Ο τ. υφυπουργός-βουλευτής Αναστάσιος Λιάσκος, πρόεδρος Δ.Σ. του Πολεμικού Μουσείου από το 2020, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1957 και κατάγεται από την Εύβοια. Είναι απόφοιτος του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΑΣΟΕΕ) και εργάστηκε ως οικονομολόγος και σύμβουλος ανάπτυξης επιχειρήσεων. Ανέπτυξε έντονη πολιτική δραστηριότητα και διετέλεσε: υποψήφιος δήμαρχος Ν. Λιοσίων (Ιλίου) – επικεφαλής αξιωματικής αντιπολίτευσης (1986-1989), νομάρχης Σερρών (1989-1993), βουλευτής Εύβοιας της Ν.Δ. (2000-2009), υπεύθυνος του Τομέα Τουρισμού της Ν.Δ. (2001-2004), υφυπουργός Τουριστικής Ανάπτυξης (2004-2006) και γενικός γραμματέας Υπουργείου Τουρισμού (2012-2015). Δραστηριοποιείται έντονα στο πεδίο της τέχνης, του πολιτισμού, της ιστορίας. Για 35 και πλέον έτη, ασχολείται συστηματικά με τη μελέτη και τη συλλογή κειμηλίων της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Η συλλογή του, με πάνω από 6.000 κειμήλια, περιλαμβάνει πρωτότυπο αρχειακό και φωτογραφικό υλικό, εφημερίδες, λιθόγραφα, στολές, κράνη, παράσημα, ξίφη, διάφορα αντικείμενα και όπλα του ελληνικού στρατού και των κατά καιρούς συμμαχικών και αντίπαλων στρατών. Το 1995 δημιούργησε το Ιστορικό Εθνικό Μουσείο Αναστασίου Λιάσκου στο Κοντοδεσπότι Εύβοιας και το 2018 δημιούργησε το Ιστορικό Πολεμικό Μουσείο Αναστασίου Λιάσκου στη Ζάκυνθο, το μοναδικό στην Ελλάδα με τρισδιάστατες αναπαραστάσεις (διοράματα) των τριών σημαντικότερων πολέμων του 20ού αιώνα. Έχει διοργανώσει και συμμετάσχει με τη συλλογή του σε πλήθος ιστορικών εκθέσεων στην Ελλάδα, ενώ παραχώρησε ένα σημαντικό τμήμα της συλλογής του στο Πολεμικό Μουσείο που στεγάζεται στο παράρτημα στη Χαλκίδα. Η έκδοση του λευκώματος Προσωπικό αρχείο Αρχηγού ΕΔΕΣ στρατηγού Ναπολέοντος Ζέρβα (περιόδου 1942-1944), που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Βεργίνα, με υλικό που παραχωρήθηκε από το Πολεμικό Μουσείο επί της προεδρίας του Αναστασίου Λιάσκου, και σε επιμέλεια των Ιωάννη Β. Αθανασόπουλου και Θεοφάνη Βλάχου, μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη. Η πρώτη παρουσίαση του λευκώματος θα γίνει τη Δευτέρα 20 Νοεμβρίου 2023, στις 19:00, στο αμφιθέατρο «Ιωάννης Καποδίστριας» του Πολεμικού Μουσείου (Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας & Ριζάρη 2, Αθήνα).
Ποια ήταν η αφορμή και ποιος είναι ο σκοπός της έκδοσης του προσωπικού αρχείου του Ναπολέοντα Ζέρβα;
Το 2008, η οικογένεια του Στρατηγού και συγκεκριμένα η σύζυγός του Αικατερίνη παραχώρησε ως δωρεά στο Πολεμικό Μουσείο το Ίδρυμα-Μουσείο Εθνικής Αντίστασης «Ναπολέων Ζέρβας», που είχε ιδρύσει η ίδια το 1997 και στεγαζόταν στο ιδιόκτητο νεοκλασικό σπίτι της στο Μεταξουργείο. Μαζί με το κτίριο, παραχωρήθηκε και το αρχείο του Ζέρβα, καθώς και κειμήλια της οικογένειας. Επί 14 έτη τίποτα από αυτά δεν είχε αξιοποιηθεί. Τον Νοέμβριο του 2022, το Μουσείο του Ναπολέοντα Ζέρβα ανακαινίστηκε και είναι ανοικτό προς το κοινό ως παράρτημα του Πολεμικού Μουσείου. Ταυτόχρονα, σκοπός του Πολεμικού Μουσείου ήταν και η έκδοση ενός λευκώματος βασισμένου στο αρχείο. Από τον Ιούλιο του 2023, το λεύκωμα είναι διαθέσιμο στα βιβλιοπωλεία. Σκοπός της έκδοσης αφενός είναι η ανάδειξη μέρους του άγνωστου μέχρι τώρα αρχείου, που αφορά μια ιδιαίτερη και σημαντική ιστορική περίοδο, και αφετέρου να τονίσουμε ότι οι Έλληνες ενωμένοι πετύχαμε πολλά. Αξίζει να τονιστεί ότι τα εγκαίνια του Μουσείου Ζέρβα έγιναν λίγες μέρες πριν από τον εορτασμό της επετείου ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου. Το ίδιο θα συμβεί και με την πρώτη παρουσίαση του λευκώματος.
Πόσα έγγραφα περιλαμβάνει συνολικά το αρχείο του Ναπολέοντα Ζέρβα και πώς έγινε η επιλογή όσων παρουσιάζονται στην παρούσα έκδοση;
Το αρχείο των εγγράφων του Στρατηγού υπολογίζεται στα 80.000 έγγραφα. Αφορούν την περίοδο 1943-1957, φτάνουν για την ακρίβεια λίγες μέρες πριν από τον θάνατό του. Έτσι, το αρχείο, αν και αταξινόμητο προς το παρόν, χωρίζεται στο αντιστασιακό, που καλύπτει κυρίως την περίοδο 1943-1944 –υπάρχουν λίγα έγγραφα για τα τέλη του 1942– και στο πολιτικό, που αφορά την περίοδο 1945-1957. Το λεύκωμα, ωστόσο, εστιάζει στην περίοδο 1942-1944 και επομένως τα έγγραφα και οι φωτογραφίες που επιλέχθηκαν καλύπτουν αυτή την περίοδο. Άλλωστε, η μεγάλη συνεισφορά του Ζέρβα ήταν ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας την περίοδο 1941-1944 μέσω του ΕΔΕΣ και των ένοπλων ομάδων, των ΕΟΕΑ. Τα έγγραφα που επιλέχθηκαν από τους επιμελητές της έκδοσης εστιάζουν τόσο σε επιχειρήσεις της οργάνωσης κατά των κατακτητών, όσο και στις σχέσεις με τον ΕΛΑΣ. Παράλληλα, επιλέχθηκαν επιστολές που αναφέρονται στη Βόρειο Ήπειρο και στις ενέργειες του Ζέρβα για την απελευθέρωσή της την κατάλληλη στιγμή. Επίσης, προκηρύξεις της οργάνωσης, διαταγές, έγγραφα των Επιτροπών Εθνικού Αγώνα που παρουσιάζουν πτυχές της καθημερινότητας, πολεμικά ανακοινωθέντα και έγγραφα με πληροφορίες για ενέργειες των κατακτητών.
Σκοπός της έκδοσης αφενός είναι η ανάδειξη μέρους του άγνωστου μέχρι τώρα αρχείου, που αφορά μια ιδιαίτερη και σημαντική ιστορική περίοδο, και αφετέρου να τονίσουμε ότι οι Έλληνες ενωμένοι πετύχαμε πολλά.
Η έκδοση είναι πολυτελής και μας ξαφνιάζει ευχάριστα με την ευκρίνεια και την άρτια κατάσταση των φωτογραφιών και των εικονιζόμενων εγγράφων. Σε τι κατάσταση ήταν το αρχείο όταν το δώρισε στο Πολεμικό Μουσείο η σύζυγος του Ν. Ζέρβα; Υπήρχαν σελίδες που είχαν φθαρεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε ήταν αδύνατον να αναγνωστούν;
Πράγματι, η έκδοση του λευκώματος από τον εκδοτικό οίκο Βεργίνα είναι υψηλών προδιαγραφών. Το αρχείο, παρότι ήταν παρατημένο για πολλά χρόνια, ήταν σε σχετικά καλή κατάσταση. Μεταφέρθηκε σε ασφαλές σημείο για να ταξινομηθεί κάποια στιγμή και βεβαίως να συντηρηθεί, όπως επιβάλλεται να συμβαίνει σε κάθε αρχειακό υλικό. Φθορές υπήρξαν, αλλά ευτυχώς όχι σε μεγάλο βαθμό.
Υπήρξε κάποιο απροσδόκητο εύρημα στο αρχείο αυτό;
Μιλάμε για ένα παντελώς άγνωστο αρχειακό υλικό που αφορά, όπως ήδη ανέφερα, ουσιαστικά την περίοδο της Κατοχής μέχρι και λίγο πριν από τον θάνατο του Ζέρβα. Επομένως, τα νέα ευρήματα είναι πολλά και σημαντικά. Σίγουρα είναι σημαντικό ότι βρέθηκαν κατά την έρευνα έγγραφα –ιδιόχειρα και δακτυλογραφημένα– που υπογράφονταν τόσο από τον Ζέρβα όσο και από τον Βελουχιώτη, την περίοδο που λειτουργούσε το Κοινό Γενικό Στρατηγείο. Οπωσδήποτε η λεπτομέρεια αυτή είναι ιδιαίτερη. Στο λεύκωμα παρουσιάζονται δύο τέτοια έγγραφα.
Ποια ήταν η συμβολή του Ναπολέοντα Ζέρβα και του ΕΔΕΣ στη χάραξη της νεότερης Ιστορίας της χώρας μας; Ποιο θεωρείτε ως το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του Ζέρβα και ποιο το μεγαλύτερο μειονέκτημα στον χαρακτήρα του;
Αναμφισβήτητα η συμμετοχή του στην Εθνική Αντίσταση. Αν δεν υπήρχε ο Ζέρβας να ηγηθεί της Αντίστασης, το μέλλον της χώρας μας θα ήταν διαφορετικό. Ο Ζέρβας δεν κωλυσιέργησε, ούτε δίστασε. Βγήκε μπροστά όταν σχεδόν όλοι συζητούσαν και πολιτικολογούσαν. Όπως πολύ εύστοχα έγραψε ο Πετιμεζάς, η μοίρα του Ζέρβα ήταν η μοίρα της Ελλάδας τη δύσκολη εκείνη περίοδο. Χωρίς τον Ζέρβα δεν θα γινόταν ο Γοργοπόταμος, το Μακρυνόρος, ο Αρχάγγελος και η Μενίνα. Ο Στρατηγός ήταν ειλικρινής και ταυτόχρονα άνθρωπος των δύσκολων στιγμών, είχε δηλαδή τα στοιχεία ενός ηγέτη. Ως μειονέκτημα θεωρείται από πολλούς συναγωνιστές του η φιλοδοξία του να ασχοληθεί με την πολιτική. Επιπλέον, ήταν εγωιστής, αλλά συγκρατούσε τα πάθη του μακριά από τον εθνικό αγώνα. Για παράδειγμα, πολεμούσε συχνά ενώ ψηνόταν στον πυρετό, όπως τεκμαίρεται τόσο από τις καταγραφές του ημερολογίου του όσο και από μαρτυρίες συναγωνιστών του.
Δεδομένου ότι στα σχολικά βιβλία Ιστορίας δε γίνονται εκτενείς αναφορές στην Αντίσταση και, κατόπιν, στον Εμφύλιο, τι θεωρείτε ότι γνωρίζουν οι νέοι/ες στην Ελλάδα σήμερα για τον Ναπολέοντα Ζέρβα;
Από έρευνες που έχουν δημοσιευτεί βλέπουμε ότι οι νέοι μας αγνοούν σημαντικές προσωπικότητες της περιόδου και όχι μόνο. Δυστυχώς αυτή είναι η πραγματικότητα. Το Πολεμικό Μουσείο με τις δράσεις του και τις ενέργειές του –όπως αυτή της έκδοσης του λευκώματος– φιλοδοξεί να φέρει πιο κοντά τη νεολαία, ώστε να ενημερωθεί για τη συνεισφορά ανθρώπων στην πατρίδα, όπως ο Ναπολέων Ζέρβας.
Είστε πρόεδρος του Δ.Σ. του Πολεμικού Μουσείου, το οποίο τα τελευταία χρόνια χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη εξωστρέφεια. Πείτε μας δυο λόγια γι’ αυτό.
Το Πολεμικό Μουσείο με σειρά δράσεων εκτόξευσε την εξωστρέφειά του, καθώς και την επισκεψιμότητα. Με εκθέσεις σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, παιδικά παιχνίδια, εικονικές περιηγήσεις και διαδραστικές δράσεις, με εκδόσεις βιβλίων, περιοδικών και λευκωμάτων, με καθημερινές εκδηλώσεις στους χώρους του και εκθέσεις καλλιτεχνών, καταφέραμε να ανοίξουμε το Μουσείο στην ελληνική κοινωνία. Παράλληλα δημιουργήσαμε πέντε νέα μουσεία στην περιφέρεια και το Μουσείο έχει πλέον οκτώ παραρτήματα, από τρία που είχε στα προηγούμενα 50 χρόνια. Επίσης, συμπράξαμε με δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, χορηγούς και δωρητές σε πολλά έργα δημιουργίας και αναβάθμισης των μουσείων μας. Με σκληρή καθημερινή εργασία δημιουργούμε τη σύγχρονη μουσειακή πραγματικότητα.
Eίναι σημαντικό ότι βρέθηκαν κατά την έρευνα έγγραφα –ιδιόχειρα και δακτυλογραφημένα– που υπογράφονταν τόσο από τον Ζέρβα όσο και από τον Βελουχιώτη, την περίοδο που λειτουργούσε το Κοινό Γενικό Στρατηγείο.
Η μεγάλη αγάπη σας για την Ιστορία φαίνεται επίσης και από την εκδοτική παρουσία σας ως συγγραφέα. Με ποιες ιστορικές περιόδους έχετε ασχοληθεί στα βιβλία σας;
Το πρώτο ιστορικό βιβλίο που εξέδωσα το 2005, Αγώνες και άρματα. Από το καριοφίλι του ’21 έως το Lee-Enfield της Βορείου Αφρικής, αποτελεί φόρο τιμής σε όλους τους Έλληνες πολεμιστές, από την Εθνεγερσία του 1821 μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που έπεσαν για ελεύθερη Ελλάδα χρησιμοποιώντας τα μέσα και τα όπλα της εποχής τους. Ακολούθως, το 2008 παρουσίασα σε ειδικό τόμο Τα όπλα του Μακεδονικού Αγώνα (1904-1908). Στο βιβλίο αυτό ασχολούμαι με τον οπλισμό των Μακεδονομάχων, αλλά και με τα θρησκευτικά σύμβολα που τα κοσμούσαν. Ταυτόχρονα, παρουσιάζω και τα όπλα του εχθρού, των Βούλγαρων κομιτατζήδων και του τουρκικού στρατού, με ακριβή ορολογία. Τέλος, είναι υπό έκδοση το νέο βιβλίο μου, Πολεμώντας από το Καλπάκι έως τη Μέση Ανατολή, 1940-44.
Ποια είναι η ανταπόκριση του ελληνικού αναγνωστικού κοινού σε βιβλία ιστορικού περιεχομένου;
Το ελληνικό αναγνωστικό κοινό ιστορικών βιβλίων άρχισε να αυξάνεται την εποχή της κρίσης. Ιδιαίτερα για ιστορικά βιβλία που αφορούσαν τη σύγχρονη ιστορία του τόπου. Οπωσδήποτε αυτό είναι ευχάριστο. Αν και οι περισσότεροι αναγνώστες είναι μεσαίων και μεγαλύτερων ηλικιών, η εκδοτική άνθηση και οι πολλές επιλογές βιβλίων δείχνουν ότι ο Έλληνας στρέφεται προς το παρελθόν για να κατανοήσει το παρόν. Μέσα από τη γνώση και τη μελέτη της ιστορίας, ο αναγνώστης στοχάζεται και αντιλαμβάνεται την πορεία στον χρόνο, η οποία φτάνει στο σήμερα. Σε κάθε περίπτωση, από τον αναγνώστη μέχρι τον ερευνητή και τον συγγραφέα θα πρέπει η ιστορία να αντιμετωπίζεται με τη μέθοδο του Θουκυδίδη, δηλαδή με σεβασμό στις πηγές και με καταγραφή των γεγονότων σύμφωνα με αυτές και όχι με μεθόδους ιστορικού αναχρονισμού.
Η παρουσίαση του λευκώματος «Προσωπικό αρχείο Αρχηγού ΕΔΕΣ στρατηγού Ναπολέοντος Ζέρβα» θα γίνει τη Δευτέρα 20 Νοεμβρίου 2023, στις 19:00, στο αμφιθέατρο «Ιωάννης Καποδίστριας» του Πολεμικού Μουσείου (Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας & Ριζάρη 2, Αθήνα). Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι: Άδωνις Γεωργιάδης, υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Άγγελος Συρίγος, βουλευτής Α’ Αθηνών, τ. υφυπουργός και αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, και Νίκος Μαραντζίδης, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, με συντονιστή τον δημοσιογράφο Λάμπρο Καλαρρύτη. Θα προλογίσει ο Δημήτριος Σκαρβέλης, στρατηγός ε.α., Επίτιμος Αρχηγός ΓΕΕΘΑ και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, και ο Αναστάσιος Λιάσκος.
Προσωπικό αρχείο Αρχηγού ΕΔΕΣ στρατηγού Ναπολέοντος Ζέρβα (περιόδου 1942-1944)
Παραχωρηθέν υπό του Πολεμικού Μουσείου επί Προεδρίας Αναστασίου Λιάσκου
επιμέλεια: Ιωάννης Β. Αθανασόπουλος – Θεοφάνης Βλάχος
Εκδόσεις Βεργίνα
318 σελ.
ISBN 978-960-651-068-7
Τιμή €44,50
Ράνια Μπουμπουρή, δημοσιογράφος, επιμελήτρια εκδόσεων, μεταφράστρια και συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας
https://diastixo.gr/sinentefxeis/ellines/21364-anastasios-liaskos
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου