- Μαρία Δριμή
Ο Όσιαν Βουόνγκ, μετά το αριστουργηματικό πεζογραφικό του ντεμπούτο Στη γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι και δύο ποιητικά βιβλία (Νυχτερινός ουρανός με τραύματα εξόδου και Ο χρόνος είναι μάνα), επανέρχεται με το μεγαλύτερο σε έκταση μυθιστόρημα Ο αυτοκράτορας της χαράς, που κυκλοφόρησε πρόσφατα, πάντα από τις Εκδόσεις Gutenberg, σε μετάφραση του Δημήτρη Μαύρου.
Το πιο δύσκολο πράγμα στον κόσμο είναι να ζήσεις μονάχα μια φορά. Έτσι αρχίζει το βιβλίο, που αφηγείται την ιστορία του Χάι, ενός δεκαεννιάχρονου Αμερικανοβιετναμέζου, κατοίκου της Ανατολικής Χαράς του Κονέκτικατ, ο οποίος αποπειράται να αυτοκτονήσει πέφτοντας από μια γέφυρα στη θάλασσα. Μια ηλικιωμένη Λιθουανή με άνοια, η Γκραζίνα, τον παρατηρεί από το μπαλκόνι του σπιτιού της και με απελπισμένες χειρονομίες από μακριά καταφέρνει να τον σταματήσει. Του προσφέρει στέγη και τροφή, ζητώντας του ως αντάλλαγμα να πάρει τη θέση της νοσοκόμας που μέχρι πρότινος τη φρόντιζε. Μεταξύ τους αναπτύσσεται μια συγκινητική σχέση συντροφικότητας μέσα σε ένα εξαθλιωμένο περιβάλλον. Το ξεχαρβαλωμένο σπίτι της Γκραζίνα μυρίζει κλεισούρα και είναι γεμάτο μούχλα και σκόνη, όμως εκεί μέσα η ψυχή του Χάι ζεσταίνεται. Η φτωχή και άρρωστη γυναίκα μοιράζεται μαζί του τα λιγοστά της τρόφιμα και ρούχα και, στα μεσοδιαστήματα όπου έχει πνευματική διαύγεια, προσπαθεί να τον ενθαρρύνει και να του μεταδώσει αισιοδοξία. Ο Βουόνγκ έχει πει σε συνεντεύξεις ότι όταν ήταν φοιτητής, φρόντιζε μια ηλικιωμένη ανοϊκή γυναίκα με το όνομα Γκραζίνα και έμενε μαζί της στο σπίτι της, έτσι πολλά στοιχεία της ηρωίδας είναι εμπνευσμένα από την πραγματική Γκραζίνα και το βιβλίο είναι αφιερωμένο στη μνήμη της.
Η αλληλεπίδραση αυτών των τόσο ανόμοιων προσώπων φθάνει συχνά σε αριστουργηματικές κορυφώσεις, όπου αναδεικνύεται η ευαίσθητη φύση τους.
Ο Χάι προσλαμβάνεται σε ένα φαστφουντάδικο, όπου δουλεύει και ο ξάδελφός του. Έτσι, εκτός από τη συνύπαρξή του με την Γκραζίνα, παρακολουθούμε μικρά γεγονότα με τους συναδέλφους, τον ξάδελφο Σόνι, την επικεφαλής Μπι Τζέι, τον Γουέιν, τον Ρωσία. Ο Χάι έχει αφήσει τελείως πίσω του την προηγούμενη ζωή του λέγοντας ψέματα στη μητέρα του ότι τον έχουν δεχτεί με υποτροφία σε ένα καλό πανεπιστήμιο και σπουδάζει ιατρική. Ενσωματώνεται στην ομάδα των συναδέλφων του και καταφέρνει να αντεπεξέρχεται στη μονότονη δουλειά του και να αντέχει τη ζοφερή, χωρίς προοπτικές καθημερινότητά του καταπίνοντας χάπια οπιοειδών. Με την Γκραζίνα αναπτύσσουν έναν κώδικα επικοινωνίας που βασίζεται κατά το ήμισυ στην αλήθεια και κατά το υπόλοιπο ήμισυ σε μια πραγματικότητα αλλοιωμένη από το θολωμένο μυαλό της ηλικιωμένης γυναίκας. Κατά διαστήματα ο Χάι είναι για την Γκραζίνα ο λοχίας Πέπερ και το σπίτι της γίνεται πεδίο μάχης διαφόρων πολέμων, του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, του Αμερικανικού Εμφυλίου, του πολέμου του Βιετνάμ ή συρράξεων μεταξύ ασιατικών χωρών.
Ο Βουόνγκ χρησιμοποιεί στο βιβλίο του κάποια ευρήματα που λειτουργούν ως αρμοί, όπως η συλλογή από κουκουβάγιες της Γκραζίνα, το μπουφάν του Χάι με το λογότυπο UPS που ανήκε σε έναν πρόωρα χαμένο φίλο του, η ταινία Γκέτισμπεργκ του 1993 που αγαπάει ο Σόνι να βλέπει μαζί με τον ξάδελφό του. Ο συγγραφέας επανέρχεται αρκετές φορές σε αυτά, προσδίδοντάς τους μια δύναμη σχεδόν συμβολική.
Και σε αυτό το βιβλίο ο Βουόνγκ διατηρεί τις περισσότερες από τις αρετές που είχαμε θαυμάσει στο πρώτο του μυθιστόρημα. Το ποιητικό του ύφος ζωγραφίζει ανάγλυφα το περιβάλλον και τα γεγονότα. Οι κεντρικοί ήρωες έχουν βάθος, είναι πολύπλευροι, οι μεταξύ τους διάλογοι διαθέτουν φυσικότητα και η αλληλεπίδραση αυτών των τόσο ανόμοιων προσώπων φθάνει συχνά σε αριστουργηματικές κορυφώσεις, όπου αναδεικνύεται η ευαίσθητη φύση τους. Υπάρχουν σκηνές στο βιβλίο, όπου ο αναγνώστης συμπάσχει, εξοργίζεται, υποφέρει, όπως η επίσκεψη της Γκραζίνα στο σπίτι τής εύπορης οικογένειας του γιου της ή η σκηνή όπου την οδηγούν οριστικά και διά της βίας σε οίκο ευγηρίας. Από την άλλη, τα κομμάτια του βιβλίου που περιγράφουν τη ζωή στο εστιατόριο είναι πιο αδιάφορα και αδύναμα. Ο Βουόνγκ επιχειρεί να σκιαγραφήσει ένα άλλο κομμάτι της αμερικανικής κοινωνίας, αυτό των ακυρωμένων νέων που φυτοζωούν μέσα σε μίζερα εργασιακά περιβάλλοντα, με πενιχρά μεροκάματα και εθισμένοι στα ναρκωτικά. Τα γεγονότα στο εστιατόριο είναι μάλλον κοινότοπα, έχουμε συναντήσει παρόμοια σε βιβλία και ταινίες, και η σύγκρισή τους με τη δραματική βαρύτητα της κεντρικής ιστορίας αποβαίνει άνιση. Ίσως είναι και η έκταση του βιβλίου που υπονομεύει περαιτέρω αυτά τα κομμάτια. Μια πιο σφιχτοδεμένη παράθεση αυτών των γεγονότων με περιορισμό του όγκου των σελίδων υπέρ της βασικής αφήγησης ίσως να λειτουργούσε καλύτερα. Έχω την αίσθηση ότι ο Βουόνγκ προσπάθησε να βάλει σε αυτό το βιβλίο όλες του τις σκέψεις για την αμερικανική κοινωνία εν γένει. Επιπλέον, η μεγάλη έκταση του βιβλίου αποδυναμώνει σε κάποια σημεία και την ποιητικότητα του κειμένου, με αποτέλεσμα τα σχήματα λόγου να φαίνονται υπερβολικά ή και περιττά. Παραθέτω δύο τέτοια σημεία: [...] Στο λυκόφως, η ακμή του Ρωσία, που τη μέρα έμοιαζε με πασαλειμμένη μαρμελάδα βατόμουρο, έσμιγε τώρα με τα πιο λεία σημεία στο μάγουλό του, σαν σφηνοειδής γραφή πάνω σ' ένα παλιό μάρμαρο φαγωμένο απ' τον καιρό (σ. 267). [...] Έβαλε άλλο ένα χάπι στη γλώσσα του και ξάπλωσε κουλουριασμένος στο πάτωμα δίπλα στο κρεβάτι της Γκραζίνα, περιμένοντας ν’ ανηφορίσει ο ύπνος από τα πόδια του ως τις άκρες του μυαλού του καθώς η μέρα χάθηκε σαν φωτογραφία που την άρπαξε ο άνεμος (σ. 477).
Συνολικά, πρόκειται για ένα ακόμα πεζογραφικό επίτευγμα του τρομερού παιδιού με σπαρακτικές ανθρώπινες ιστορίες και με την αριστοτεχνική πρόζα που γνωρίσαμε στο πρώτο του έργο, Στη γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι. Παρά τις όποιες προαναφερθείσες ενστάσεις μου, ο Αυτοκράτορας της χαράς είναι ένα αξιόλογο προχώρημα της πεζογραφικής πορείας του Όσιαν Βουόνγκ. Επισφραγίζει τη συγγραφική του επάρκεια και οριοθετεί τη θεματική των αφηγήσεών του: απλοί, αδύναμοι άνθρωποι που ζουν μονάχα μια φορά. Όπως ακριβώς τελειώνει το βιβλίο.
Ο αυτοκράτορας της χαράς
Ocean Vuong
μετάφραση: Δημήτρης Μαύρος
Gutenberg
592 σελ.
ISBN 978-960-01-2678-5
Τιμή €23,00
Μαρία Δριμή ιατρός εντατικολόγος και ασχολείται με την πεζογραφία και το θέατρο
https://diastixo.gr/kritikes/xenipezografia/25112-o-autokratoras-ths-xaras
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου