- Ασημίνα Ξηρογιάννη
Είμαστε και το σώμα μας. H ιστορία της σωματικότητας του κάθε ανθρώπου είναι κάτι σημαντικό. Και ιερό συνάμα. Ο τρόπος που το διαθέτουμε ή δεν το διαθέτουμε το σώμα μας είναι μέρος της προσωπικής μας ιστορίας. Κρατώ στα χέρια μου το τελευταίο βιβλίο της Εύας Στάμου, με τίτλο Σωματογραφία, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αρμός.
Πρωταγωνίστρια της ιστορίας είναι μια νεαρή γυναίκα που αφηγείται με απλή, άμεση και λειτουργική γλώσσα την ιστορία της σχέσης της με μια άλλη γυναίκα, που αποκαλεί Μ. Μια σχέση που πέρασε από πολλά στάδια, που άλλα είχαν θετικό, άλλα αρνητικό πρόσημο. Και στις δύο περιπτώσεις πάντως τη βοήθησε μοιραία στην προσωπική της εξέλιξη και, εντέλει, ωρίμανση. Ξεκίνησε από μια περιπέτεια της βραδιάς και κατέληξε σε δεσμό ζωής. Λέει χαρακτηριστικά η ηρωίδα: «Ήμουν ειλικρινής για το είδος της σχέσης που με συνέδεε μαζί της, αφήνοντας απροστάτευτο τον εαυτό μου απέναντι στο μίσος»(σελ. 11). Θίγονται μέσα από την αφήγηση και διάφορα περιστατικά ρατσισμού που βίωσαν οι δύο γυναίκες, όπως εκείνο με την περιπτερού που δηλώνει κατηγορηματικά πως «δεν πουλάει τσιγάρα σε ανώμαλες» (σελ. 11). Αλλά εκείνες συνέχισαν ακάθεκτες τη σχέση τους με θάρρος και τόλμη, με φόντο την ανισόρροπη και ταυτόχρονα εύθραυστη εποχή, που δεν είναι ακριβώς αυτή που διανύουμε, αφού η ιστορία τοποθετείται καμιά εικοσαριά χρόνια πίσω. Μέσα από ζήλιες, ξεσπάσματα, γκρίνιες, συγκρούσεις, εξαφανίσεις και επανεμφανίσεις, αρνήσεις και καταφάσεις, η σχέση τους συνεχίζει να επιβιώνει πάντα και να διαρκεί για χρόνια. Φαίνεται να αξίζει. Αλλά ό,τι αξίζει είναι δύσκολο.
Το κεφάλαιο δύο είναι αυτοαναφορικό και κατατοπιστικό ως προς τον τίτλο που έχει επιλεγεί για το βιβλίο, καθώς ξεκινάει ως εξής:
Εκείνη την εποχή καταπιανόμουν με την καταγραφή στοιχείων για τη μελέτη του σώματος, ώστε να κατανοήσω καλύτερα τις ανάγκες και τις αντιδράσεις του. Καταχώριζα τις παρατηρήσεις μου σ’ ένα μεγάλο τετράδιο: στην ετικέτα του είχα γράψει τον τίτλο «Σωματογραφία». Ήταν τα ξένα σώματα που με ενδιέφεραν, όχι το δικό μου. (σελ. 15)
H ιστορία της σωματικότητας του κάθε ανθρώπου είναι κάτι σημαντικό. Και ιερό συνάμα.
Παραθέτω εδώ ένα απόσπασμα από τη συνέντευξη της Εύας Στάμου στην Athens voice (24-12-24), που εξηγεί σχετικά με τον παρόντα τίτλο: «Ειδικά σε αυτό το βιβλίο, ήθελα να μιλήσω για σώματα που είναι περιθωριοποιημένα και αποκλεισμένα. Υπάρχουν ιεραρχίες σωμάτων, καλώς ή κακώς: το όμορφο ή το άσχημο, το νέο ή το γερασμένο, το σώμα που ακολουθεί τους κανόνες της ετεροκανονικότητας ή εκείνο που βρίσκεται στον αντίποδά της. Το σώμα μιας νεαρής λεσβίας είναι στο περιθώριο· ή, μάλλον, ήταν, γιατί η ιστορία του βιβλίου είναι τοποθετημένη 20 με 25 χρόνια πίσω, όταν τα πράγματα ήταν πιο δύσκολα για τα γκέι άτομα. Έτσι σκέφτηκα να τα συνδέσω όλα αυτά: γράφω για μια γυναίκα που αισθάνεται ότι βρίσκεται στο περιθώριο, ότι το σώμα της έχει καταπιεστεί επί σειρά ετών, από την οικογένεια αρχικά και στη συνέχεια από τους άλλους που την περιβάλλουν, και έτσι οδηγήθηκα να δώσω στο βιβλίο τον τίτλο “Σωματογραφία”».
Τα θέματα με τη σωματικότητα και την έκφρασή της –καταπιεσμένη ίσως πιο πριν–, η περίεργη σχέση της ηρωίδας με την οικογένεια και κυρίως με τη μητέρα, η εμπλοκή της, η εξάρτησή της από τα ναρκωτικά και κυρίως από την ηρωίνη, τα θέματα ελέγχου και κυριαρχίας, τα κοινωνικά στερεότυπα, οι διαδράσεις με φίλους και γνωστούς (που είχαν τα δικά τους θέματα, προβλήματα, σώματα να φροντίσουν), κάποιες ύποπτες παράλληλες ιστορίες, η οικογενειακή τιμή, η λαγνεία και τα απρόσμενα καλέσματά της, όλα αυτά τα θέματα, διακριτικά ή ευθέως, θίγονται, εμπεριέχονται και διαπλέκονται στις σελίδες αυτού του βιβλίου.
Γοητευόμαστε από την παρρησία και τον εξομολογητικό τόνο της ηρωίδας, αναρωτιόμαστε ποια θα είναι η μοίρα αυτής της ιδιότυπης σχέσης. Αποδεικνύεται ότι οι άνθρωποι μπαίνουν σε διάφορες εσωτερικές διεργασίες διερεύνησης της ζωής τους – αν, βεβαίως, το έχουν ανάγκη και το επιθυμούν. Και δεν είναι μόνο ο χρόνος που κάνει τη δουλειά του, αλλά και η ανθρώπινη θέληση και απόφαση πάντα. Η αφήγηση ρέει, οι εικόνες πολλές και πλούσιες. Διατηρείται αμείωτο το ενδιαφέρον μας για το κλείσιμο αυτής της ιστορίας, που άλλοτε γεμίζει χαρά και ευγνωμοσύνη την ηρωίδα και άλλοτε την αποδυναμώνει, της δημιουργεί διλήμματα και την οδηγεί στην καταστροφή. Επίσης, η ηρωίδα είναι ζωντανή, αληθινή, πλασμένη ώστε να είναι πειστική και να μας αγγίζει. Ένα πλάσμα που κυκλοφορεί ή μπορεί να κυκλοφορεί και σήμερα, στη δική μας πόλη κι εποχή. Ένα πλάσμα που μπορεί και να μας μοιάζει.
Γιατί μας αφορά το βιβλίο της Στάμου; Γιατί πραγματεύεται θέματα ταυτότητας, γιατί ανιχνεύει την ουσία της ύπαρξης και γιατί αποδεικνύει πως οι ανάγκες της ψυχής άλλοτε συμπορεύονται με τα πάθη του σώματος, άλλοτε συγκρούονται με αυτά. Πάντως είναι αναμφισβήτητη η μεταξύ τους διαλεκτική σχέση.
Σωματογραφία
Εύα Στάμου
Εκδόσεις Αρμός
σ. 228
ISBN: 978-960-6157-44-8
Τιμή: 13,00€
Ασημίνα Ξηρογιάννη ποιήτρια και θεατρολόγος
https://diastixo.gr/kritikes/ellinikipezografia/24344-somatografia
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου