ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΠΕΡΠΕΣΣΑΣ (Λειψία Γερμανίας, 10 Μαίου 1907 - Σάρον Μασσαχουσέτης Η.Π.Α., 19 Οκτωβρίου 1995). Ελάχιστος φόρος τιμής στην μνήμη του για τα 110 χρόνια, σαν σήμερα, από τη γέννησή του.
Συμφωνικός συνθέτης, με ιδιαίτερες πνευματικές ανησυχίες και ευαισθησίες, εσωστρεφής και μονήρης, ζώντας σχεδόν απομονωμένος στη Ν. Υόρκη, αποφεύγοντας κάθε δημοσιότητα της ιδιωτικής του ζωής αλλά και του έργου του, αφού ούτε γι αυτόν υπήρξαν ή υπάρχουν πληροφορίες αλλά ούτε και για το πόσα έργα κατέστρεψε ή μεταβόλισε κάπου αλλού, επίσης αρνήθηκε σχεδόν σε όλη τη ζωή να μην παραχωρεί τα έργα του για έκδοση ή για δημόσια εκτέλεση. Τα προσωπικά του στοιχεία στην αρμονία και στη ρυθμολογία, όσο και οι επιρροές του από τα ιδιώματα των ρομαντικών και των μετα-ρομαντικών συνθετών, είναι αυτά που ξεχωρίζουν στη μουσική του σύνθεση.
Γεννήθηκε 10 Μαΐου 1907 στην Λειψία. Η οικογένειά του ήταν εγκατεστημένη στην Ευρωπαϊκή αυτή πόλη, λόγω των εμπορικών δραστηριοτήτων του αρχηγού της, Κωνσταντίνου Περπέσσα ή Περπέσα, πατέρα του Χαρίλαου. Μητέρα του ήταν η Αγνή Μουσταφά. οι γονείς του κατάγονταν από τη Σιάτιστα Μακεδονίας. Φοίτησε στο König-Albert-Gymnasium της Λειψίας. Στην ηλικία των 20 ετών γράφεται στην τάξη σύνθεσης Meisterschule του Arnold Schönberg της Ακαδημίας των Τεχνών του Βερολίνου, όπου σπούδασε σύνθεση, μέχρι το 1931. Σπούδασε επίσης πολιτικές επιστήμες και απέκτησε άριστη γνώση της ελληνικής, με καθηγητή τον Σιατιστινό Καπνουκάγια, καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών αργότερα. Μαθήτευσε επίσης κοντά στον Schoenberg στην Πρωσική Ακαδημία Τεχνών του Βερολίνου. Υπήρξε προσωπικός φίλος και συμμαθητής του Σκαλκώτα. Τότε συνέθεσε το Κουαρτέτο Εγχόρδων και τη Σονάτα για πιάνο, αμφότερα χαμένα. Η επιστροφή του στην Ελλάδα, το 1934, ήταν συμβάν που είχε τις αιτίες του στην κατάρρευση αρχικά των οικονομικο – εμπορικών δραστηριοτήτων του πατέρα του, αλλά και στην αποτρόπαια άνθιση του ναζισμού στη Γερμανία. Τη χρονία αυτή συνέθεσε τους «Διθυράμβους του Διονύσου" για πιάνο και ορχήστρα.
Το 1935 πήρε το πρώτο βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών με το ορχηστρικό έργο «Κομμάτι για ορχήστρα» – συμφωνικό ποίημα σε τρία μέρη, adagio, allegro και finale – που φέρει το ψευδώνυμο «Μηδέν άγαν». Το διεύθυνε ο Δημήτρης Μητρόπουλος, που ούτως ή άλλως και αργότερα διηύθυνε έργα του Περπέσσα με τη Συμφωνική Ορχήστρα του Ωδείου Αθηνών, αλλά και με την Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης. Το έργο δυστυχώς θεωρείται χαμένο. Κατά την αθηναική περίοδο της ζωής του (1934-48) προσανατολίσθηκε συνθετικά στους τρόπους του ρομαντισμού και μεταρομαντισμού, ακολουθώντας κυρίως τον Gustav Mahler. Το 1935 επίσης, συνέθεσε το «Πρελούδιο και Φούγκα για Ορχήστρα» 1935, που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τον Ιανουάριο του 1936 από την Ορχήστρα του Ωδείου Αθηνών υπό τη διεύθυνση του ίδιου του συνθέτη.Το 1944 και κατά τα Δεκεμβριανά, παραβιάζοντας την απαγόρευση της κυκλοφορίας συνελήφθη από αγγλική περίπολο. Στην προσπάθειά του να ξεφύγει τραυματίστηκε επικίνδυνα και τελικά έχασε το αριστερό του χέρι από όλμο.
Η ενασχόλησή του με τη μουσική ήταν περισσότερο από κει και πέρα από το 1948 μέχρι και το θάνατό του το 1995 που έζησε στην Αμερική, δεν ήταν αυτοσκοπός, αφού περισσότερο ασχολήθηκε με την συγγραφή φιλοσοφικών έργων και πολύ λίγο με την σύνθεση. Με την προσωπική απόφασή του που ήταν και στάση ζωής, απέφευγε να δημοσιοποιεί τα έργα του με αποτέλεσμα από το 1956 να μην εμφανιστεί ξανά στις μουσικές σκηνές.
Συνέθεσε τη «Συμφωνία αρ. 2» 1936-1937 με τα μέρη Andante-Presto (κατεστραμμένη ή ενσωματωμένη σε μεταγενέστερες συνθέσεις), την περίφημη «Συμφωνία του Χριστού» (ξεκίνησε πριν από το 1948 και ολοκληρώθηκε το 1950 κατά τη διαμονή του στη Νέα Υόρκη. Πρώτη ερμηνεία του έργου: 26 Οκτωβρίου 1950 από την Ορχήστρα της Φιλαρμονικήςτης Νέας Υόρκης στο Carnegie Hall υπό τη διεύθυνση του Δημήτρη Μητρόπουλου).
Ακολούθησαν τα έργα: "Σύζευξις" για ορχήστρα (α.χρ.) και "Το άνοιγμα της 7ης Σφραγίδας", διμερές ορατόριο για φωνές, χορωδία και ορχήστρα (α.χρ.), οι "Συμφωνικές Παραλλαγές πάνω στην 8η Συμφωνία του Beethoven για ορχήστρα (1960) και η "Αέναος μακαριότης" για ορχήστρα (1973). Απεβίωσε στις 19 Οκτωβρίου 1995 στο Sharon της Μασαχουσέτης σε ηλικία 88 ετών.
Γεννήθηκε 10 Μαΐου 1907 στην Λειψία. Η οικογένειά του ήταν εγκατεστημένη στην Ευρωπαϊκή αυτή πόλη, λόγω των εμπορικών δραστηριοτήτων του αρχηγού της, Κωνσταντίνου Περπέσσα ή Περπέσα, πατέρα του Χαρίλαου. Μητέρα του ήταν η Αγνή Μουσταφά. οι γονείς του κατάγονταν από τη Σιάτιστα Μακεδονίας. Φοίτησε στο König-Albert-Gymnasium της Λειψίας. Στην ηλικία των 20 ετών γράφεται στην τάξη σύνθεσης Meisterschule του Arnold Schönberg της Ακαδημίας των Τεχνών του Βερολίνου, όπου σπούδασε σύνθεση, μέχρι το 1931. Σπούδασε επίσης πολιτικές επιστήμες και απέκτησε άριστη γνώση της ελληνικής, με καθηγητή τον Σιατιστινό Καπνουκάγια, καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών αργότερα. Μαθήτευσε επίσης κοντά στον Schoenberg στην Πρωσική Ακαδημία Τεχνών του Βερολίνου. Υπήρξε προσωπικός φίλος και συμμαθητής του Σκαλκώτα. Τότε συνέθεσε το Κουαρτέτο Εγχόρδων και τη Σονάτα για πιάνο, αμφότερα χαμένα. Η επιστροφή του στην Ελλάδα, το 1934, ήταν συμβάν που είχε τις αιτίες του στην κατάρρευση αρχικά των οικονομικο – εμπορικών δραστηριοτήτων του πατέρα του, αλλά και στην αποτρόπαια άνθιση του ναζισμού στη Γερμανία. Τη χρονία αυτή συνέθεσε τους «Διθυράμβους του Διονύσου" για πιάνο και ορχήστρα.
Το 1935 πήρε το πρώτο βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών με το ορχηστρικό έργο «Κομμάτι για ορχήστρα» – συμφωνικό ποίημα σε τρία μέρη, adagio, allegro και finale – που φέρει το ψευδώνυμο «Μηδέν άγαν». Το διεύθυνε ο Δημήτρης Μητρόπουλος, που ούτως ή άλλως και αργότερα διηύθυνε έργα του Περπέσσα με τη Συμφωνική Ορχήστρα του Ωδείου Αθηνών, αλλά και με την Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης. Το έργο δυστυχώς θεωρείται χαμένο. Κατά την αθηναική περίοδο της ζωής του (1934-48) προσανατολίσθηκε συνθετικά στους τρόπους του ρομαντισμού και μεταρομαντισμού, ακολουθώντας κυρίως τον Gustav Mahler. Το 1935 επίσης, συνέθεσε το «Πρελούδιο και Φούγκα για Ορχήστρα» 1935, που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τον Ιανουάριο του 1936 από την Ορχήστρα του Ωδείου Αθηνών υπό τη διεύθυνση του ίδιου του συνθέτη.Το 1944 και κατά τα Δεκεμβριανά, παραβιάζοντας την απαγόρευση της κυκλοφορίας συνελήφθη από αγγλική περίπολο. Στην προσπάθειά του να ξεφύγει τραυματίστηκε επικίνδυνα και τελικά έχασε το αριστερό του χέρι από όλμο.
Η ενασχόλησή του με τη μουσική ήταν περισσότερο από κει και πέρα από το 1948 μέχρι και το θάνατό του το 1995 που έζησε στην Αμερική, δεν ήταν αυτοσκοπός, αφού περισσότερο ασχολήθηκε με την συγγραφή φιλοσοφικών έργων και πολύ λίγο με την σύνθεση. Με την προσωπική απόφασή του που ήταν και στάση ζωής, απέφευγε να δημοσιοποιεί τα έργα του με αποτέλεσμα από το 1956 να μην εμφανιστεί ξανά στις μουσικές σκηνές.
Συνέθεσε τη «Συμφωνία αρ. 2» 1936-1937 με τα μέρη Andante-Presto (κατεστραμμένη ή ενσωματωμένη σε μεταγενέστερες συνθέσεις), την περίφημη «Συμφωνία του Χριστού» (ξεκίνησε πριν από το 1948 και ολοκληρώθηκε το 1950 κατά τη διαμονή του στη Νέα Υόρκη. Πρώτη ερμηνεία του έργου: 26 Οκτωβρίου 1950 από την Ορχήστρα της Φιλαρμονικήςτης Νέας Υόρκης στο Carnegie Hall υπό τη διεύθυνση του Δημήτρη Μητρόπουλου).
Ακολούθησαν τα έργα: "Σύζευξις" για ορχήστρα (α.χρ.) και "Το άνοιγμα της 7ης Σφραγίδας", διμερές ορατόριο για φωνές, χορωδία και ορχήστρα (α.χρ.), οι "Συμφωνικές Παραλλαγές πάνω στην 8η Συμφωνία του Beethoven για ορχήστρα (1960) και η "Αέναος μακαριότης" για ορχήστρα (1973). Απεβίωσε στις 19 Οκτωβρίου 1995 στο Sharon της Μασαχουσέτης σε ηλικία 88 ετών.
Θωμάς Ταμβάκος, Μουσικογράφος-κριτικός-ερευνητής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου