- Μαρία Δριμή
Πρόκειται για το πρώτο μυθιστόρημα της 37χρονης Γιάελ φαν ντερ Βάντεν, με καταγωγή από Ολλανδία και Ισραήλ, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση Ιλάειρας Διονυσοπούλου. Το βιβλίο τιμήθηκε με το Women’s Prize for Fiction 2025 και ήταν στη βραχεία λίστα για τα βραβεία Booker 2024 και Ντίλαν Τόμας 2025, με αγγλικό τίτλο The Safekeep (Ο φύλακας ή Η φύλαξη). Προσωπικά, θεωρώ τον τίτλο της ελληνικής έκδοσης πιο αντιπροσωπευτικό, όπως θα εξηγήσω παρακάτω.
Το βιβλίο μάς μεταφέρει στην ολλανδική επαρχία Overjissel το 1961. Η Ίζαμπελ ζει στο σπίτι της οικογένειάς της μαζί με την οικιακή της βοηθό, Νίλκε. Το σπίτι ανήκε στον θείο της, Κάρελ, ο οποίος το είχε αποκτήσει στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η οικογένεια της Ίζαμπελ, η μητέρα της και οι δύο αδελφοί της, είχαν εγκατασταθεί στο σπίτι κατά τη διάρκεια του πολέμου. Ο θείος Κάρελ έχει ορίσει ως κληρονόμο του σπιτιού τον αδελφό της Ίζαμπελ, Λούις, για να εγκατασταθεί όταν θα κάνει δική του οικογένεια. Προς το παρόν, ο Λούις έχει διάφορες περιστασιακές σχέσεις και ζει μόνος του, ενώ ο άλλος αδελφός, ο Χένρικ, ζει στη Χάγη με τον σύντροφό του Σεμπάστιαν. Το σπίτι αποτελεί τον βασικό «ήρωα» του μυθιστορήματος. Ολόκληρη η πλοκή ξεδιπλώνεται με αφορμή, γύρω και μέσα σε αυτό. Είναι σαν σιωπηλός παρατηρητής της ζωής των τριών αδελφιών, ενώ φυλάει μέσα του ζωντανή την παρουσία της μητέρας. Ίσως η έννοια του φύλακα στον πρωτότυπο τίτλο να αναφέρεται ακριβώς σε αυτό το σπίτι, που κρατάει μέσα του ασφαλή τα αντικείμενα της οικογένειας και τις μνήμες των απόντων.
Πρόκειται για ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα, που έχει ήδη ενταχθεί στην κατηγορία των ευπώλητων βιβλίων χωρίς όμως να περιέχει ευκολίες και κλισέ.
Υπάρχουν τρία διακριτά μέρη στο βιβλίο. Στο πρώτο μέρος, ο τριτοπρόσωπος αφηγητής μάς συστήνει την Ίζαμπελ, τοποθετώντας την αρχικά στο σπίτι της με τα δεκάδες αντικείμενα που ζωντανεύουν τις στιγμές με τη μητέρα της, και στη συνέχεια σε συναντήσεις με τους αδελφούς της και τους συντρόφους τους, τον Χένρικ με τον Σεμπάστιαν και τον Λούις με την Εύα. Ο Λούις, που είναι ο νόμιμος ιδιοκτήτης του σπιτιού, ζητάει από την Ίζαμπελ να φιλοξενήσει τη φίλη του όσο εκείνος θα λείπει σε επαγγελματικές υποχρεώσεις. Η Ίζαμπελ έχει εχθρική στάση απέναντι στην Εύα, την ενοχλούν όλα όσα κάνει, η ίδια της η παρουσία μέσα στο σπίτι. Η ατμόσφαιρα του πρώτου μέρους είναι αρκετά σκοτεινή, ο αναγνώστης προσλαμβάνει υπαινιγμούς και έχει την αίσθηση ότι επίκειται μια σημαντική ανατροπή στη συνύπαρξη των δύο γυναικών. Κάτι βράζει ανάμεσά τους, όλη αυτή η αμοιβαία εχθρότητα είναι ένας συγκαλυμμένος ερωτισμός. Στο παρασκήνιο, καθώς η Νίλκε ασχολείται με τις οικιακές δουλειές, διαπιστώνει ότι χάνονται διάφορα αντικείμενα, ένα μαχαίρι, ένα πιρούνι, ασήμαντες μικρές απώλειες που πολλαπλασιάζονται καθώς περνούν οι μέρες.
Στο δεύτερο μέρος, η Ίζαμπελ με την Εύα αφήνονται σε μια εκρηκτική ερωτική σχέση. Ειδικά για την Ίζαμπελ η εμπειρία είναι πρωτόγνωρη, την κάνει να παραλύει, να βλέπει ολόκληρη τη ζωή της με άλλα μάτια. Αυτό το δεύτερο μέρος ίσως είναι πιο προβλέψιμο και αδύναμο, σίγουρα άνισο μετά το πολύ δυνατό ξεκίνημα του βιβλίου. Η συγγραφέας αναλίσκεται σε λεπτομερείς και μάλλον κοινότοπες περιγραφές των ερωτικών συνευρέσεων των δύο γυναικών.
Ευτυχώς, στο βιβλίο της Γιάελ φαν ντερ Βάντεν η υπομονή και επιμονή δικαιώνουν τον αναγνώστη. Το τρίτο μέρος ρίχνει φως στην πραγματική ιστορία της Ίζαμπελ, της Εύας και του σπιτιού. Τα κομμάτια του παζλ μπαίνουν στις θέσεις τους, το παρελθόν ζωντανεύει και καταπίνει το παρόν, οι παλιές πληγές του πολέμου ξανανοίγουν και αιμορραγούν: η καταδίωξη των Εβραίων, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, η εκμετάλλευσή τους από τους ντόπιους μη Εβραίους. Είναι πραγματικά εντυπωσιακή η ανατροπή που επιτυγχάνει η συγγραφέας, τόσο δυνατή και απρόσμενη, ώστε νοηματοδοτεί και το δεύτερο, κάπως αδιάφορο κομμάτι. Η ιστορία του σπιτιού αποκαλύπτεται, τα μυστικά που κρύβονταν στις γωνιές του ξετυλίγονται, η Ίζαμπελ βρίσκεται αντιμέτωπη με τρομακτικές αλήθειες που ανατρέπουν τις πιο στέρεες και βαθιά εδραιωμένες της αντιλήψεις.
Πρόκειται για ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα, που έχει ήδη ενταχθεί στην κατηγορία των ευπώλητων βιβλίων χωρίς όμως να περιέχει ευκολίες και κλισέ. Σίγουρα θα μπορούσε να μεταφερθεί με επιτυχία στον κινηματογράφο, μια και η πλοκή προχωράει αβίαστα με πολλές μικρές σκηνές που απαρτιώνουν τους χαρακτήρες του έργου. Τα ιστορικά γεγονότα υπάρχουν στο παρασκήνιο και στοιχειώνουν τους ήρωες, αποδεικνύοντας ότι ο πόλεμος αφήνει πίσω του πολύ περισσότερα θύματα από αυτά που ανακοινώνονται στις επίσημες καταγραφές.
Στο σπίτι της
Yael van der Wouden
μετάφραση: Ιλάειρα Διονυσοπούλου
Μεταίχμιο
360 σελ.
ISBN 978-618-03-4313-7
Τιμή €18,80
https://diastixo.gr/kritikes/xenipezografia/25015-yael-van-der-wouden-sto-spiti-tis
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου