Ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης είναι ένας δοκιμασμένος συγγραφέας σε πολλά πεδία: λογοτεχνία, δοκίμιο, ιστορικά βιβλία, δημοσιογραφικά κείμενα και βιογραφίες. Κατέχει την τέχνη της γραφής και διακατέχεται από το δαιμόνιό της, αλλά ταυτόχρονα κρατάει αναμμένη και τη λυχνία της ιστορικής έρευνας. Το τελευταίο του βιβλίο αναφέρεται σε μια λιγότερο γνωστή πλευρά των ναζιστικών στρατοπέδων, και συγκεκριμένα του Νταχάου, κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ύστερα από μια μακρόχρονη και λεπτομερή αρχειακή μελέτη, λοιπόν, μας δίνει τη δυνατότητα να πληροφορηθούμε για τους Έλληνες κρατουμένους του Νταχάου και τις συνθήκες της κράτησης και της καθημερινής ζωής τους. Ένα βιβλίο μοναδικό στο είδος του και εξαιρετικά ενδιαφέρον για τη Νεότερη Ιστορία της Ελλάδας, αλλά και τα φαντάσματα που την κατατρέχουν.
Τι ήταν εκείνο που σας ώθησε να ασχοληθείτε με το Νταχάου;
Η ανάγκη να διερευνήσω μια άγνωστη πτυχή της ελληνικής Ιστορίας, που κατά τη γνώμη μου δεν έχει φωτιστεί. Οι λίγες μελέτες ή μαρτυρίες, που έχουν γραφεί κατά το παρελθόν, δίνουν μια εικόνα του στρατοπέδου συγκέντρωσης, αλλά το πέρασμα πολλών χρόνων έφερε στο φως την ανακάλυψη νέων στοιχείων, που τα συνέλεξα και έπρεπε να αποτελέσουν ένα καινούργιο βιβλίο.
Αναφέρετε πολλές και πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την καθημερινότητα στο Νταχάου. Πόσος καιρός χρειάστηκε για να μαζέψετε το υλικό σας και πού ψάξατε;
Τον αναγνώστη τον κερδίζεις γράφοντας την αβίωτη καθημερινότητα εκείνης της εποχής. Η ζωή των εγκλείστων και οι συνθήκες διαβίωσης μας βοηθούν να γνωρίσουμε τη δυσκολία των ανθρώπων να ζήσουν. Δεν ήξεραν τι θα τους συμβεί και αυτό το απρόοπτο τους έκανε φοβερά ανασφαλείς. Για να μαζέψω το υλικό, ξόδεψα περισσότερο από μια δεκαετία. Μέχρι την τελευταία στιγμή έψαχνα νέα στοιχεία. Παράλληλα, διασταύρωνα γνώμες και απόψεις για να μην υποπέσω σε ιστορικά λάθη. Η πρώτη μου επαφή ήταν η μελέτη του Ελληνικού Αρχείου του Νταχάου και έπειτα η ανακάλυψη Ελλήνων πολιτικών κρατουμένων που έζησαν και που μπορούσαν να μου διηγηθούν τις προσωπικές τους εμπειρίες για το στρατόπεδο. Ακόμη με βοήθησαν συγγενείς των πολιτικών κρατουμένων με δημοσιεύσεις, αναφορές, ντοκουμέντα αλλά και σημαντικές αφηγήσεις. Συχνή ήταν και η επίσκεψή μου σε βιβλιοθήκες και αρχεία που αναφέρονταν στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Να διδάξει η Πολιτεία την Ιστορία στους μαθητές, τους αυριανούς πολίτες της χώρας. Να μην κάνει εκπτώσεις και να κατονομάσει τους υπεύθυνους της καταστροφής. Τότε μόνο, με όπλο τη μνήμη, θα αντισταθεί και θα γνωρίσουν οι νέοι την Ιστορία της χώρας και τους αγώνες του λαού μας ενάντια στον φασισμό.
Η επίσκεψή σας στο Νταχάου επηρέασε τη συγγραφή του βιβλίου;
Η επίσκεψη αποτέλεσε την αφορμή. Μέσα μου υπήρχαν διηγήσεις από τον πατέρα μου για τον αδελφό του, που ήταν έγκλειστος σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Γερμανία. Τον θείο μου τον συνάντησα ελάχιστες φορές στην παιδική μου ηλικία. Ο πόνος και ο φόβος του ήταν ορατά από τα μικρά γαλάζια μάτια του. Μόλις έφυγα από το στρατόπεδο, άρχισε να σχηματίζεται η ιδέα συγγραφής για το Νταχάου. Σε αυτό όμως με βοήθησε το ότι στην εξώπορτα του στρατοπέδου συνάντησα μια γυναίκα, τον συνδετικό κρίκο που με έφερε σε επαφή με την Ιστορία και το Αρχείο.
Οι Έλληνες κρατούμενοι στο Νταχάου είναι ένα θέμα σχετικά άγνωστο. Ποιος είναι ο λόγος που ο κόσμος το αγνοεί;
Δεν θέλουμε να θυμούμαστε άσχημες καταστάσεις. Η μνήμη μας απωθεί αυτά τα γεγονότα και τα κλείνει στο ντουλάπι της λήθης. Ο φόβος, αλλά και η δύσκολη πολιτική και οικονομική κατάσταση της χώρας, δεν άφησαν το ενδιαφέρον του κόσμου να εστιαστεί στην επιστροφή των πολιτικών κρατουμένων από τη Γερμανία. Η ίδια η Πολιτεία πολλούς από τους κρατουμένους τούς έστειλε να συνεχίσουν την παραμονή τους σε άλλα στρατόπεδα εξορίας, γιατί αρνήθηκαν να υπογράψουν δήλωση μετανοίας. Ο κόσμος λοιπόν πώς θα γνώριζε το τι έγινε στα στρατόπεδα, αφού δεν είχε καμία επαφή με αυτούς τους ανθρώπους, αλλά και σε καμία εφημερίδα δεν υπήρχε μια αφήγηση πολιτικού κρατουμένου για τις συνθήκες διαβίωσής του στο στρατόπεδο;
Γιατί όμως οι ιστορικοί δεν ασχολήθηκαν περισσότερο με την ελληνική περίπτωση στο Νταχάου, ενώ χύθηκαν ποτάμια μελάνης για την Κατοχή και την Αντίσταση;
Ο αριθμός των κρατουμένων δεν ήταν τόσο μεγάλος σε σχέση με την πλειοψηφία των Ελλήνων που παρέμειναν στην πατρίδα και αγωνίστηκαν για την ελευθερία. Έπειτα, οι πολιτικοί κρατούμενοι δίσταζαν να μιλήσουν για το παρελθόν τους. Φαίνεται ότι έπρεπε να περάσουν πολλά χρόνια, για ν' αφήσουν την ψυχούλα τους να αποκαλύψει τη θλιβερή εκείνη περίοδο.
Κρίνοντας κι από προηγούμενα λογοτεχνικά βιβλία σας, φαίνεται να σας ενδιαφέρει η Ιστορία. Πώς συνδέεται η Ιστορία με τη λογοτεχνία;
Η Ιστορία είναι η αγαπημένη μου επιστήμη. Από μαθητής διάβαζα πολλά ιστορικά βιβλία κι αγόραζα περιοδικά που αναφέρονταν στη ιστορία. Η σύνδεση Ιστορίας και λογοτεχνίας γίνεται μέσα από το μυθιστόρημα. Ο συγγραφέας έχει μαζέψει υλικό και με την τέχνη της γραφής αρχίζει το ταξίδι. Μέσα από τα ιστορικά μυθιστορήματα, βοηθούμε τους αναγνώστες να μαθαίνουν νέα πράγματα και τους ωθούμε να διαβάζουν ιστορικά βιβλία.
Θα μπορούσε όλο αυτό το υλικό που συγκεντρώσατε να αποτελέσει τη βάση για ένα μυθιστόρημα;
Ναι, μπορεί να αποτελέσει τη βάση ενός μυθιστορήματος. Στο μυθιστόρημά μου Κάποτε στην Άρτα, ο Παναγιώτης περιγράφει την παραμονή του σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Εκείνες οι σελίδες, αν και είναι οι πιο σκληρές, κερδίζουν τον αναγνώστη γιατί τον πληροφορούν για την αλληλεγγύη που είχαν μεταξύ τους οι πολιτικοί κρατούμενοι στα στρατόπεδα. Αυτό είναι και ένα από τα στοιχεία που τους έσωσε.
Πιστεύετε ότι οι Γερμανοί πολίτες δεν γνώριζαν για το δράμα που παιζόταν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της χώρας τους;
Υπάρχουν δυο απόψεις. Η μια λέει ότι δεν γνώριζαν τίποτε. Οι επιτροπές που επισκέπτονταν τα στρατόπεδα έβλεπαν διαφορετική εικόνα από την πραγματικότητα. Καλό φαγητό, καθαρούς κρατουμένους, κόσμια συμπεριφορά των φυλάκων και γενικότερα μια θολή εικόνα συγκάλυψης των τεκταινομένων. Η δεύτερη και πιο πρόσφατη άποψη λέει ότι οι κάτοικοι που διέμεναν κοντά στα στρατόπεδα γνώριζαν τα πάντα. Έκλειναν τα μάτια, γιατί νόμιζαν ότι αυτή η κατάσταση θα τελειώσει με το πέρας του πολέμου. Η απελευθέρωση των στρατοπέδων ξεγύμνωσε τη γερμανική ηγεσία. Δεν της άφησε κανένα άλλοθι. Και της δημιούργησε πάμπολλες ενοχές.
Τι πρέπει να κάνει η κοινωνία για να θωρακιστεί από φαινόμενα όπως του ναζισμού του Β' Παγκοσμίου Πολέμου;
Να διδάξει η Πολιτεία την Ιστορία στους μαθητές, τους αυριανούς πολίτες της χώρας. Να μην κάνει εκπτώσεις και να κατονομάσει τους υπεύθυνους της καταστροφής. Τότε μόνο, με όπλο τη μνήμη, θα αντισταθεί και θα γνωρίσουν οι νέοι την Ιστορία της χώρας και τους αγώνες του λαού μας ενάντια στον φασισμό.
Πιστεύετε ότι τιμωρήθηκαν οι ένοχοι των ναζιστικών εγκλημάτων;
Με τη δίκη της Νυρεμβέργης, αλλά και με πολλές άλλες δίκες, καταδικάστηκαν οι αίτιοι των εγκλημάτων. Μερικοί όμως διέφυγαν και απέφυγαν την τιμωρία. Η κοινωνία πρέπει να είναι σκληρή σε τέτοιες καταστάσεις και να δίνει τη δικαιότερη λύση. Και η παραμικρή υπόνοια ότι δεν εφάρμοσε τους νόμους της δημιουργεί άσχημες παρενέργειες, που στο μέλλον προκαλούν σεισμικές δονήσεις.
Ποια είναι η ανταπόκριση των αναγνωστών στη μελέτη σας;
 |
| Νταχάου Προφορικές και επιστολικές μαρτυρίες Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης Μένανδρος 235 σελ. Τιμή € 26,00 |
Δεν έγραψα μπεστ σέλερ, αλλά ένα βιβλίο Ιστορίας. Νομίζω ότι θα βρει τον χώρο του και θα αξιολογηθεί με το πέρασμα του χρόνου.
Είστε δημοσιογράφος και συγγραφέας. Βοηθά το ένα το άλλο;
Η δημοσιογραφία σού δίνει την ικανότητα να έχεις γρήγορη αντίληψη και να έχεις πιο γρήγορα αντανακλαστικά. Η λογοτεχνική γραφή είναι διαφορετική. Πρέπει να γράφεις, να σβήνεις και να σκύβεις με αγάπη πάνω στο γραπτό σου. Και η μεγαλύτερη χαρά είναι να βλέπεις τον μόχθο σου να εκδίδεται.
Ποιο θα είναι το επόμενο συγγραφικό σας εγχείρημα;
Γράφω μια νουβέλα που αναφέρεται στη σημερινή εποχή. Είναι μια ιστορία παρμένη από την καθημερινότητα, που θα μπορούσε να είχε συμβεί στον καθένα μας. Άλλωστε, η πραγματικότητα μας βοηθά να ταξιδέψουμε και να πλάσουμε την πλοκή της λογοτεχνικής γραφής. Θα χρειαστεί να περάσει κάποιος χρόνος, γιατί κρατώ τα κείμενά μου μερικά χρόνια στο συρτάρι. Περιμένω να ωριμάσουν, για να δοθούν για ανάγνωση στον εκδότη μου και να μου διατυπώσει τη γνώμη του, που θα είναι ικανή για να καθορίσει την εκδοτική τύχη των γραπτών μου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου