Οι γενιές του 1960 και 1970 έμαθαν να γράφουν από τα βιβλία εκθέσεων του Σαράντου Καργάκου. Ο εκλεκτός συγγραφέας συνέχισε την πορεία του γράφοντας και ιστορικά βιβλία, ενώ το τελευταίο του πόνημα απευθύνεται στους νέους. Η συζήτηση με τον δάσκαλο και συγγραφέα Σαράντο Καργάκο είναι ευχαρίστηση, διότι πάντοτε κάτι διαφορετικό έχει να πει σ' εμάς τους νεότερους.
Ποια ήταν η αφορμή για να γραφεί το βιβλίο Μια στάση ζωής που σε κάνει να λες «παρών»;
Δεν ήταν μία, ήταν πολλές αφορμές. Όταν ταξιδεύεις με τον «ηλεκτρικό», εισπράττεις «βελονιές» στην ψυχή απ' όσα ακούς και όσα βλέπεις μέσα και έξω από το βαγόνι.
Ο τίτλος σας είναι συμβολικός ή όχι;
Ο τίτλος λειτουργεί κατά κυριολεξία. Ποτέ την κακοκαιρία (όχι με την κλιματολογική έννοια) δεν τη φέρνουν οι λίγοι κακοί άνθρωποι με την κακία τους. Τη φέρνουν οι πολλοί, και κατά πλειονοψηφία αγαθοί, με την αδιαφορία τους. Το «κάτσε στα αυγά σου» έφερε στον τόπο μας πολλές συμφορές. Και τα αυγά, βγήκαν κι αυτά... κλούβια! Δεν έδωσαν πουλιά...
Αλήθεια, τι σας έκανε να γράψετε ένα βιβλίο που ν' απευθύνεται στους νέους;
Το ότι επί μια ζωή υπήρξα δάσκαλος. Και δάσκαλος θα πει να υψώνεις των παιδιών την ψυχή. Δεν ήθελα ποτέ παιδιά φρόνιμα. «Ήθελα –και θέλω– παιδιά με γενναίο φρόνημα». Αν κάποιος μαθητής μου έκανε αταξία και έλεγε «παρών», τον επαινούσα, αλλά πάντα τον τιμωρούσα. Διότι υπεύθυνος πολίτης γίνεται αυτός που δέχεται για το σφάλμα του την τιμωρία. Η υπεκφυγή είναι η καλύτερη τροφή της δειλίας. Το «όχι εγώ...» είναι το χειρότερο θανατικό για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Το να γεννηθείς Έλληνας δεν είναι προνόμιο, γράφετε, αλλά ευθύνη. Θεωρείτε ότι το γνωρίζουν αυτό οι νέοι μας;
Όχι, τουλάχιστον στον βαθμό που πρέπει. Τα παιδιά είναι θύματα μιας κακής αγωγής. Πρώτον, από το σπίτι που δεν εμπεδώνει την έννοια του καθήκοντος. Δεύτερον, από το σχολείο που ασκεί το παιδί στα δικαιώματα και όχι στις υποχρεώσεις. Που δεν του διδάσκει «Ιθάκες τι σημαίνουν». Εν προκειμένω, Ιθάκη είναι η Ελλάδα. Τρίτον, τα «μίντια» που για την Ελλάδα προσφέρουν εικόνα παραλυσίας. Τέταρτον, ο κομματισμός. Το κόμμα πάνω από την Ελλάδα. Αλλά –το ξαναλέω– τα κόμματα πρέπει να είναι για την Ελλάδα και όχι η Ελλάς για τα κόμματα. Αν διαλυθεί η Ελλάς, πού θα υπάρξουν τα κόμματα; «Αναιρουμένου του όλου ουκ έσται πόδες ουδέ χείρες» έλεγε ο Αριστοτέλης. Προσθέτω και την ξενολατρία. Θυμάστε που προ ετών κόμπαζαν πολλοί: «Τώρα γίναμε Ευρωπαίοι»! Το Έλληνας τους βρομούσε. Γι' αυτό προκόψαμε...
Δεν ήθελα ποτέ παιδιά φρόνιμα. «Ήθελα –και θέλω– παιδιά με γενναίο φρόνημα». Αν κάποιος μαθητής μου έκανε αταξία και έλεγε «παρών», τον επαινούσα, αλλά πάντα τον τιμωρούσα. Διότι υπεύθυνος πολίτης γίνεται αυτός που δέχεται για το σφάλμα του την τιμωρία.
Κλείνοντας την πρώτη επιστολή, αναφέρετε ότι θα θέλατε να ευχαριστήσετε όσους σας έβλαψαν ή προσπάθησαν να σας βλάψουν. Υπάρχουν σήμερα και άλλοι μεγαλόψυχοι όπως εσείς;
Ασφαλώς υπάρχουν πάρα πολλοί. Αλλά στη δική μου περίπτωση δεν είναι ακριβώς μεγαλοψυχία. Είναι μια ιδιότυπη μανιάτικη εκδίκηση. Αντί να απαντήσω, κάνοντας εις βάθος τους κάτι κακό, που θα κατέβαζε κι εμένα, προσπαθούσα να γίνω ακόμη πιο καλός. Έτσι, το δηλητήριο που έχυναν για μένα, το ρούφαγαν αυτοί. Και κάποιοι το ρουφάνε. Τους λυπάμαι...
Σωστά τονίζετε ότι όταν μισείς, ποτέ δεν μπορείς να χορτάσεις και να ευτυχήσεις. Θυμήθηκα όμως και το γνωμικό που λέει: Κάλλιο να σε μισούν παρά να σε ζηλεύουν. Ποιο από τα δυο να κρατήσουμε;
Και τα δυο. Κι ακόμη ένα τρίτο: «Το πιο μαλακό μαξιλάρι για να κοιμηθείς είναι μια καθαρή συνείδηση».
Το κλάμα καμιά φορά είναι πιο λυτρωτικό από το τραγούδι. Είναι αλήθεια ότι τα μοιρολόγια της Μάνης και της Ηπείρου μας κράτησαν όρθιους σε δύσκολους καιρούς;
Το «κλάμα», όπως λέμε το μοιρολόι στη Μάνη, ήταν πνευματική τροφή. Ήταν ντροπή να φύγει κάποιος άκλαυτος. Ακόμη και οι άντρες μοιρολογούσαν. Οι καλύτεροι στίχοι που έχω γράψει είναι στον τύπο του μοιρολογιού. Αφότου πάψαμε να κλαίμε τους νεκρούς, κλαίμε για τους ζωντανούς. Ζούμε τη νέκρα της Ελλάδος. Πρέπει να κλάψουμε, για να υψωθούμε. Τα δάκρυα είναι το καλύτερο απορρυπαντικό. Όσο για τα μοιρολόγια της Ηπείρου, ιδίως τα πολυφωνικά, τα θεωρώ ως την πεμπτουσία της παγκόσμιας μουσικής δημιουργίας.
Συμφωνείτε με αυτό που λεει ο λαός ότι πρέπει να κλάψουμε, για να γελάσουμε;
Απολύτως. Σήμερα δεν γελάμε. Χάσκουμε. Πρέπει να κλάψουμε για όσα κακά πράξαμε, για να μπορέσουμε να ξαναφέρουμε το γνήσιο γέλιο στη ζωή μας. Όχι το γέλιο της σαχλαμάρας.
Οι νέοι μεταναστεύουν επειδή δεν βρίσκουνε δουλειά στην πατρίδα. Πώς λοιπόν ο νέος θα γυρίσει πάλι στο μέλλον, στην Ιθάκη, αν η πατρίδα δεν του δώσει μια ακόμη ευκαιρία;
Δεν δίνει η πατρίδα στους νέους την ευκαιρία. Οι νέοι με τη δική τους δημιουργία είναι αυτοί που προσφέρουν στην πατρίδα ευκαιρίες. Η φυγή μπορεί να είναι, όχι πάντα, μια ατομική λύση. Συνήθως, όμως, είναι πλήγμα. Και πλήγμα για την Ελλάδα.
Προτείνετε στους νέους να διαβάζουν. Τους αφήσαμε ελεύθερο χρόνο για να διαβάσουν;
Πολύ περισσότερο χρόνο από αυτόν που είχαμε εμείς, τα παιδιά της Κατοχής. Που πηγαίναμε σχολείο και συνάμα στη δουλειά. Χωρίς να μας λείπει το παιχνίδι. Ο ελεύθερος χρόνος των νέων καταναλώνεται στα καφενεία (ελληνιστί καφετέριες), στην τηλεόραση και στα ηλεκτρονικά. Εσχάτως βλέπω μια παρήγορη στροφή.
Όπου υπάρχει ένας κηπάκος, είναι φτιαγμένος από κάποιον φιλότιμο δάσκαλο. Φτάνει όμως το φιλότιμο για να αλλάξει αυτός ο κόσμος;
Αρκεί. Κι έχω παραδείγματα πολλά. Αλλά ο καλύτερος κήπος είναι η παιδική ψυχή. Αρκεί να φυτέψουμε εκεί λουλούδια. Όχι αγκάθια.
Έχετε διδάξει χρόνια σε παιδιά. Τα παιδιά είναι περισσότερες ώρες στο φροντιστήριο παρά στο σπίτι τους. Δεν θα αλλάξει αυτό το ψυχοφθόρο σύστημα των Πανελληνίων;
 |
| Μια στάση ζωής που σε κάνει να λες «παρών» Σαράντος Ι. Καργάκος Εκδόσεις Ι. Σιδέρης 216 σελ. Τιμή € 14,00 |
Οι εξετάσεις σε κάθε βαθμίδα της παιδείας είναι αναγκαίες. Είναι άθληση βίου. Αυτό που θέλω είναι τούτο: οι εξετάσεις να γίνονται κατά σχολή και με ευθύνη της σχολής και επί ύλης που θα ορίζει κάθε σχολή. Έτσι, το Λύκειο θα απολυτρωθεί και το φροντιστήριο (η μόνη σωστή οργανωμένη εκπαίδευση) θα περιοριστεί.
Πετυχημένος δάσκαλος, κατά τον παιδαγωγό Πεσταλότσι, είναι αυτός που οι μαθητές του θα τον ξεπεράσουν. Εσάς ποια είναι η γνώμη σας;
Με βρίσκεις απολύτως σύμφωνο. Δεν καμαρώνω για τον εαυτό μου, αλλά για τους σπουδαίους μαθητές μου, που υπήρξαν συνάμα και οι καλύτεροι δάσκαλοί μου.
Ποια συμβουλή σάς έδωσαν οι γονείς σας και εξακολουθείτε να την τηρείτε;
Μη ζητάς από κανέναν κάτι που μπορείς να κάνεις ο ίδιος. Και κυρίως: μη ζητάς από το κράτος• ζήτα από τον εαυτό σου. Αυτός θα σου δώσει περισσότερα. Αυτό ήταν και είναι αρχή ζωής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου