- Αγγελική Δημοπούλου
Η Φιλίπα Λεάλ είναι Πορτογαλίδα ποιήτρια, δημοσιογράφος και σεναριογράφος. Έχει εκδώσει 15 βιβλία και έργα της έχουν μεταφραστεί σε αρκετές γλώσσες. Η ποιητική συλλογή Ο δρόμος για τον Φυροπόταμο είναι η πρώτη της ποιητική συλλογή που κυκλοφορεί στα ελληνικά, από τις Εκδόσεις Βακχικόν, σε μετάφραση της Ζωής Καραμπέκιου. Η ποιήτρια θα επισκεφτεί την Ελλάδα για να φιλοξενηθεί στο φετινό Φεστιβάλ Λογοτεχνία εν Αθήναις (ΛΕΑ) και θα παρουσιάσει το βιβλίο της την Τετάρτη 18 Ιουνίου, στις 19:00, στο Polyglot Bookstore. Με αφορμή την έκδοση του βιβλίου και την παρουσίασή του στην Αθήνα, μιλήσαμε με τη συγγραφέα σε μία συνέντευξη γεμάτη ποίηση και Ελλάδα.
Σε λίγες μέρες θα σας υποδεχτούμε στην Ελλάδα με αφορμή την κυκλοφορία της ποιητικής σας συλλογής Ο δρόμος για τον Φυροπόταμο. Πώς νιώθετε που θα βιώσετε τη «γέννηση» της ελληνικής έκδοσης του βιβλίου ενώ βρίσκεστε στη χώρα;
Όπως έγραψα σε ένα από τα τελευταία ποιήματα του βιβλίου μου: μια χώρα μού συνέβη. Ξέρω ότι δεν είμαι η πρώτη συγγραφέας στον κόσμο που ερωτεύτηκε την Ελλάδα, και φυσικά αυτό το «μου» είναι αυτοσαρκαστικό, αμφισβητεί επίσης τον ναρκισσισμό κάθε καλλιτέχνη. Πώς μπορεί κανείς να τολμά να γράψει ποιήματα για το αν θα φτάσει ή δεν θα φτάσει στην Ιθάκη το 2025; Τόσα έχουν γραφτεί γι’ αυτήν από την εποχή του Ομήρου ακόμη. Πιστεύω ότι το βιβλίο μου είναι απλώς μια ανεπιτήδευτη ερωτική επιστολή που γράφω στην Ελλάδα. Και είμαι πολύ χαρούμενη που μπορώ να παραδώσω την επιστολή μου αυτοπροσώπως.
Τα έργα σας έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Πώς νιώθετε μπροστά σε μια νέα μετάφραση; Τη μεταφορά, δηλαδή, αυτού που καταθέτετε στο χαρτί σε μια νέα γλώσσα και το «ταξίδι» του σε ένα νέο αναγνωστικό κοινό;
Δεν ξέρω καν πώς να μεταφράσω τα δικά μου λόγια τώρα, στο μυαλό μου, για να απαντήσω σε αυτή την ερώτηση. Όμως υπάρχει ένα άλλο ποίημα στο βιβλίο μου για την Ελλάδα που λέει κάτι σαν: μόνο όσοι έχουν κάποια πίστη στους οδηγούς, θα ρίσκαραν να ταξιδέψουν. Πιστεύω ακράδαντα ότι το ταξίδι είναι ένα σημάδι ότι εμπιστευόμαστε τους άλλους. Το ίδιο συμβαίνει και με τη μετάφραση, με τους ποιητές και τους μεταφραστές. Για να ταξιδέψεις, πρέπει να εμπιστεύεσαι τους οδηγούς. Για να μεταφραστεί το έργο σου σε γλώσσες που δεν καταλαβαίνεις, πρέπει να εμπιστεύεσαι τους μεταφραστές. Δηλαδή, πρέπει να εμπιστεύεσαι τους «οδηγούς»: τους υπέροχους και γενναίους «οδηγούς» της λογοτεχνίας.
Η ποιητική σας συλλογή μετουσιώνει την Ελλάδα όπως τη βιώσατε εσείς: Αθήνα, Μήλος, Σαντορίνη, Λευκάδα, Ιθάκη. Τι σας οδήγησε να αφιερώσετε τις ποιητικές σας λέξεις σε αυτά τα μέρη;
Δεν μπορούσα να σωπάσω. Το να ερωτεύεσαι μια χώρα δεν διαφέρει πολύ από το να ερωτεύεσαι έναν άνθρωπο. Όλα συμβαίνουν ξαφνικά και είναι ένα συναίσθημα που είναι δύσκολο να συγκρατήσεις. Συμμετείχα στο Φεστιβάλ ΛΕΑ το 2022, με μια από τις σπουδαιότερες Πορτογαλίδες τραγουδοποιούς, τη Μαφάλντα Βέιγκα. Εκπροσωπούσαμε την Πορτογαλία και ήταν το πρώτο μας ταξίδι στην Ελλάδα. Ήταν τόσο εντυπωσιακό, που αρχίσαμε να σκεφτόμαστε ότι δεν άξιζε να δούμε τίποτα άλλο. Το να ερχόμαστε στην Ελλάδα κάθε χρόνο μάς φάνηκε επαρκές σαν σχέδιο. Νιώσαμε πραγματικά σαν στο σπίτι μας. Νιώσαμε μια άμεση οικειότητα με τους τόπους, τους ανθρώπους, τις θάλασσες. Κατά το πρώτο μου ταξίδι στην Ελλάδα, ήταν σαν να έλεγε η φαντασία μου: έφτασα.
Το ταξίδι είναι ένα σημάδι ότι εμπιστευόμαστε τους άλλους.
Η ποίησή σας σε αυτό το βιβλίο είναι σαν να συνδυάζει τρία διαφορετικά ταξίδια: ένα φυσικό ταξίδι, ένα εσωτερικό ταξίδι και ένα ταξίδι με λέξεις. Είναι κάτι που σας συμβαίνει, να γεννά ο τόπος το ποίημα και να σας επαναπροσδιορίζει ως άτομο και ως δημιουργό;
Έχω γράψει μερικά βιβλία που γεννήθηκαν μέσα από σκέψεις για συγκεκριμένους τόπους. Μερικές φορές, είναι μεταφορικοί τόποι: όπως Η Υγρή Πόλη (ένα βιβλίο που έχει ήδη εκδοθεί στην Ισπανία και τη Βραζιλία). Άλλες φορές, μέρη που δεν ξέρουμε αν είναι πραγματικά ή φανταστικά: όπως το Κοιλάδα Φαρμόζο (ήδη μεταφρασμένο στα γαλλικά, στο Λουξεμβούργο). Το να γράφουμε για μέρη είναι μια πρόκληση για τη γλώσσα (για τη μητρική μας γλώσσα) και για τις λέξεις. Με ποιες λέξεις γράφουμε για έναν τόπο που δεν είναι δικός μας; Κατάπληξη, έκπληξη... Είναι σαν μια ερωτική σχέση στην αρχή, μια σχέση όπου όλα είναι –ακόμα– πιθανά. Όταν πήρα τον δρόμο προς τον Φυροπόταμο, οδηγώντας ένα μικρό ενοικιαζόμενο αυτοκίνητο, σκέφτηκα ότι αυτός ο δρόμος είναι δύσκολος, όπως η ζωή. Και όπως στη ζωή, μερικές φορές οι δύσκολοι δρόμοι μάς οδηγούν σε απίστευτα μέρη.
Στη συλλογή, οι αναγνώστες θα βρουν ένα υπέροχο ποίημα για την Αθήνα. Είναι τελικά η Αθήνα «η πιο όμορφη άσχημη πόλη στον κόσμο»; Γιατί «σε κάνει να θέλεις να κλάψεις»; Τι σας γέννησε η «συνομιλία» με την πόλη; (Κάνω την ερώτηση επειδή οι περισσότεροι ίσως σας έλεγαν: «Η Αθήνα δεν αξίζει τον κόπο [...] πηγαίνετε στα νησιά».)
Στην Αθήνα, ένιωσα όχι μόνο την παλιά Ιστορία του κόσμου σε κάθε βήμα, αλλά και το μέλλον του κόσμου και τις νέες ιστορίες που ήταν έτοιμες να ξεδιπλωθούν. Συγκινήθηκα όταν πέρασα από τη Βιβλιοθήκη του Αδριανού ή όταν πρωτοείδα την Ακρόπολη φωτισμένη τη νύχτα. Αλλά απόλαυσα επίσης το σαγανάκι, τον χορό, τις αγκαλιές με χαρούμενους και θορυβώδεις ανθρώπους (σαν εμάς τους Πορτογάλους) και θύμωσα όταν συνειδητοποίησα ότι τα κεφάλια ορισμένων αγαλμάτων βρίσκονται στα μουσεία του Παρισιού. Το να γνωρίσω την Αθήνα ήταν σαν να συναντούσα έναν άνθρωπο με τον οποίο ένιωσα μια άμεση σύνδεση. Έναν άνθρωπο με τον οποίο ήθελα να γίνω φίλη.
Τι είναι η ποίηση για τη Φιλίπα και τι πιστεύει η Φιλίπα ότι είναι η ποίηση για τον κόσμο; Και μιας και αναφέραμε την Ιθάκη, νιώθετε ποτέ ότι το ποίημα είναι τελικά η «Ιθάκη» του ποιητή;
Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, στο πλοίο που θα μας οδηγούσε στην Ιθάκη, μερικές/-οί από τις/τους συγγραφείς που συμμετείχαμε στο Φεστιβάλ ΛΕΑ του 2022 συμφωνήσαμε ότι θα γράφαμε ένα ποίημα όταν φτάναμε στην Ιθάκη. Όπως όμως μπορείτε να διαβάσετε στο βιβλίο μου (και αυτό το σημείο του βιβλίου είναι αλήθεια), δεν καταφέραμε να πάμε στην Ιθάκη επειδή, σύμφωνα με τον καπετάνιο, η θάλασσα δεν το επέτρεπε εκείνο το πρωί. Είδα την Ιθάκη από μακριά. Το ότι δεν μπόρεσα να φτάσω στην Ιθάκη ήταν πιο σημαντικό για μένα, ως εμπειρία, και πιο σημαντικό για το ποίημά μου. Αυτό το βιβλίο είναι, κατά κάποιον τρόπο, ένα μακροσκελές ποίημα για το ότι δεν έφτασα στην Ιθάκη. Ή μάλλον: το ότι δεν έφτασα στην Ιθάκη είναι ακριβώς αυτό που, βαθιά μέσα μου (συμβολικά), με έκανε να φτάσω εκεί. Η ποίηση, για μένα, είναι η εμπειρία του ταξιδιού. Και η εμπειρία της αντίφασης. Είναι επίσης η εμπειρία του αδύνατου. Επειδή δεν έφτασα στην Ιθάκη, με κάποιον τρόπο (μέσω αυτού του βιβλίου) έφτασα στην Ιθάκη.
Ο δρόμος για τον Φυροπόταμο
Φιλίπα Λεάλ
μετάφραση: Ζωή Καραμπέκιου
Εκδόσεις Βακχικόν
44 σελ.
ISBN 978-618-231-209-4
Τιμή 10,60€
https://diastixo.gr/sinentefxeis/xenoi/24739-filipa-leaf-sunentefxi-stin-aggeliki-dimopoulou
https://diastixo.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου