H άγρια σιωπή;

Η άγρια σιωπή πρόεκυψε από μια λαχτάρα να συλλάβω την αίσθηση της σύνδεσης με τη γη, την οποία είχα αγγίξει στο Μονοπάτι του αλατιού. Για να βρω εκείνη την αίσθηση έπρεπε να επιστρέψω στην εποχή όπου ήμουν νέα κι ο χαρακτήρας μου διαμορφωνόταν, να θυμηθώ τις εμπειρίες εκείνης της περιόδου και να δω πώς επηρέασαν τον τρόπο σκέψης στη μετέπειτα ζωή μου.

Γιατί επιλέξατε τον συγκεκριμένο τίτλο;

Ο τίτλος είναι ταυτόχρονα συμβολικός και λογοτεχνικός. Από μια συμβολική σκοπιά, η Άγρια σιωπή αναφέρεται στην αίσθηση της εσωτερικής γαλήνης που μπορεί να προέλθει από κάποια βαθιά σύνδεση με τη φύση. Από λογοτεχνική οπτική, ο τίτλος αναφέρεται στη Σιωπηλή άνοιξη της Ρέιτσελ Κάρσον και σχετίζεται με την εξερεύνηση της απώλειας της βιοποικιλότητας που έζησα στη διάρκεια της ζωής μου.

Η σύνδεση με τη φύση προσθέτει ένα βαθύτερο νόημα στη ζωή μας.

Η ζωή της Ρέινορ και του Μοθ, η ζωή σας δηλαδή, ενώνεται μέσα από μια δυνατή αγάπη. Ποιο είναι το μυστικό που μπορεί να κρατήσει δεμένο και χαρούμενο ένα ζευγάρι;

Ζω με τον Μοθ από τα δεκαοχτώ μου χρόνια, όλη τη διάρκεια της ενήλικης ζωής μου. Οι δεσμοί που αναπτύξαμε όλα αυτά τα χρόνια προέρχονται κατά βάση από την κοινή μας αγάπη για τη φύση. Σε μια σκηνή της Άγριας σιωπής, η Ρέι κι ο Μοθ περνούν τις πρώτες τους διακοπές σε μια κατασκήνωση κάπου στα οροπέδια της Σκοτίας· ξάφνου, μια καταιγίδα ξεσπά ξεσχίζοντας τις σκηνές κι αναγκάζοντάς τους να περάσουν τη νύχτα ξαπλωμένοι στο νερό, μέσα σ’ ένα σλίπινγκ μπαγκ επιβίωσης σε μια πλαγιά του βουνού. Θα μπορούσαν εύκολα να πέσουν σε κατάσταση υποθερμίας, αυτό είναι κάτι που συνέβη πραγματικά κι έχω ακόμα τον σπασμένο στύλο της σκηνής ανάμεσα στα πιο πολύτιμα πράγματα που κράτησα, το συμβάν όμως έχει και τη μεταφορική του έννοια. Ύστερα από μια παγωμένη χαοτική νύχτα θα μπορούσαμε εύκολα ν’ ακολουθήσουμε διαφορετικούς δρόμους εξαιτίας της έντασης εκείνων των δύσκολων ωρών. Αντί γι’ αυτό, όμως, η δυσκολία της στιγμής που αντιμετωπίσαμε μας έφερε πιο κοντά. Ίσως αυτό να είναι το μυστικό: η ζωή πάντα θα φέρνει δυσκολίες, κάθε ζευγάρι θα αντιμετωπίσει μια περίπτωση επιβίωσης μέσα στον υπνόσακο καταφέρνοντας να μείνει ενωμένο μέχρι το πρωί, παραμένοντας ζεστό μέσα στον υπνόσακο όσο δυνατά κι αν μαίνεται έξω η καταιγίδα.

Οι δυο τους αποφασίζουν να επισκευάσουν ένα σπίτι στους λόφους της Κορνουάλης. Τι κερδίζουν οι άνθρωποι που περνούν τη ζωή τους κοντά στη φύση;

Όπως είπαμε, ο τίτλος Η άγρια σιωπή αναφέρεται στη βαθιά αίσθηση μιας εσωτερικής γαλήνης που μπορεί να προέλθει από τη ζωή μας κοντά στη φύση. Μια ζωή που ανιχνεύει τις εποχές, νιώθει την επερχόμενη αλλαγή του καιρού προτού αυτή συμβεί, παρακολουθεί την άγρια χλωρίδα και πανίδα να ανταποκρίνεται στο φως ή στη θερμότητα της γης – αυτά είναι πράγματα που μας επιτρέπουν να κατανοήσουμε ότι αποτελούμε μέρος του φυσικού κόσμου, δεν είμαστε απλοί εξωτερικοί παρατηρητές. Η σύνδεση με τη φύση προσθέτει ένα βαθύτερο νόημα στη ζωή μας.

Αποφασίζουν να καλύψουν με τα πόδια 630 μίλια κατά μήκος του Μονοπατιού του Αλατιού. Πού βρίσκουν τη δύναμη και το κουράγιο για μια τόσο δύσκολη αποστολή;

Ξεκινώντας την πορεία στο Μονοπάτι του αλατιού, είχαμε χάσει το σπίτι μας κι ο Μοθ είχε διαγνωστεί με ανίατη ασθένεια. Τις επόμενες εβδομάδες, καθώς αρχίσαμε να περπατούμε στο παραλιακό μέρος του μονοπατιού, και καθώς αντιλαμβανόμασταν ότι δεν είχαμε τίποτα να μας κρατήσει πίσω, αρχίσαμε να συνειδητοποιούμε τη δύναμη του δεσίματος με τη φύση. Παρότι χάναμε όποια υλική περιουσία είχαμε και γινόμασταν άστεγοι κι απορριγμένοι από την κοινωνία, καταλάβαμε σιγά σιγά ότι δεν χρειαζόμασταν τα περισσότερα απ’ όσα είχαμε χάσει. Ήμασταν μέρος του φυσικού κόσμου, μια έννοια μεγαλύτερη από τη διάρκεια ζωής κάθε υλικού αγαθού. Αυτή η ανακάλυψη μας έδωσε τη δύναμη να συνεχίσουμε.

Οι σελίδες του βιβλίου που περιγράφουν τη φύση είναι καταπληκτικές. Από πού πηγάζει αυτή η αγάπη σας για τη φύση;

Μεγάλωσα σ’ ένα αγρόκτημα και πέρασα τα παιδικά μου χρόνια στα χωράφια και στα δάση. Ο Μοθ πάλι μεγάλωσε στα προάστια μια πόλης, όμως πάντα τον τραβούσαν τα βουνά και η θάλασσα, το παρθένο περιβάλλον. Μαζί ανακαλύψαμε την κοινή μας αγάπη για τον φυσικό κόσμο, που γινόταν όλο και δυνατότερη καθώς περνούσαμε όλο και περισσότερο χρόνο κοντά στην άγρια φύση.

Η Ρέινορ αγαπά πολύ τη φύση, αλλά και τη μητέρα της. Πόσο σημαντικό είναι να βοηθάμε ο ένας τον άλλον και να μένουμε κοντά σε αυτούς που αγαπάμε, όταν ασθενούν;

Ο χρόνος που περνάμε κοντά στους αγαπημένους μας όταν είναι άρρωστοι μπορεί να είναι η πιο δύσκολη φάση της ζωής μας, όμως είναι μια περίοδος που όλοι πρέπει να περάσουμε. Η σχέση ανάμεσα στον Μοθ και τη μητέρα μου ήταν πάντα δύσκολη, αλλά ο Μοθ ήξερε ότι ήταν ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής μου κι ότι το να μείνω κοντά της στις τελευταίες της στιγμές ήταν κάτι αδιαπραγμάτευτο. Νομίζω ότι όλοι χρειαζόμαστε να περάσουμε μια περίοδο χώρια στη ζωή μας, αν το επιτρέπουν οι συνθήκες – είναι κάτι δύσκολο, αλλά αποτελεί μέρος του κύκλου της αγάπης μας.

Η Ρέινορ αγαπά πολύ και το διάβασμα. Στην εποχή της τεχνολογικής επανάστασης, οι άνθρωποι εξακολουθούν να διαβάζουν βιβλία;

Πάντα αγαπούσα να διαβάζω ιστορίες, από τότε που ήμουν παιδί και διάβαζα με το φως του φακού κάτω από τα σκεπάσματά μου, μέχρι σήμερα, δεκαετίες αργότερα, που κουλουριάζομαι στην πολυθρόνα μου με μια κούπα τσάι, κάποιο βροχερό απόγευμα. Το πάθος μου όμως για τα βιβλία δεν νομίζω ότι έχει να κάνει μ’ αυτό καθαυτό το διάβασμα, έχει να κάνει πάντα με τις ιστορίες. Σ’ αυτή την εποχή της τεχνολογίας ίσως αλλάζουμε τον τρόπο με τον οποίο καταναλώνουμε τις ιστορίες, όμως η δύναμη των λέξεων είναι πάντα εκεί· οι ιστορίες είναι το εργαλείο με το οποίο δίνουμε μορφή στο αφήγημα της ύπαρξής μας – όποιο σχήμα κι αν πάρουν, λοιπόν, οι ιστορίες θα συνεχίσουν τον δρόμο τους.

Μετάφραση από τα αγγλικά: Απόστολος Σπυράκης

Άγρια σιωπή
Raynor Winn
μετάφραση: Γωγώ Αρβανίτη
Κλειδάριθμος
416 σελ.
ISBN 978-960-645-572-8
Τιμή €17,70

Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, συγγραφέας

https://diastixo.gr/sinentefxeis/xenoi/22386-raynor-winn

https://diastixo.gr/

Τρίτη 28 Μαΐου 2024

«Τα αρνητικά ενός φιλμ» του Γιώργου Γώτη

Γιώργος Γώτης

ΤΟ ΧΑΔΙ

Σβήνει το χάδι τα γραμμένα στο κορμί
περνάει όπως η φωτιά ή σαν αέρας
εξομαλύνει την προεξοχή του πόνου
αφαιρεί το αγκάθι της αμφιβολίας
απαλύνει την τραχύτητα από τις χαρακιές της μέρας
αφήνοντας λεία επιφάνεια.

Παλίμψηστο σώμα ένα φωτεινό άγγιγμα αρκεί
να φανερώσει αυτά που κρατά φυλαγμένα
μαζί με ό,τι χάθηκε και έγινε παντοτινά δικό μας
μιας και η απώλειά του μας ανήκει.

Ένα άγγιγμα ένα χάδι τα φέρνει εμπρός σου
κι ύστερα τα τοποθετεί ευλαβικά χαρίζοντας
στο σώμα τη βαθιά γαλήνη των αγαλμάτων.

ΦΩΣ

Πέφτουν τα φύλλα του ύπνου
και ξεφλουδίζει το σκοτάδι.
Ρόδα που ραίναν απαλά τα βλέφαρά σου
και σκίρτησαν στο φως της μέρας
τώρα ζητούν να φτιάξεις πάλι τον ανθό.
Όσα με λέξεις σιγανές μιλούν
δύναμη ψάχνουν για να λάμψουν
πέτρες βρεγμένες στης ζωής την όχθη.

Το όνειρο της νύχτας το λες στην ημέρα.

ΧΑΡΑΓΜΑΤΑ

Χαράγματα στων δέντρων τους κορμούς
σημάδια μάταιης αθανασίας
αρχικά ονομάτων ενωμένα με τον σταυρό του μαζί
καρδιές τρυπημένες από βέλη χρήζουσες άμεση βοήθεια
ημερομηνίες που προσπαθούν να χωρίσουν τον χρόνο
σε πριν και μετά.
Μένουν εκεί να δηλώνουν αισθήματα διά παντός
υποκύπτοντας στις θωπείες του φωτός
της βροχής του αέρα και
παρέρχονται οι χρόνοι μεταβάλλονται οι κορμοί
θολώνουν οι γραμμές, θαμπώνουν τα σχήματα
και μένει μια ουλή να δηλώνει
της στιγμής την παρόρμηση.

Χαράγματα εντός μας σημάδια δυσανάγνωστα
παραμένουν όπως τα σμίλεψε ο χρόνος
αλλάζοντας το σώμα
από τη φλόγα της ανάμνησης παίρνουν φως
άστρα γίνονται ενός δικού τους γαλαξία
φάροι που ιχνηλατούν τον βίο.

ΜΙΚΡΕΣ ΑΓΓΕΛΙΕΣ

Γυρνά τα φύλλα των δέντρων ο άνεμος
και μας διαβάζει.

~ * ~

ii.

Όστρακα του αέρα οι καρποί της μυγδαλιάς.

~ * ~

iii.

Λευκά τριαντάφυλλα
το χιόνι τους θα μαραθεί
στο χώμα.

~ * ~

iv.

Χάρτινη νύχτα.
Από ένα σκίσιμό της
βγαίνεις στη μέρα.

ΤΑ ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΕΝΟΣ ΦΙΛΜ

Δύο σταγόνες της βροχής που
συναντήθηκαν στην πτώση τους
κι έγιναν ένα χάνοντας το σχήμα τους
μαζί με άλλες
ρυάκι, χείμαρρος, ποταμός.

Δύο σταγόνες της βροχής μπορείς
να τις κρατήσεις στην παλάμη σου
να σου δώσουν μια ιδέα για
τη ροή, το βουητό, την ορμή
την αλλαγή του φωτός
που κλείνουν μέσα τους.

Δύο σταγόνες στην παλάμη του χρόνου
μαθαίνουμε απ’ τον μηχανισμό της μοναξιάς
τη διάρκεια, την προσμονή
την παρηγοριά της ελπίδας.
Κάνουμε κάθε ημέρα καινούρια αρχή
με την αίσθηση ότι πιθανόν θα γίνουμε
ανάμνηση που θα συνεχιστεί περαιτέρω και
περνώντας τον φράχτη της νύχτας ονειρευόμαστε
τη ζωή που ζήσαμε σαν το αρνητικό ενός φιλμ
που περιέχει κάθε στιγμή στην εμφάνισή του
έναν άγνωστο κόσμο.

Ο Γιώργος Γώτης γεννήθηκε στην Ανδραβίδα της Ηλείας το 1956. Σπούδασε οδοντίατρος. Έχουν εκδοθεί οκτώ ποιητικές συλλογές του από τις Εκδόσεις Στιγμή: Όρθρου βαθέος (1988), Φυσική ιστορία (1991), Κρυμμένη εικόνα (1999), Χρονογραφία (2007), Δίχως χάρτη (2011), Στοιχειώδη σωμάτια (2015), Συγκλίνοντες άνεμοι (2018), Ταξίδι στη σκιά (2021), όπως και το πεζογράφημα More Veneto (2013). Έχει δημοσιεύσει δοκίμια σε περιοδικά και εφημερίδες. Τιμήθηκε με το Βραβείο ποίησης του περιοδικού Διαβάζω το 2008 για τη συλλογή Χρονογραφία, και το 2017 με το Βραβείο Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου του. Μεταφρασμένα ποιήματά του έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και ανθολογίες σε διάφορες χώρες.

https://diastixo.gr/logotexnikakeimena/poihsh/22524-ta-arnitika-enos-film

https://diastixo.gr/

Νίκος Γκροσδάνης: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης

Ο Νίκος Γκροσδάνης γεννήθηκε στο Πράβι Παγγαίου, όπου έζησε έως τα δεκατέσσερά του χρόνια. Το 1964 μετακόμισε στη Θεσσαλονίκη, όπου ζει έως σήμερα. Πέρασε από αρκετά επαγγέλματα και μετά τη Σχολή Τουριστικών Επαγγελμάτων βρέθηκε εργαζόμενος στο πολυτελές ξενοδοχείο «Μεντιτερανέ Παλλάς». Εκεί είχε την τύχη να γνωρίσει σπουδαίους ανθρώπους. Ο χώρος λειτούργησε σαν ένα μεγάλο πανεπιστήμιο και αυτό κράτησε μέχρι την κατεδάφιση του ξενοδοχείου, εξαιτίας του μεγάλου σεισμού της Θεσσαλονίκης το 1978. Εργάστηκε στον πολιτισμό σε διάφορους χώρους. Συνεργάστηκε με τις εφημερίδες Μακεδονία, Θεσσαλονίκη και με τα περιοδικά Πανσέληνος, Οδός Πανός, Μετρονόμος, ΠεριΩδικό της πόλης. Για πολλά χρόνια εργάστηκε στο ραδιόφωνο. Έγραψε τα βιβλία: Οδός Μεντιτερανέ Παλλάς και Συνέβη στο Πράβι (εκδ. Καστανιώτη), Η μυθολογία των ειδώλων (εκδ. Παρατηρητής), Μάνος Χατζιδάκις, αφιέρωμα (εκδ. Οδός Πανός), Θυμάμαι: 32 χρόνια Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (εκδ. Επίκεντρο). Το νέο του βιβλίο, Έτσι τα γνώρισα, έτσι τα αγάπησα, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Επίκεντρο, μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη.

Ποιο ήταν το κίνητρο για να εκδώσετε το βιβλίο Έτσι τα γνώρισα, έτσι τα αγάπησα;

Πολλές φορές, στις κουβέντες που είχα με φίλους μου αναφερόμουν σε κάποια μυθικά πρόσωπα που είχα γνωρίσει και τι εισέπραξα από αυτές τις γνωριμίες. Αργότερα, κάποια από αυτά τα θέματα δημοσιεύτηκαν σε περιοδικά με τα οποία συνεργαζόμουν ή ακόμα γίνονταν εκπομπές στο ραδιόφωνο όπου εργαζόμουν. Πολλοί μου έλεγαν ότι έπρεπε κάποια στιγμή να επιλέξω ορισμένα από αυτά και να γίνουν βιβλίο. Στην αρχή αδιαφορούσα. Με το πέρασμα των χρόνων και μια και ζούμε σε μια χώρα όπου οι άνθρωποι ξεχνάν εύκολα, θέλησα να θυμίσω πως όλα αυτά τα πρόσωπα στα οποία αναφέρομαι στο βιβλίο μου άφησαν το στίγμα τους και αυτό θα έχει διάρκεια μέσα από τον πολιτισμό μας.

Το βιβλίο σας μοιάζει σαν ταξίδι στον χώρο της τέχνης και της μάθησης. Από πότε ξεκινά αυτό το ταξίδι;

Από παιδί ζώντας σ’ ένα χωριό μ’ ενδιέφερε καθετί που θα μου πρόσφερε αυτό το κάτι άλλο, που θα με έβγαζε από την άσχημη πραγματικότητα που βίωνα και θα έμπαινα σ’ έναν δικό μου κόσμο, τον οποίο ανακάλυψα σιγά σιγά μέσω της τέχνης σε όλες της τις μορφές.

Γιατί θεωρείτε τον Μάνο Χατζιδάκι ως το σημαντικότερο πρόσωπο που συναντήσατε;

Όλα τα πρόσωπα που συνάντησα, που κατάκτησα, ήταν πολύ σημαντικά, αλλά ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν και παραμένει ο μέγας δάσκαλός μου, ο γκουρού μου, για χίλιους λόγους. Τα γράφω λεπτομερώς σε προηγούμενο βιβλίο μου.

Γράφετε πως σαν παιδί ζήσατε σε μια «άλλη πραγματικότητα». Ποια ήταν αυτή;

Ό,τι δεν άντεχα, το άλλαζα. Το πέρναγα σ’ έναν κόσμο μαγείας που με τη βοήθεια της γιαγιάς μου είχαμε φτιάξει μαζί και έτσι πορευόμασταν.

Ποια ήταν τα ενδιαφέροντα των παιδιών και των νέων τότε;

Ήταν πέτρινα εκείνα τα χρόνια με πολλές δυσκολίες. Ωστόσο, σαν παιδί συμμετείχα σε όλα τα παιχνίδια του μαχαλά, αλλά παράλληλα φρόντιζα να ζω στον δικό μου κόσμο, εκείνον της φαντασίας μου. Όσα φιλαράκια ήταν σε θέση να με ακολουθήσουν, το έκαναν – και αυτό δεν ήταν καθόλου εύκολο, μια και είχα κερδίσει τον τίτλο του «αλαφροΐσκιωτου» ή ακόμα και του παιδιού που ζούσε σε έναν άλλο κόσμο από αυτόν τον δικό τους.

Πώς καταφέρατε να συναντήσετε τα μυθικά πρόσωπα που πρόσφεραν τόσα στα ελληνικά γράμματα;

Σε όλα εκείνα τα εσωτερικά ταξίδια που έκανα με το μυαλό μου και γνώριζα αυτά τα μυθικά πρόσωπα, έφτιαχνα έναν κατάλογο με τα ονόματά τους και την κάθε ιδιότητα που είχαν. Είχα υποσχεθεί στον εαυτό μου πως μια μέρα θα τους γνωρίσω έναν έναν από κοντά. Καμιά φορά ξαναδιάβαζα τον κατάλογο και γελούσα, λέγοντας στον εαυτό μου: «Αυτά μόνο στα παραμύθια, στο σινεμά και στα όνειρα γίνονται». Καμιά φορά, βέβαια, γίνονται και στην πραγματικότητα!

Τα ενδιαφέροντα από γενιά σε γενιά αλλάζουν, αλλά ένα είναι το ουσιαστικό, η γνώση. Και αυτό δεν αλλάζει ποτέ.

Κινηματογράφος, μουσική. Πώς σαν γοήτευσαν ως άνθρωπο και σας άνοιξαν νέους δρόμους;

Είχα ανάγκη από μαγεία, έτσι αυτά τα δύο μού πρόσφεραν απλόχερα αυτό που ζητούσα.

Τι σημαίνει για εσάς η δουλειά στο «Μεντιτερανέ Παλλάς»;

Το «Παλάτι της Μεσογείου», το «Μεντιτερανέ Παλλάς», που δεν υπάρχει πια, λειτούργησε για εμένα σαν το μεγάλο και ουσιαστικό πανεπιστήμιο. Εκεί μέσα σχηματίστηκα, εκεί μέσα ολοκληρώθηκα. Σπούδασα έχοντας τους πιο σπουδαίους δασκάλους, που πουθενά αλλού δεν θα είχα τη δυνατότητα να γνωρίσω από κοντά.

Πώς γνωρίσατε τον Μίκη Θεοδωράκη;

Ο Μίκης ήταν και παραμένει ένα μυθικό για εμένα πρόσωπο, μια συγκλονιστική μορφή. Δεν είναι δυνατόν να περιγράψω τι είναι και παραμένει αυτή η μορφή, αυτός ο μέγιστος Έλληνας. Έδωσε τα πάντα γι’ αυτό που ονομάζουμε Ελλάδα και μας άφησε τεράστια κληρονομιά.

Η ελληνική μουσική είναι πολύ πλούσια, με πολλά πανέμορφα τραγούδια…

Ο πλούτος που υπάρχει στην Ελλάδα και στον χώρο της μουσικής δεν συναντάται πουθενά στον κόσμο και αυτό το γνωρίζω από μεγάλη έρευνα που έχω κάνει. Ιδιαίτερα η δεκαετία του ’60 μάς χάρισε αξεπέραστα αριστουργήματα και όλο εκεί θα ξαναγυρνάμε.

Πώς νιώθετε τώρα που ήρθε το πλήρωμα του χρόνου και συγκεντρώσατε σε ένα βιβλίο όλα αυτά που συνέβησαν;

Νιώθω χαρά που μπόρεσα να τα μοιραστώ με τους αναγνώστες μου, οι οποίοι σίγουρα κάτι δικό τους θα βρίσκουν σε αυτά τα γραφτά. Δεν είναι μόνο εδώ, στο τελευταίο βιβλίο, που αναφέρομαι στα γεγονότα που έζησα και με σημάδεψαν – και στα προηγούμενα βιβλία μου γίνονται αναφορές σε αυτά.

Έχουν οι νέοι τα ίδια ενδιαφέροντα με τα δικά σας;

Εξαρτάται για ποιους νέους μιλάμε. Φυσικά, τα ενδιαφέροντα από γενιά σε γενιά αλλάζουν, αλλά ένα είναι το ουσιαστικό, η γνώση. Και αυτό δεν αλλάζει ποτέ.

Τι θα απευθύνατε στους αναγνώστες που θα διαβάσουν τη συνέντευξή σας;

Όποια και αν είναι η ζωή που βιώνουν, να μην πάψουν να ονειρεύονται και, αν κάτι νοσταλγούν, αυτό να έχει περιεχόμενο.

Έτσι τα γνώρισα, έτσι τα αγάπησα
Νίκος Γκροσδάνης
Εκδόσεις Επίκεντρο
376 σελ.
ISBN 978-618-204-403-2
Τιμή €19,00

Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, συγγραφέας

https://diastixo.gr/sinentefxeis/ellines/22528-nikos-gkordsanis-sinentefxi-elpidoforo-intzempeli

https://diastixo.gr/

"PROMETHEUS BOUND" A Melodic Opera composed by Panagiotis Karousos - Theatre of the NO

"PROMETHEUS BOUND"

A Melodic Opera composed by Panagiotis Karousos

Theatre of the NO

Première: Wednesday 29th May

THEATRE OF THE NO, the first English-speaking theater in Athens, presents the Opera "Prometheus Bound", with music and libretto by Panagiotis Karousos.

Prometheus Bound based on the tragedy written by Aeschylus will premier on May 29th 2024 for only 10 performances, every Wednesday at 20.00, May 29th to July 31st 2024.

The melodic opera accompanies Prometheus on his journey of independence and enlightenment, and infused with romanticism and lyrical exuberance, transporting the listener into a magical mysterious world.

The myth of Prometheus, always current and instructive, brings man face to face with the dilemma of rebellion against tyrannical power in any historical era, and the destructive effect of passive attitudes. The rebellious Prometheus is the first known individual who rebelled against the authorities for the sake of the people, rebelling against the power of Zeus who was trying to exterminate the human race.

Prometheus Bound premiered in Montreal, Canada in 1994 and was performed intermittently in New York, Washington DC and Paris.

....................................................

Theatre of The NO- Background: A new English-speaking theatre opened on 18th April 2024 in the centre of Athens, with the production «Waiting For Godot» by S.Beckett. A theatre that embraces diversity and creativity, welcoming new writers and creators from Greece and around the world to share their voices on our stage.

Theatre of the NO, will stage two operas in its 2024 season and three new operas in its 2025 season, placing a spotlight on new and upcoming opera composers and exposing young audiences to that wonderful form of art.

All shows start at 20:00 the audience is requested to arrive one hour before performances to meet the creative staff as well as other audience members.

CAST

Composed by: Panagiotis Karousos

Prometheus: George Housakos, baritone

Io: Irini Konsta, soprano

Oceanid: Hlín Leifsdóttir, soprano

Ocean/Hermes: Giannos Kotzias, tenor

Piano: Christiana Manou

Stage direction: Irini Konsta

CREATIVE TEAM

PHOTOGRAPHER: Nikos Pagonakis

SOCIAL MEDIA: Petra Tseliou

COMMUNICATIONS and PUBLICITY: Eleftheria Sakareli