Η Jessie Burton γεννήθηκε το 1982. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και στο Central School of Speech and Drama, ενώ εργάστηκε ως διοικητική υπάλληλος στο City. Το Κουκλόσπιτο (βιβλίο της χρονιάς των Βιβλιοπωλείων Waterstones, βιβλίο της χρονιάς της εφημερίδας «Observer», National Book Awards New Writer 2014) είναι το πρώτο της μυθιστόρημα και ένα από τα μεγαλύτερα μπεστ σέλερ των τελευταίων χρόνων, ενώ μεταφράστηκε σε περισσότερες από 35 γλώσσες.

Πιστεύω ακράδαντα ότι η διασκέδαση σε ένα διήγημα είναι να εκθαμβώνεται ο αναγνώστης. Και εμένα ως αναγνώστριας μου αρέσει να εκπλήσσομαι από τα μυστικά, να περπατάω σε λάθος δρομάκια, και να ενθαρρύνομαι να καταλήξω στα δικά μου συμπεράσματα.

Στο βιβλίο σας μας μεταφέρετε στο έτος 1686 στην Ολλανδία, στο Άμστερνταμ. Γιατί διαλέξατε αυτήν τη χώρα για την πλοκή του μυθιστορήματός σας;

Το βιβλίο τοποθετείται στην Ολλανδία γιατί το σπίτι μινιατούρα, το κουκλόσπιτο, που αποτελεί το κέντρο του διηγήματος είναι ολλανδική δημιουργία. Το είδα στο Rikjsmuseum του Άμστερνταμ τον Οκτώβριο του 2009. Ξεκίνησε το 1686 και ήταν ιδιοκτησία μιας αληθινής γυναίκας που λέγονταν Πετρονέλα Όορτμαν. Αιχμαλωτίστηκα από τη δεξιοτεχνία και την επίμονη λεπτομέρια αυτού του συρρικνωμένου κόσμου και σκέφτηκα ότι αυτό θα μπορούσε να είναι ένα σχόλιο σχετικά με τη δύναμη αλλά και τις νευρώσεις του εμπορίου του Άμστερνταμ εκείνη την εποχη. Πέρα από αυτό, το διήγημα μεγάλωνε και ήξερα ότι η ρύθμιση του «μακρόκοσμου» θα έπρεπε να είναι ανάλογη με την πόλη που είχε δημιουργήσει αυτό το κουκλόσπιτο εξαρχής.

Εκείνη την εποχή η Ολλανδία είχε ανεπτυγμένη οικονομία και με τα καράβια της κυριαρχούσε σε όλο τον κόσμο. Πώς κατάφερε να διατηρήσει αυτή την κυριαρχία στο παγκόσμιο εμπόριο;

Ήταν επιθετική. Είχε ναυτικό και στρατό που χρηματοδοτούνταν από τα έσοδα του εμπορίου. Οι Ολλανδοί ήταν επίσης μυαλωμένοι επιχειρηματίες. Αυτή ήταν η χρυσή εποχή της Ολλανδίας, όμως το 1686 άρχισαν να υπάρχουν ρωγμές και η αυτοκρατορία της ήταν πολύ μεγάλη για να χειριστεί τον ανταγωνισμό των Άγγλων και των Γάλλων.

Ο Γιοχάνες Μπραντ είναι ο έμπορος που αγωνίζεται να μεγαλώσει την περιουσία του και να αναρριχηθεί στην τοπική κοινωνία. Στο πλαίσιο αυτά είναι και ο γάμος του;

Είναι ένα μέσο για να τον προστατέψει από την καχυποψία αλλά και για να ενισχύσει την κοινωνική του θέση. Ο γάμος ήταν σημαντικός στην ολλανδική κοινωνία, με την έννοια ότι η αρμονία στο σπίτι θεωρούνταν ο θεμέλιος λίθος της αρμονίας σε σχέση με το κράτος.

Ενώ περιμένει την πρώτη νύχτα του γάμου, η Νέλλα ανακαλύπτει ότι ο άντρας της, ο Γιοχάνες, δεν θα την αγγίξει ποτέ και θα απουσιάζει συνεχώς από το σπίτι. Πώς μπορούσε να αντιδράσει μια γυναίκα εκείνης της εποχής σε μια τέτοια κατάσταση;

Εγώ μπορώ μόνο να φανταστώ την αντίδραση ενός μεμονωμένου προσώπου. Κάθε γυναίκα, φυσικά, θα αντιδρούσε και διαφορεικά. Το διαζύγιο εκείνη την εποχή ήταν πιο συνηθισμένο από ό,τι θα περίμενε κανείς. Στην πραγματικότητα, μια γυναίκα μπορούσε να πάει και να κάνει αίτηση διαζυγίου στον τοπικό δικαστή με τη δικαιολογία ότι ο άντρας της δεν πήγαινε στο κρεβάτι μαζί της και αν αυτό ήταν αποδεδειγμένο μπορούσε να πάρει πίσω τα περιουσιακά της στοιχεία στο πατρικό της σπίτι, που και στις δύο περιπτώσεις ήταν δικαιολογημένο. Άλλες γυναίκες μπορεί να συμβιβάζονταν με αυτό ή να εύρισκαν ευχαρίστηση κάπου αλλού. Στην περίπτωση της, η Νέλλα πρέπει να ζυγίσει από τη μία τα οφέλη της παραμονής στο γάμο με τον Γιοχάνες (κοινωνική θέση, δύναμη, σεβασμός, άνεση) και από την άλλη να επιστρέψει στο σπίτι της παιδικής της ηλικίας, ένα μέρος από το οποίο είχε ήδη μεγαλώσει και φύγει. Αποφασίζει να προστατεύει τον άντρα της και να αναλάβει τη θέση της στο ανορθόδοξο κομμάτι που αποτελεί το νοικοκυριό της οικογένειας Μπραντ.

Το μυθιστόρημα αποκαλύπτει κρυμμένα μυστικά. Αυτά αποκαλύπτονται με ένα τέχνασμα και ο αναγνώστης μένει μετέωρος. Είναι και αυτό μια ακόμη τεχνική του συγγραφέα;

Πιστεύω ακράδαντα ότι η διασκέδαση σε ένα διήγημα είναι να εκθαμβώνεται ο αναγνώστης. Και εμένα ως αναγνώστριας μου αρέσει να εκπλήσσομαι από τα μυστικά, να περπατάω σε λάθος δρομάκια, και να ενθαρρύνομαι να καταλήξω στα δικά μου συμπεράσματα. Το τέχνασμα στο οποίο αναφέρεστε, αυτό των μινιατούρων και του μινιατουρίστα που τις στέλνει, είναι ακριβώς το πιο απατηλό κομμάτι του διηγήματος. Ο αναγνώστης, όπως και η Νέλλα, πρέπει να δει αυτό που εκείνος θέλει να δει.

Ένα από τα θέματα στα οποία αναφέρεστε είναι και η ομοφυλοφιλία. Γιατί η κοινωνία ήταν σκληρή στην αντιμετώπισή της εκείνη την εποχή;

Νομίζω για δύο λόγους: θρησκοληψία και κοινωνική νεύρωση. Ήταν μια εποχή που στην Ολλανδία υπήρχε ένας μοχθηρός πόλεμος κατά της ομοφυλοφιλίας, όπως υπήρχε και συνεχίζει να υπάρχει μέχρι σήμερα στις λεγόμενες «ανεπτυγμένες» κοινωνίες. Ο άλλος λόγος ήταν ότι αν ήσουν ομοφυλόφιλος θεωρούνταν πως αναστατώνεις τη «βιομηχανία» της κοινωνίας, δηλαδή την τεκνοποίηση. Οι Ολλανδοί το θεώρησαν καταστροφικό για την ιδέα της οικογένειας, του κράτους και της θεμελιώδους ευημερίας της χώρας στις εμπορικές υποθέσεις.

Η Νέλλα, πέρα από την ηλικία της, φανερώνει ότι είναι πολύ έξυπνη. Τι τη βοήθησε να πάρει πρωτοβουλίες και να βοηθήσει τον άντρα της;

Κατά τη γνώμη μου; Η αγάπη και η απόγνωση. Ο Γιοχάνες είναι το πρώτο άτομο που είχε συναντήσει το οποίο της συμπεριφέρονταν σαν να ήταν ενήλικας. Τη σέβεται, τη διδάσκει, του αρέσει. Και αυτής της αρέσει και καταλήγει να τον αγαπάει. Είναι πολύ απίθανο να τον θέλει νεκρό. Αλλά λιγότερο αλτρουιστικά, προτιμά τη ζωή της ως σύζυγος στο Άμστερνταμ από αυτή ενός έφηβου κοριτσιού στην επαρχία που δεν έχει να κάνει τίποτα. Έχει δηλαδή πολλά να χάσει.

Πόσο διάστημα κάνετε να γράψετε το μυθιστόρημα;

Πόσους κόκκους άμμου έχει μια παραλία;! Έγραφα το Κουκλόσπιτο σε ένα διάστημα τριών χρόνων γιατί έκανα ταυτόχρονα άλλες δουλειές. Έπειτα κάθισα και έγραφα μόνο αυτό για άλλον ένα χρόνο. Το δεύτερο μυθιστόρημα που έγραψα και συνέταξα μού πήρε δύο χρόνια. Κάποιες φορές τα λόγια έρχονται εύκολα, αλλά κάποιες άλλες είναι σαν να προσπαθείς να στίψεις την πέτρα.

Με το μυθιστόρημά σας γίνατε διάσημη σε όλο τον κόσμο. Πώς νιώθετε που το βιβλίο σας μεταφράστηκε σε 35 γλώσσες;

Νιώθω ότι είναι απίστευτη τιμή για μένα. Είναι υπέροχο να νιώθεις ότι είναι εκεί έξω στα πορτογαλικά, ρώσικα, κορεάτικα, ελληνικά, ισπανικά, σλοβάκικα και σε άλλες γλώσσες. Είμαι πολύ τυχερή. Μου αρέσει να φαντάζομαι τι αποκομίζουν όλοι αυτοί οι διαφορετικοί αναγνώστες και κουλτούρες από αυτό.

Ήταν μια εποχή που στην Ολλανδία υπήρχε ένας μοχθηρός πόλεμος κατά της ομοφυλοφιλίας, όπως υπήρχε και συνεχίζει να υπάρχει μέχρι σήμερα στις λεγόμενες «ανεπτυγμένες» κοινωνίες.

Μετά από αυτή την επιτυχία σας ετοιμάζετε κάποιο άλλο έργο;

Μόλις τελείωσα την επεξεργασία του δεύτερου μυθιστορήματός μου, The Muse, το οποίο τοποθετείται στην Ισπανία του ’30 και στο Λονδίνο του ’60. Έχει σχέση με την τέχνη και τη δημιουργικότητα, με την ταυτότητα και τη φιλία. Εκδίδεται αυτόν το χρόνο στην Αγγλία και στον υπόλοιπο κόσμο το 2017.

Διαβάζετε άλλα μυθιστορήματα; Θα μπορούσατε να μας προτείνατε κάποια;

Ναι, φυσικά διαβάζω! Χωρίς πολλή σκέψη θα μπορούσα να συστήσω το What I Loved της Σίρι Χούστβεντ, τηΘάλασσα του Τζον Μπάνβιλ, το The Essex Serpent της Σάρα Πέρι και τη συλλογή διηγημάτων A Manual for Cleaning Women της Λουτσία Μπερλίν.

Έχετε επισκεφτεί την Ελλάδα;

Ναι. Οι γονείς μου είχαν Έλληνες φίλους και ερχόμασταν στο Λουτράκι όταν ήμουν μικρή. Ήταν το πρώτο μου ταξίδι στο εξωτερικό. Από τότε έχω πάει στην Κρήτη, την Αντίπαρο, την Πάρο και τη Μύκονο, αλλά και σε άλλα όμορφα ελληνικά νησιά.

Τι θα απευθύνατε στους αναγνώστες που θα διαβάσουν τη συνέντευξή σας;

Να τους ευχαριστήσω για το ότι διάβασαν τη συνέντευξη και ότι αν διαβάσουν το βιβλίο ελπίζω να τους προκαλέσει ευχαρίστηση. Είναι το μόνο που μπορώ να ελπίζω.

Ευχαριστίες για τη μετάφραση στον Θοδωρή Ιντζέμπελη.

Το κουκλόσπιτο
Jessie Burton
Μετάφραση: Μυρτώ Καλοφωλιά
Πατάκης
564 σελ.
ISBN 978-960-16-6352-4
Τιμή: €19,70

Τζέσι Μπάρτον: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη